1. derece Arkeolojik sit alanında bulunan ve mülkiyeti hazineye ait gayrimenkulün tapuda hazineye yapılacak devir işlemlerinin 2863 sayılı ve 4706 say
Özelge: 1. derece Arkeolojik sit alanında bulunan ve
mülkiyeti hazineye ait gayrimenkulün tapuda hazineye
yapılacak devir işlemlerinin 2863 sayılı ve 4706 sayılı Kanun
kapsamında tapu harcından muaf olup olmadığı hk.
Sayı:
76464994-140[2012/75]]-203
Tarih:
13/08/2013
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANTALYA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü)
Sayı : 76464994-140[2012/75]]-203 13/08/2013
Konu : Hazineye ait taşınmazın satış bedeli karşılığı sertifaka
belgeli arkeolojik sit alanında kalan taşınmazın alınması ve
tapu devri sırasında harç istisnası
İlgide kayıtlı özelge talep formunun incelenmesinden; 4706 sayılı Kanun kapsamında ihaleye
çıkarılan mülkiyeti hazineye ait ... ili ... ilçesi ... Mah. ... ada ... parsel sayılı ... m² miktarlı
taşınmazın ihalesinin şahsınızda kaldığı, sahibi bulunduğunuz ve 1. derece Arkeolojik sit alanında
kalan ... ili ... i ilçesi ... Köyünde kain ... adet taşınmazdaki hisselerinizin ihale konusu taşınmazın
bedeli karşılığı hazineye devredileceği ve tapuda yapılacak devir işlemleri sırasında şahsınızdan
tapu harcı talep edildiği belirtilerek, söz konusu işlemin gerek 2863 sayılı gerekse 4706 sayılı
Kanun kapsamında tapu harcından muaf olup olmadığı hususunda özelge talep edildiği
anlaşılmaktadır.
492 sayılı Harçlar Kanununun 57 nci maddesinde; "Tapu ve kadastro işlemlerinden bu
kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanları, tapu ve kadastro harçlarına tabidir" denilmektedir.
Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin "I-Tapu İşlemleri" başlıklı bölümünün 20/a fıkrasında da,
gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa
hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az
olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden (Cebri icra ve şuyuun izalesi hallerinde satış bedeli,
istimlaklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir eden ve devir alan için ayrı ayrı tapu harcı
aranılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 59 uncu maddesinde, harçtan müstesna tutulacak işlemler sayılmış, son
fıkrasında da, bu maddede yer alan istisnalara ilave olarak özel kanunlarda yer alan muafiyet ve
istisnalara ilişkin hükümlerin saklı kalacağı belirtilmiştir. 123 üncü maddenin birinci fıkrasında ise;
"Özel Kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz"
denilmektedir.
Diğer taraftan, 2863 sayılı Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 21 inci
maddesinin üçüncü fıkrasında, "Tapu kütüğüne ‘korunması gerekli taşınmaz kültür varlığıdır' kaydı
konulmuş olan ve I. ve II. grup olarak gruplandırılmış bulunan taşınmaz kültür varlıkları ile
arkeolojik sit alanı ve doğal sit alanı olmaları nedeniyle üzerlerine kesin yapılanma yasağı getirilmiş
taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları olan parsellerin, her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır"
hükmü bulunmaktadır.
Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinde 27/07/2004 tarihinden
itibaren geçerli olmak üzere 5226 sayılı Kanunun 20 nci maddesi ile eklenen (m) bendinde, "2863
sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültürvarlıklarının devir ve iktisabına ilişkin işlemler" in tapu harcından müstesna tutulacağı hükme
bağlanmıştır.
Konu ile ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığının 18/04/2007 tarih ve
B.07.1.GİB.0.02.63/6373-2227 sayılı genel yazısında; "....korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı
niteliğindeki gayrimenkullere ilişkin harç istisnasının; gayrimenkulun alımı satımı ve yeniden inşası
ile ilgili tapu işlemlerinde, 492 sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinin (m) bendine göre, bu
işlemler dışında kalan ve harç mükellefiyeti doğuran diğer işlemlerde ise 2863 sayılı Kanunun 21
inci maddesine göre uygulanması gerekmektedir. 492 sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu
maddesinin (m) bendine göre istisna; koruma kurulunca, gayrimenkul hakkında ‘korunması gerekli
kültür varlığıdır' kararının alındığı tarih itibariyle uygulanacaktır..." denilmektedir.
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Ve Katma Değer Vergisi
Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 7 nci maddesinin 4 üncü fıkrasında; "Hazineye
ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi,
resim ve harçtan müstesnadır." hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, Borçlar Kanununun 232 nci maddesinde "Satım hükümleri trampada da
tatbik olunur. Şöyle ki trampa edenlerden her biri, taahhüt ettiği şeye nazaran satıcı ve kendisine
verilmesi taahhüt edilen şeye göre alıcı hükmünde tutulur" denilmektedir.
Buna göre, trampa satış hükmünde bir işlem olup, tapuda kayıtlı, iki ya da daha fazla
gayrimenkulün karşılıklı olarak takas edilmesinde sahiplerinin her biri hem alıcı hem de satıcı
durumundadırlar.
Bu hükümlere göre;
- Mülkiyeti Hazine'ye ait söz konusu gayrimenkulün 4706 sayılı Kanun kapsamında şahsınıza
satılması nedeniyle gerek hazineden gerekse şahsınızdan harç aranılmaması,
- Şahsınızın sahibi bulunduğu 1. derece Arkeolojik sit alanında kalan Antalya ili ... ilçesi ...
Köyünde kain 8 adet gayrimenkulün Hazine'ye devri sırasında ise, Hazine'nin 492 sayılı Harçlar
Kanununun 59/a bendi uyarınca harçtan istisna tutulması, söz konusu taşınmazlar hakkında koruma
kurulunca "korunması gerekli kültür varlığıdır" kararının alınmış olması halinde (karar tarihi itibari
ile) Harçlar Kanunun 59/m bendi uyarınca şahsınızdan tapu harcı aranılmaması, koruma kurulunca
"korunması gerekli kültür varlığıdır" kararının bulunmaması halinde ise şahsınızdan tapu harcı
aranılması,
gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.