2013/6615

 

 

Başkan	:	Burhan ÜSTÜN
Üyeler	:	Erdal TERCAN
		Hasan Tahsin GÖKCAN
		Kadir ÖZKAYA
		Rıdvan GÜLEÇ
Raportör	:	Fatma KARAMAN ODABAŞI
Başvurucu	:	Yüksel BAZARKAYA
Vekili	:	Av. İbrahim Sabahaddin EDREMİTLİ

 

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kentsel sit alanı ilan edilerek koruma amaçlı imar planı yapılmasına karar verilen alanda inşa edilen yapının kaldırılmasına karar verilmesi ve uzun süre koruma amaçlı imar planı yapılmaması sebepleriyle mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 21/8/2013 tarihinde Gökçeada Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. Birinci Bölüm Birinci Komisyonunca 28/2/2014 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Bölüm Başkanı tarafından 26/06/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlığın 14/7/2015 tarihli yazısında Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

6. Başvuru formu ve ekleri ile Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) bilişim sistemi aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

7. Kültür Bakanlığı Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun (Bursa Koruma Kurulu) 15/8/1991 tarihli ve 1932 sayılı kararı ile Çanakkale ili Gökçeada ilçesinde ilçe merkezi ve eski köy yerleşim alanlarının kentsel sit alanı ve bu alanlar dışında kalan tüm alanların doğal sit alanı olarak tescil edilmesine karar verilmiştir.

8. Kültür Bakanlığı Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun (Edirne Koruma Kurulu) 11/11/1994 tarihli ve 2135 sayılı kararı ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 19/10/1994 tarihli ve 374 sayılı kararı ile tavsiye edilen ve 1/25000'lik Gökçeada ilçe haritasında işaretlenen ve dereceleri belirtilen alanların doğal ve arkeolojik sit alanları olarak kabulüne, bu alanlara yönelik 1/5000 ölçekli koruma amaçlı imar planının yapılmasına karar verilmiştir.

9. Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun (Yüksek Kurul) 19/4/1996 tarihli ve 419 sayılı "İlke Kararı" kapsamında kentsel sit alanları, koruma ve kullanma koşulları yönünden bazı ilkeler benimsenmiş, kentsel sit alanında koruma amaçlı imar planı elde edilinceye kadar izlenecek kuralları tanımlayan "geçiş dönemi yapılaşma koşullarının" temel ilkelerine yer verilmiştir. Buna göre;

i. İmar planında öngörülen yoğunluk ve kentsel donanım kararları belli olmadığından korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı parseline ilave yeni yapı yapılamayacağına,

ii. Koruma amaçlı imar planına yasal süresi içinde başlanmamış ya da ilgili koruma kurulunca geçerli ve yeterli bulunmayan nedenlerle tamamlanmamış kentsel sit alanlarında; yasal sürecin tamamlanmasını takiben, koruma amaçlı imar planı yapılarak ilgili koruma kurulunca uygun bulunana kadar korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı parselindeki uygulamalar ve diğer parsellerdeki inşai ve fiziki uygulamaların koruma kurulunun izni doğrultusunda yapılabileceği,

iii. Geçiş dönemi yapılaşma koşulları ilgili koruma kurulunca belirlenerek karara bağlanmış ancak koruma amaçlı imar planı henüz elde edilememiş kentsel sit alanlarındaki her türlü inşai ve fiziki uygulama (yeni yapı ve onarım dahil) için geçiş dönemi yapılaşma koşulları doğrultusunda hazırlanmış projenin koruma kurulunca onaylanması,

iv. Geçiş dönemi yapılaşma koşulları ve koruma amaçlı imar planı kararları bulunmayan kentsel sit alanlarında her ne olursa olsun yeni yapı veya imar uygulaması yapılamayacağı ilkeleri belirlenmiştir.

10. Kültür Bakanlığı Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu (Çanakkale Koruma Kurulu) 4/5/2002 tarihli ve 1001 sayılı kararı ile Çanakkale ili Gökçeada ilçesinde kentsel sit alanı olarak tespit edilmiş yerleşim alanlarında belirlenen geçiş dönemi yapılaşma koşullarının, Yüksek Kurulun 19/4/1996 tarihli ve 419 sayılı ilke kararı doğrultusunda uygun olduğuna ve belediye tarafından koruma amaçlı imar planının bir an önce hazırlanmasına karar verilmiştir.

11. Çanakkale ili Gökçeada ilçesi Bademli köyü için geçiş dönemi yapılaşma koşullarında "a) Kadastal çalışmaların ve tespit-tescil çalışmalarının tamamlanmasına kadar tüm yapıların tescilli olarak işlem göreceği b) Koruma amaçlı imar planı yapılıncaya kadar boş parsellerde yapılanmaya gidilemeyeceği c) Tescilli yapı ve yapı kalıntılarınınrestorasyon isteklerinde, mevcut yapı ve kalıntının 1/50 ölçekli rölöve-restitüsyon- restorasyon projeleri hazırlanarak ve kurulda değerlendirilerek olumlu karar alınmadıkça parsele herhangi bir müdahalede bulunulmayacağı" belirtilmiştir.

12. Çanakkale Koruma Kurulunun 24/5/2002 tarihli ve 1016 sayılı kararı ile Çanakkale ili Gökçeada ilçesinde Edirne Koruma Kurulunun 11/11/1994 tarihli ve 2135 sayılı kararıyla belirlenen kentsel sit alanlarının tescilinin devamına karar verilmiştir.

13. Çanakkale Koruma Kurulunun 23/12/2004 tarihli ve 482 sayılı kararı ile Çanakkale ili Gökçeada ilçesinde 1/25000 ölçekli sit haritasının Bademli köyünü de kapsayan 1/10000 ölçekli kadastral haritaya yapılan aplikasyonunun uygun olduğuna karar verilmiştir.

14. Başvurucunun kendi beyanına göre Çanakkale ili Gökçeada ilçesi Bademli köyü 111 ada 3 parsel sayılı taşınmaz üzerinde 2003 yılının Kasım ayında yapı inşa etmek amacıyla hafriyat çalışmalarına başlanmıştır.

15. İnşaat devam ederken başvurucu ve nüfus kayıtlarından başvurucunun eşi olduğu anlaşılan H.İ. Bazarkaya'nın talep dilekçesi üzerine Gökçeada Belediye Başkanlığının (Belediye) 8/1/2004 tarihli yazısıyla 111 ada 3 parsel sayılı taşınmaz üzerine kitaplık/kütüphane yapılmak istendiği belirtilerek yapılan inşaata ait mimari proje de eklenmek suretiyle Çanakkale Koruma Kurulu Müdürlüğüne başvurulmuştur.

16. Çanakkale Koruma Kurulunca yerinde yaptırılan inceleme sonunda düzenlenen 30/1/2004 tarihli raporda, talep konusu taşınmazın Bademli köyü kentsel sit alanı içinde kaldığı, taşınmaz üzerinde herhangi bir yapı kalıntısı bulunmadığı ve bu sebeple Çanakkale Koruma Kurulunca onaylanan yapılaşma koşullarına aykırı olduğu belirtilmiştir.

17. Çanakkale Koruma Kurulunca taşınmazın çap ve tapu kayıtlarının gönderilmesinin istenmesi üzerine Belediye Fen İşleri Müdürlüğünün 29/9/2004 tarihli yazısıyla Bademli köyünde kadastro çalışmalarının devam ettiği, mülkiyete ilişkin belgenin bu sebeple temin edilemediği belirtilmiş, Belediye ile başvurucu arasında kütüphanenin/kitaplığın kullanımına ilişkin olarak düzenlendiği belirtilen 20/3/2004 tarihli sözleşme sunulmuştur. Bununla birlikte Belediye Fen İşleri Müdürlüğünün 6/6/2005 tarihli yazısıyla, kadastro çalışmalarının devam ettiği tekrarlanarak talep konusu taşınmazın (arazi) 15/9/1999 tarihinde D.Ç. tarafından nüfus kayıtlarına göre başvurucunun eşi olduğu anlaşılan H.İ. Bazarkaya'ya satıldığına ilişkin "Zilyetliğin Devrine İlişkin Satış Senedi" başlıklı belge sunulmuştur.

18. Çanakkale Koruma Kurulunun 8/7/2005 tarihli ve 1225 sayılı kararıyla taşınmazda izinsiz olarak bina yapanlar hakkında yasal kovuşturma açılmasına, talepte bulunulan taşınmaz üzerinde daha önce herhangi bir yapı kalıntısının bulunmadığı anlaşıldığından ve geçiş dönemi yapılaşma koşullarına göre koruma amaçlı imar planı yapılıncaya kadar boş parsellerde yapılaşmaya izin verilmediğinden sunulan yapılaşma projesinin uygun olmadığına, yapılan aykırı uygulamaların kaldırılmasına karar verilmiştir.

19. Başvurucu, mülkiyet hakkının idari bir karar ile sınırlandırılmasının Anayasa'ya aykırı olduğunu, koruma amaçlı imar planı hazırlanması yönündeki yükümlülüğün yaklaşık on yıldır yerine getirilmediğini, dava konusu işlemin dayanağı olan raporun idarenin kendi personeli tarafından hazırlandığını, yapılan tespitlerin gerçeği yansıtmadığını belirterek 8/7/2005 tarihli kararın iptali istemiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine 4/10/2005 tarihinde Bursa 1. İdare Mahkemesinde iptal davası açmıştır.

20. Bursa 1. İdare Mahkemesinin 11/9/2007 tarihli ve E.2006/254, K.2007/1643 sayılı kararıyla Çanakkale ilinde idare mahkemesinin kurulduğu ve faaliyete geçtiği belirtilerek davanın yetki yönünden reddine, dosyanın yetkili Çanakkale İdare Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

21. Çanakkale İdare Mahkemesinin 2007/202 esasına kaydedilen dava dosyası kapsamında keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmış 1/11/2008 tarihinde yapılan keşif sonrasında düzenlenen bilirkişi raporunda;

"Gökçeada Belediyesi Fen İşleri'nin, Çanakkale Kurulu'nun 24.5.2002 tarih ve 1016 sayılı kararıyla korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarının sınırlarını belirleyen 1/25.000 ölçekli haritayı esas alarak gerçekleştirdiği 1/10.000 ve 1/5.000 ölçekli haritalarda dava konusu olan 3 numaralı parselin kentsel sit alanı içerisinde göründüğü,

Davacının yapı inşa etmiş olduğu 3 numaralı parselde daha önce bir dam olduğu iddiasını desteklemek için dava dosyasına temin etmiş olduğu iki adet fotoğrafın çekildiği noktanın yerinin ve resimlerde görünen yıkıntının 3 numaralı parselde bulunup bulunmadığının tam olarak anlaşılmasının mümkün olmadığı,

...

Çanakkale Kurulunun belirlediği Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları davacının sit alanı içerisinde olan parselini de kapsamaktadır. ... Davacı zilyetliğini devralmış olduğu ve satış sözleşmesinde "tarla" olarak adlandırılan parselde bulunduğunu iddia ettiği yapı kalıntısını iyi bir şekilde belgelememiş, rölövesini yaptırmamış, 09.06.2006 tarihli kendi ifadesine göre Kurul uzmanlarının 07.01.2004 tarihinde ilgili parseli incelemesinden önce, 2003 yılı içerisinde inşaata başlamıştır. Kurul'un değerlendirmesi gereken projelerden sadece mimari proje inşaat devam ederken veya tamamlanmışken 08.01.2004 tarihinde Gökçeada Belediyesi Fen İşleri'nin düzenlediği bir başvuru ile Çanakkale Kurulu'na gönderilmiştir. ... Bilirkişi heyetimiz, ... Çanakkale Koruma Kurulu'nun davacının başvurusu ile ilgili aldığı 08.07.2005 tarih ve 1225 sayılı kararının, 2863 sayılı Yasa hükümleri, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu İlke Kararları ve kendi belirlediği Gökçeada Kentsel Sit Alanlarında Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları ile çelişkili olmadığını tespit etmiştir. Dava konusu olan taşınmaz, kentsel sit alanı içerisinde "izinsiz"olarak inşa edilmiştir.

... Koruma Amaçlı İmar Planı'nın olmaması,... izinsiz olarak yapı yapmasının özrü olamaz. Nitekim, Davacı'nın ... damın kalıntılarını fotoğraf ve rölöve yoluyla tespit ederek ve Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları'na uygun bir restorasyon projesi hazırlatarak yapısını yasa ve yönetmeliklere uygun bir şekilde gerçekleştirebilirdi. ....

Bu parselde daha önce var olduğu iddia edilen bir "dam"a ait kalıntılar artık mevcut olmadığından bu damın taban alanının boyutlarını tespit etmek ve yeni inşa edilmiş yapının bu boyutları aşıp aşmadığı hakkında bir hüküm vermek mümkün değildir. Davacının bu kalıntılara ait olduğunu iddia ettiği iki adet fotoğraf, çekildikleri taraf olan güney cephesi tarafından yerinde incelenmiş, ama fotoğrafın çekildiği nokta tam olarak tayin edilememiştir. Fotoğrafın çekildiği noktanın önemi, güney tarafındaki 2 numaralı parselde davacının kullandığı restore edilmiş tek katlı taş bir evin olması ve bu fotoğrafların arkada aynı şekilde deniz manzarası olmak üzere bu evin restore edilmemiş halini gösteriyor olmaları ihtimalidir. Her ne kadar bu fotoğrafların gerçekten 3 numaralı parselde bulunan eski bir dama ait kalıntıları gösteriyor olma ihtimali varsa dahi, bu kesin olarak söylenemez.

...''

tespitlerine yer verilmiştir.

22. Bu arada Çanakkale ili Gökçeada ilçesi Bedemli köyü 111 ada 3 parsel sayılı taşınmaz için kadastro edinme sebebine dayalı olarak 11/1/2008 tarihinde nüfus kayıtlarına göre başvurucunun eşi olduğu anlaşılan H.İ. Bazarkaya adına tapu senedi düzenlenmiştir.

23. Mahkemenin 31/12/2008 tarihli ve E.2007/202, K.2008/933 sayılı kararıyla dava konusu taşınmazı da kapsayan alanın Bursa Koruma Kurulunun 15/8/1991 tarihli kararıyla kentsel sit alanı ilan edildiği söz konusu sit alanına ilişkin koruma amaçlı imar planının henüz onaylanmadığı öte yandan bu durumun davacıya sit alanında Çanakkale Koruma Kurulundan izin almadan ve geçiş dönemi yapılaşma koşullarına aykırı olarak yapı yapma hakkı tanımadığı, davacı tarafça bilirkişi raporuna karşı beyanlarında tanık dinlenmesi için ikinci bir keşif yapılması talep edilmiş ise de itirazların hükme esas alınan bilirkişi raporunu zedeleyecek nitelikte bulunmadığı; ayrıca idari yargılama usulünde keşif sırasında veya yargılamanın herhangi bir aşamasında tanık dinlenmesinin söz konusu olmadığı belirtilerek Çanakkale Koruma Kurulunun 8/7/2005 tarihli kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

24. Temyiz üzerine Danıştay Ondördüncü Dairesinin 17/4/2012 tarihli ve E.2011/1995, K.2012/2756 sayılı ilamıyla İlk Derece Mahkemesinin kararı onanmıştır.

25. Karar düzeltme istemi aynı Dairenin 11/6/2013 tarihli ve E.2012/5686, K.2013/4666 sayılı ilamıyla reddedilmiştir.

26. Karar başvurucuya 23/7/2013 tarihinde tebliğ edilmiştir.

27. Başvurucu 21/8/2013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

B. İlgili Hukuk

28. 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 3. maddesinin (a) fıkrasının (8) numaralı bendi şöyledir:

"Koruma amaçlı imar plânı; bu Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar plânlarının gerektirdiği ölçekteki plânlardır."