2014/5685

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ANAYASA MAHKEMESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

KARAR

TAMER ASLANTAŞ VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU

(Başvuru Numarası: 2014/5685)

Karar Tarihi: 5/12/2017

BİRİNCİ BÖLÜM

KARAR

 

Başkan	:	Burhan ÜSTÜN
Üyeler	:	Hicabi DURSUN
		Kadir ÖZKAYA
		Rıdvan GÜLEÇ
		Yusuf Şevki HAKYEMEZ
Raportör Yrd.	:	İsmail Emrah PERDECİOĞLU
Başvurucular	:	1. Tamer ASLANTAŞ
		2. Murat ÇELİK
		3. Mahmut Ecvet IŞIK
		4. Ercan ÇAVUŞ
		5. Serkan GÜNEŞ
		6. Orhan UÇAR
		7. Ceyda KONYA
		8. Murat KARA
		9. Muhammet AKKUŞ
		10. Hülya BULDU
		11. Kadriye YILDIZ
		12. Suat SÖYLEMEZ
		13. Orkun PEHLİVAN
		14. Faruk VURAL
		15. Sadrettin EMRE
		16. Mücahit KİREMİTÇİ
		17. Mehmet Levent TEMEL
		18. Mehmet Ali ATA
		19. Ediz AKSOY
		20. Muhammet Ali KIZILDAĞ
		21. Kemal TÜREL
		22. Nurhayat AKTAŞ
		23. Özgür KAYA
		24. Ümit ALACAK
		25. Saadet KOZOK
		26. Meliha TOKSÖZ
		27. İsmet GÖNÜLTAŞ
		28. Ümit BOZHÜYÜK
		29. Demet KÖREZLİOĞLU
		30. Kaya PELİT
		31. Erol KİRESEPİ
		32. Aptullah ANBARCI
		33. Mustafa Mithat CİN
		34. Engin BÜYÜKARMAN
		35. Günay KOZ
		36. Arzu DEMİRER
		37. Şeref YELGEÇEN
		38. Erdal ENGİN
		39. Lale KARAUĞUZ
		40. Aydınöz KUTLU
		41. Gerçek TUNA
		42. Gülden BÜYÜKKÖKSAL
		43. Canan AKİŞ
		44. Murat KIRKKESELİ
		45. Mustafa KAHRAMAN
		46. Nigar SAKALLI
		47. Aydın NALLAR
		48. Mehmet GÜLER
		49. Ahmet Nadir PINAR
		50. Şerare ATILGAN
		51. Sevgi FINDIKOĞLU
		52. Latife Zeynep TURNAGİL
		53. Ayşe Nur GÜRLEK
		54. Metin ARSLAN
		55. Salih YALÇINKAYA
		56. Bekir Sami ÇAKIROGLU
		57. Özcan CANKURTARAN
		58. Aptullah GENÇCAN
		59. Selçuk KARTUM
		60. Şenay GÖNÜLLÜ
		61. Yaşar Sait PEHLİVAN
		62. Aslı KUMBARACI
		63. Şadan DOLMA
		64. Ferhat YILDIRIM
		65. Tarkan KÜÇÜK
		66. Alaattin AKARSU
		67. Neşe Buket AKSU
		68. Süleyman Semih MEDENİ
		69. Hüseyin GÜZDER
		70. Hakan ÖZDEMİR
		71. İbrahim ÇAVUŞ
		72. Ender Levent ÜNVER
		73. Ferudun KANDEMİR
		74. Erhan ERGEÇ
		75. Nuray DURANLI
		76. Sadullah PAŞAOĞLU
		77. Mustafa Feridun AKMAN
		78. Hüseyin CİCERALİ
		79. Mehmet YORGANCI
		80. Vedat HURŞİT
		81. Gürbüz ERCENK
		82. Altuğ YAVUZ
		83. Erol ÇİÇEK
		84. Alparslan ALTIN
		85. İhsan ESEN
		86. Feyzan ATMACA
		87. Hakan OKYAY
		88. Vedat ÇAYIR
		89. Yeşim ÖZSU
		90. Derya AVCI
		91. Hatice Aylin ÇOŞKUN
		92. Sema SATIL
		93. Bayram KATIRCI
		94. Çetin Can ÇİFTÇİ
		95. Zemçi NALÇAKAN
		96. Bayram KANİK
		97. Burcu ER PAŞAOĞLU
Vekili	:	Av. Figen ERTEKİN

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, 2007-2008 dönemi kazancına ilişkin ödenen gelir vergisinin düzeltme hükümlerine göre terkin edilmemesine ilişkin işlemin iptali ve fazla yatırılan verginin tazmini istemiyle açılan davanın reddedilmesi nedeniyle mülkiyet hakkı ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 21/4/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Ön inceleme sürecinde başvuru, başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren otuz günlük süre içinde yapılmadığı gerekçesiyle 29/4/2014 tarihinde idari yönden reddedilmiştir. Başvurucular ise Anayasa Mahkemesinin 2013/5554 numaralı bireysel başvuruya ilişkin verdiği 6/2/2014 tarihli karar ile başvuru yollarının tükenmiş olduğunu bu bağlamda anılan kararın kendilerine tebliğ edilmesinden sonra yasal süre içinde bireysel başvuru yaptıklarını belirterek idari redde itiraz etmişlerdir.

4. Komisyonca idari redde yapılan itirazın ve başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvurunun idari yönden reddedilmesi süreci ile ilgili olaylar özetle şöyledir:

6. S.F. İlaç San. A.Ş. tarafından Anayasa Mahkemesine yapılan 2013/5554 numaralı bireysel başvuruda başvurucu Şirket, vergi sorumlusu sıfatı ile işçileri adına kesinti yaparak ödediği gelir vergisi meblağının hatalı olduğundan bahisle bu meblağın düzeltme hükümlerine göre terkin edilmesi talebinin reddine ilişkin işlemin iptali için açtığı davanın reddedildiğini belirterek mülkiyet hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüş; Anayasa Mahkemesince 6/2/2014 tarihinde yapılan değerlendirme sonucu anılan başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmiştir.

7.Anayasa Mahkemesinin 6/2/2014 tarihli kabul edilmezlik kararının adı geçen Şirkete 21/3/2014 tarihinde tebliğ edilmesi üzerine adlarına vergi kesintisi yapılan Şirket çalışanları 21/4/2014 tarihinde, incelenmekte olan 2014/5685 numaralı bireysel başvuruyu yapmışlardır.

8. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası uyarınca süresinde yapılmadığı gerekçesiyle bu başvuru Komisyonlar Başraportörünce 29/4/2014 tarihinde idari yönden reddedilmiş, buna ilişkin karar 15/5/2014 tarihinde başvuruculara tebliğ edilmiştir. İdari ret kararının gerekçesi şöyledir:

"Anayasa Mahkemesine 21/4/2014 tarihinde yaptığınız ve 2014/5685 sayılı bireysel başvuru numarası ile kayda alınan bireysel başvurunun incelenmesinde başvuruya konu nihai kararların tarafınızca 17/6/2013 - 30/1/2014 tarihleri arasında öğrenildiği, başvuru formunda belirtilen Anayasa Mahkemesinin 2013/5554 bireysel başvuru sayılı kararının başvurucu açısından bireysel başvuru süresinin hesabında dikkate alınamayacağı, bu nedenle en son tarihli tebliğin yapıldığı 30/1/2014 tarihinden itibaren en geç 3/3/2014 tarihinde başvuru yapılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 21/4/2014 tarihinde kayda alınan başvuru formu ile yapıldığı tespit edilmiştir.

...

Açıklanan nedenlerle başvurunuz 6216 sayılı Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrasında belirtilen 30 günlük süre içinde yapılmaması nedeniyle idari yönden reddedilmiştir."

9. Başvurucular 22/5/2014 tarihinde başvurunun idari yönden reddine ilişkin karara itiraz etmişlerdir.

IV.İLGİLİ HUKUK

10.6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun "İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı" kenar başlıklı 2. maddesi şöyledir:

 "1. İdari dava türleri şunlardır:

 a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları,

 b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları,

 ..."

11.4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun "Vergi mahkemesinde dava açmaya yetkili olanlar" kenar başlıklı 377. maddesi şöyledir:

 "Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler.

 ..."

V. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 5/12/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. İdari Ret Kararına İtiraz Yönünden İnceleme

13. Başvurucular; idari ret kararına itiraz dilekçelerinde 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinde düzenlenen otuz günlük sürenin başvuru yollarının tüketildiğinin öğrenilmesinden itibaren işletilmesi gerektiğini, bu doğrultuda başvuruya konu şikâyetlerine yönelik yargılama süreci çalıştıkları Şirketçe yürütüldüğünden başvuru yolunun tükendiğini Anayasa Mahkemesinin 2013/5554 numaralı bireysel başvuruya ilişkin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilmezlik kararının Şirkete tebliğ edilmesinden sonra öğrendiklerini, buna göre başvurularında süre aşımı bulunmadığını ileri sürmüşlerdir.

14. Başvurucuların itirazının değerlendirilmesi neticesinde başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren otuz günlük süre içinde başvuru yapılmadığı gerekçesiyle başvurunun idari yönden reddine karar verilmiş ise de idari ret kararına dayanak olan başvuru yollarının tüketildiğine yönelik esas alınan tarihlerin (bkz. § 10) 2013/5554 numaralı bireysel başvurunun başvurucusu olan Şirketin açtığı davada verilen nihai kararın söz konusu Şirkete tebliğ tarihi olduğu anlaşıldığından başvurucuların Komisyonlar Başraportörlüğünün 15/5/2014 tarihli idari ret kararına karşı yaptıkları itirazın kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Başvurucu Erol Çiçek Yönünden İnceleme

15. İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendine göre başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılması hâlinde başvurunun düşmesine karar verilebilir. Bununla birlikte İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrası gereği Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde başvurunun incelenmesine devam edilebileceği öngörülmüştür.

16. Başvuru tarihinden sonra ölen başvurucuların mirasçılarının makul bir süre içinde başvuruyu devam ettirme yönünde iradeleriniAnayasa Mahkemesine bildirmemeleri hâlinde anılan İçtüzük hükümleri uyarınca başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılabilir (Abdurrahman Miişoğlu ve diğerleri, B. No: 2014/7674, 23/3/2017, §§ 18-21). Somut olayda başvurucu Erol Çiçek başvuru tarihinden sonra 18/10/2014 tarihinde ölmüş ancak mirasçıları makul bir süre içinde başvuruya devam etme yönünde iradelerini bildirmemişlerdir. Başvurucu yönünden başvurunun incelenmesine devam etmeyi gerekli kılan ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen nedenlerden biri de bulunmamaktadır.

17. Açıklanan nedenlerle başvurucu Erol Çiçek yönünden başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

C. Diğer Başvurucular Yönünden İnceleme

18. Başvurucular 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesi uyarınca çalıştıkları Şirket tarafından 2007 ve 2008 yıllarına ait gelirlerinden %35 oranında tevkifat yapılarak hesaplanan tutarların vergi idaresine ödendiğini ancak anılan Kanun maddesinde yer alan "... fazlası %35 oranında..." ibaresinin Anayasa Mahkemesinin norm denetimi sonucu verdiği 15/10/2009 tarihli E.2006/95, K.2009/144 sayılı karar ile iptal edildiğini belirtmişlerdir. Başvurucuların çalıştıkları Şirket tarafından iptal kararını gerekçe göstererek yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun kabul edilmemesi üzerine İstanbul 4. Vergi Mahkemesinde dava açılmış ancak reddedilmiştir. Başvurucular Anayasa Mahkemesinin iptal kararına karşın fazla ödedikleri vergiyi geri alamadıklarını belirterek mülkiyet hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

19. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurucunun bireysel başvuru konusu şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve delilleri zamanında bu makamlara sunması, bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir(İsmail Buğra İşlek, B. No: 2013/1177, 26/3/2013, § 17).

20. Somut olayda kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle reddedilen 2013/5554 numaralı bireysel başvuruda (Bkz. § 6), başvurucu şirketin güncel ve kişisel bir hakkının doğrudan etkilenmediğine işaret edildiği görülmektedir. Olayda elde ettikleri gelirden tevkifat usulü ile gelir vergisi kesilen başvurucuların çalıştıkları şirketin beyanı üzerine tahakkuk eden vergi tutarının hukuka aykırı olduğu iddiasıyla vergi mahkemesinde dava açma imkanları bulunmasına rağmen bu yolu tüketmeden, şirketin yaptığı bireysel başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez bulunması üzerine bireysel başvuruda bulundukları anlaşılmaktadır.

21. Öte yandan aynı yönde şikâyetin değerlendirildiği Selçuk Emiroğlu (B. No:2013/5660, 20/3/2014) başvurusunda, norm denetimi sonucu verilen iptal kararının ücret gelirinden olması gerekenden fazla gelir vergisi tevkifatı yapıldığı iddiası yönünden mülkiyet hakkı bağlamında meşru beklenti oluşturmayacağı sonucuna ulaşıldığı da başvurucular tarafından gözetilmelidir (Selçuk Emiroğlu, §§ 1-35).

22. Açıklanan nedenle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Komisyonlar Başraportörünün idari ret kararına yapılan itirazın KABULÜNE,

2. Erol Çiçek yönünden başvurunun DÜŞMESİNE,

3..Başvurunun diğer başvurucular yönünden başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 5/12/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.