2021/448 K. 2023/25 T. 25.1.2023
VDDK., E. 2021/448 K. 2023/25 T. 25.1.2023
T.C. Danıştay Başkanlığı - Vergi Dava Daireleri Kurulu
Esas No.: 2021/448
Karar No.: 2023/25
Karar tarihi: 25.01.2023
T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/448
Karar No : 2023/25
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Gümrük Müşavirliği ve Lojistik Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Yedinci Dairesinin 21/10/2020 tarih ve E:2017/1491, K:2020/4129 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava, 01/08/2017 tarih ve 30141 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği'nin (Transit Rejimi) (Seri No:4) 11. maddesinin (2) numaralı fıkrasında yer alan "Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvuruları en az 2 milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektupları için yapılır." hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Yedinci Dairesinin 21/10/2020 tarih ve E:2017/1491, K:2020/4129 sayılı kararı:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 10. maddesinin (2) numaralı fıkrasında gümrük mevzuatının öngördüğü uygulamaların hangi hallerde ve hangi koşullar altında basitleştirileceğine ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği, 71. maddesinde gümrük idarelerinin usul ve formalitelerin mümkün olduğunca basitleştirilmesi için ve gümrük işlemlerinin yürürlükteki hükümlere uygun olarak yürütülmesini sağlayacak şekilde yönetmelikle belirlenen şartlar altında basitleştirilmiş usul uygulayabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kanun'un 85. maddesinin (2) numaralı fıkrasında teminatın tek bir transit işlemi için bireysel teminat, Müsteşarlık tarafından izin verilmesi halinde birden fazla transit işlemi için kapsamlı teminat şeklinde olacağı, (4) numaralı fıkrasında ise güvenilirlik standartlarına sahip oldukları gümrük idaresince belirlenen kişilere indirilmiş tutarda kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme izni verilebileceği, indirilmiş tutarda kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme izni için ayrıca; a) Belirli bir sürede transit rejiminin doğru kullanımının, b) Gümrük idareleri ile işbirliğinin, c) Anılan kişilerin taahhütlerini yerine getirebilecek mali güce sahip olduklarını kanıtlamasının gerektiği, bu kapsamda verilen izin ile ilgili usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği düzenlemelerine yer verilmiştir.
Öte yandan Gümrük Yönetmeliği'nin 01/08/2017 tarih ve 30141 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 5. maddesiyle değişik ''Basitleştirmeler'' başlıklı 229. maddesine göre Bakanlık, rejim hak sahibinin başvurusu üzerine duruma göre kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme basitleştirmelerine izin verebilecek olup Yönetmelik'in "Basitleştirme izninin genel koşulları" başlıklı 230. maddesinin (4) numaralı fıkrasına göre de kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme basitleştirmelerine ilişkin olarak bu maddede sayılan koşullara ilaveten aranacak özel koşullar ile başvuruya ve iznin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenecektir.
01/08/2017 tarih ve 30141 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği'nin (Transit Rejimi) (Seri No:4) ''Amaç ve kapsam'' başlıklı 1. maddesinde bu Tebliğ'in amacının basitleştirilmiş usuller kapsamında belirlenecek usul ve esaslar saklı kalmak üzere eşyanın ortak transit rejimi ve ulusal transit rejimi çerçevesinde taşınmasında uygulanacak gümrük işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtilmiştir.
Mezkur Tebliğ'in ''Dayanak'' başlıklı 2. maddesinde bu Tebliğ'in 22/06/2012 tarihli ve 6333 sayılı Kanun'la onaylanması uygun bulunan 20/05/1987 tarihli Ortak Transit Rejime İlişkin Sözleşme, 22/07/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 84 ila 92. maddeleri ve 07/10/2009 tarihli ve 27369 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği'nin 212 ila 244. maddelerine dayanılarak hazırlandığı kurala bağlanmıştır.
Davaya konu Tebliğ'in ''Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme'' başlıklı 11. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, Gümrük Yönetmeliği'nin 230. maddesinde belirtilen genel koşulları sağlayan ve kapsamlı teminatta indirim veya teminattan vazgeçme izni için başvuracak kişilerin sunacağı bilgi ve belgelere, (2) numaralı fıkrasında, kapsamlı teminatta indirimin ve teminattan vazgeçme başvurularının en az 2 milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektupları için yapılacağına, (3) numaralı fıkrasında kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvurusunda aranılan ortak koşullara, (4), (5) ve (6) numaralı fıkralarında ise kapsamlı teminat kullanıcılarının düzeylerine göre öngörülen ek koşulların sağlanması durumunda tanınan haklara yer verilmiştir.
Basitleştirilmiş usul, gümrük idareleri tarafından dış ticaret işlemlerinin daha hızlı ve etkin bir biçimde gerçekleştirilmesini temin etmek amacıyla uygulamaya konulan gümrük usul ve formalitelerinin azaltılması veya kolaylaştırılmasına yönelik uygulamalar bütünü olup yukarıda yer verilen kurallarda basitleştirilmiş usuller ve bu usullerin uygulanması için rejim hak sahiplerine verilecek izinlere ilişkin koşullara dair usul ve esasların düzenlendiği görülmektedir.
Bu kapsamda 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun transit rejimin düzenlendiği bölümde yer alan 85. maddesinde transit eşyası için tahakkuk edebilecek gümrük vergilerinin ödenmesini sağlamak üzere teminat verilmesi zorunlu olmakla birlikte tek bir transit işlemi için bireysel teminat aranılırken, birden fazla transit işlemi için rejim hak sahibinin başvurusu üzerine basitleştirme usullerinden olan kapsamlı teminat izninin ve yine güvenilirlik standartlarına sahip oldukları gümrük idaresince belirlenen kişilere indirilmiş tutarda kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme izninin idarece verilebileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Güvenilirlik standartlarına sahip oldukları gümrük idaresince belirlenen kişilerin transit rejimini belirli bir sürede doğru kullandıklarının, gümrük idareleri ile işbirliği içinde olduklarının ve taahhütlerini yerine getirebilecek mali güce sahip olduklarının kanıtlanması halinde indirilmiş tutarda kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme basitleştirmelerine ilişkin ''genel koşullar'' ile ''verilecek izin ile ilgili usul ve esaslar'' 4458 sayılı Kanun'a dayanılarak çıkarılan Gümrük Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Ayrıca ''ek olarak aranılacak özel koşullar'' ile ''verilecek izin ile ilgili usul ve esaslar''ın belirlenmesi ile ilgili Bakanlığa verilen yetki üzerine de Gümrük Genel Tebliği (Seri No:4) 01/08/2017 tarih ve 30141 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Normlar hiyerarşisine göre, yukarıdan aşağıya doğru "Anayasa", "Kanun", "Kanun Hükmünde Kararname", "Tüzük", "Yönetmelik" ve "diğer alt düzenleyici işlemler" şeklinde sıralanan normlardan, alt kademede yer alanın üst kademedeki norma aykırı olmaması veya onun kapsamını aşan düzenlemeler içermemesi de gerekmektedir.
Tüm bu açıklamalar bir arada değerlendirildiğinde genel koşulları sağlayarak kapsamlı teminat izni sahibi olan ve kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme izni için başvuran kişilerin, Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:4) 11. maddesinde yer verilen özel koşulları sağlaması halinde ''kapsamlı teminatta indirim'' ve ''teminattan vazgeçme'' basitleştirme usullerinin sağladığı haklardan diğer bir ifadeyle kolaylaştırmalardan faydalanabileceği anlaşılmaktadır.
Bu durumda uyuşmazlığa konu edilen 01/08/2017 tarih ve 30141 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ''Transit Rejimi'' konulu Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:4) 11. maddesinin (2) numaralı fıkrasında yer alan "Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvuruları en az 2 milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektupları için yapılır." hükmü 4458 sayılı Kanun'un 85. maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan indirimli teminat izni için başvuracak firmaların taahhütlerini yerine getirebilecek mali güce sahip olduklarını kanıtlaması koşulunun sağlanıp sağlanmadığının tespitine yönelik bir hüküm olup 4458 sayılı Kanun ve Gümrük Yönetmeliği'nin verdiği yetkiye dayanılarak kurala bağlanan özel bir koşuldur.
Anılan nedenle gerekli şartları sağlayan kişilerin bahsi geçen basitleştirme usullerinden faydalanabileceği açık olup üst hukuk normlarının verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan davaya konu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan Anayasa'nın 10. maddesinde ifade edilen aynı veya benzer hukuksal durumları bulunan kişilerin herhangi bir ayrım gözetilmeksizin aynı işleme bağlı tutulmalarının sağlanmasına yönelik "kanun önünde eşitlik" ilkesine göre Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.
Anayasa'nın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesi hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilkenin amacı aynı durumda bulunan kişilerin kanunlar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilke aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak kanunlar karşısında eşitliğin çiğnenmesini yasaklamaktadır. Kanun önünde eşitlik herkesin her yönden aynı kurallara bağlı tutulacağı anlamına gelmez. Kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kurallar ve uygulamalar gerekebilmektedir. Buna göre aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar ise farklı kurallara bağlı tutulduğunda Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmeyecektir. (AYM,15/12/2006, E.2006/111, K.2006/112)
Anılan nedenle üst hukuk normlarına dayalı olan dava konusu düzenleme Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırı olmayıp, haksız rekabete yol açtığından da söz edilemez.
Daire bu hukuksal nedenler ve gerekçeyle davayı reddetmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davaya konu düzenlemenin, Anayasa'nın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırı olduğu, en az 2 milyon TL tutarında teminat mektubuna sahip olanlar ile olmayanlar arasında haksız rekabete yol açtığı, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile Gümrük Yönetmeliği'nde yer almayan ek koşullar öngördüğünden normlar hiyerarşisine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Daire kararı, aynı hukuksal nedenler ve gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın bozulmasını gerektirecek durumda görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- Davacının temyiz isteminin REDDİNE,
2- Danıştay Yedinci Dairesinin 21/10/2020 tarih ve E:2017/1491, K:2020/4129 sayılı kararının ONANMASINA,
3- Davacıdan daha önce yatırılan … TL temyiz karar harcı mahsup edilmek suretiyle 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun ilgili hükümleri ve Kanun'a ek (3) sayılı Tarife uyarınca maktu harç alınmasına,
4-Yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmediğinden, yatırılan yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davacıya iadesine,
25/01/2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.