Açılan ihale sonucunda edinilen ticari ve iktisadi bütünlüğün değer tespiti hk.
Özelge: Açılan ihale sonucunda edinilen ticari ve iktisadi
bütünlüğün değer tespiti hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-267-79
Tarih:
12/03/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
BÜYÜK MÜKELLEFLER VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü
Sayı : B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-267-79 12/03/2012
Konu : Açılan ihale sonucunda edinilen ticari ve iktisadi
bütünlüğün değer tespiti
İlgi özelge talep formunuzda;
- Başkanlığımız ... vergi kimlik numaralı mükellefi olan şirketinizin, ... tarafından ... satışı
amacıyla açılan ihaleyi kazandığı, ihale sonucunun ... ve ... onaylarına tabi bulunduğu,
- ... devrinin onaylanması durumunda ... ile şirketiniz arasında imzalanacak "Devir ve Teslim
Anlaşması" kapsamında; markaların, internet alan adlarının, hakların: ..., gayrimenkullerin: ...,
menkullerin: ..., sözleşmelerin: ... toplu bir bedel ödenmek suretiyle devir alınacağı,
- Devir alınacak tüm iktisadi kıymetlerin "Ekspertiz Raporu" ile değerinin belirlenmesi
yoluna gidileceği, söz konusu rapor sonucu belirlenecek değer ile ticari ve iktisadi bütünlük için
ödenen toplam bedel arasında fark oluşması durumunda, bu farkın peştemallık olarak kabul
edilerek amortisman yoluyla itfa edilmesinin düşünüldüğü, bu işlemin uygun görülmemesi
durumunda ticari ve iktisadi bütünlük için ödenen toplam bedelin devir alınacak ticari ve iktisadi
bütünlük içerisinde yer alan iktisadi kıymetlere ne şekilde paylaştırılacağı,
- Devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde üretim tesislerinin kurulu olduğu
bina ve arazinin kullanımı ile ilgili sözleşmenin bulunduğu ve devir alınan sözleşme hükümleri
gereğince binanın sadece kullanım hakkı / kiracılık hakkının ... yılına kadar devir alınacağı, bu
tarihten sonra arsanın malikin kullanımına terk edileceği, bina ve arazinin sözleşme süresi boyunca
kullanım hakkı değerinin şirketinizce yaptırılacak ekspertiz çalışması neticesinde belirleneceği ve
belirlenen değerin geçici hesaplarda (örneğin 180 No.lu Hesap) aktifleştirilip kira süresi içinde
giderleştirilmesinin düşünüldüğü, binanın sözleşme bitiş tarihinden önce tahliyesinin söz konusu
olması durumunda geçici hesaplarda bekletilen ve henüz giderleştirilmemiş olan tutarların bir
seferde gider kaydedilip kaydedilmeyeceği
hususlarında tereddüt oluştuğundan Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
- 72 nci maddesinde takdir komisyonlarının kuruluşu,
- 74 üncü maddesinde takdir komisyonlarının (yetkili makamlarca istenilen matrah ve servet
takdirlerini yapmak ve vergi kanunlarında yazılı fiyat, ücret veya sair matrah ve kıymetleri tespit
etmek gibi) görevleri,
- 75 inci maddesinde, takdir komisyonlarının (görevleri dolayısıyla inceleme yetkisi ve
servetleri, sınai hakları ve telif haklarını, imtiyazları, madenleri, mücevheratı, eski eserleri ve sanat
eserlerini değerlemede bilirkişiye müracaat edebilme) yetkileri, - 266 ncı maddesinde, rayiç bedelin bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım
satım değeri olduğu;
- 267 nci maddesinde, emsal bedelin, gerçek bedeli bilinemeyen veyahut doğru olarak tespit
edilmeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer
olduğu, üçüncü sırada yer alan takdir esasında ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca
emsal bedel belli edileceği ve yapılacak takdirlerde iktisadi kıymetin maliyet bedelinin ve piyasa
kıymetlerinin araştırılacağı ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma derecelerinin dikkate alınacağı,
- 269 uncu maddesinde de iktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkullerin ve
gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin (gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve
teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayrimaddi haklar) maliyet bedeli ile
değerleneceği,
- 282 nci maddesinin son fıkrasında gerçek ve tüzel kişilerde peştemallıkların mukayyet
değeri ile değerleneceği;
- 313 üncü maddesinde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya
kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi
değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci
kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesinin
amortisman mevzuunu teşkil edeceği,
- 326 ncı maddesinde, kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis taazzuv giderleri ile
peştemallıkların mukayyet değeri üzerinden eşit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunacağı
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre, ... sonucu satın aldığınız ... ait iktisadi kıymetlerin
takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedel üzerinden aktife almanızda bir sakınca
bulunmamaktadır.
Söz konusu olayda, ihale yoluyla iktisadi bütünlüğü göz önünde bulundurularak satın alınan
... ait takdiri yapılacak iktisadi kıymetlerin nevi ve miktarı itibarıyla fazla olması ve teknik bilgi
gerektirmesi nedeniyle takdir komisyonu tarafından yapılacak takdir işlemleri sırasında, şirketiniz
tarafından lisanslı denetçilere düzenlettirilmiş olan "Ekspertiz Raporu"ndaki bilgilerden
yararlanılması da mümkün bulunmaktadır.
Peştemallık uygulamada, şerefiye veya hava parası olarak da adlandırılmakta olup, bir ticari
işletmenin bir başkasına devir ve temliki sırasında aktifinde bulunan iktisadi kıymetlerin gerçek
değerinden başka; işletmenin bulunduğu yerin önemi, piyasada tutmuş olduğu şöhret ve itibar,
müşteri kitlesinin genişliği, faaliyet gösterdiği sektörde monopol olması gibi nedenlerden dolayı
bilanço değerlerine ilave olarak sahip olunan değeri ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile
peştemallık, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle
hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farktır.
Mezkur olayda, ihale yoluyla iktisadi bütünlüğü göz önünde bulundurularak satın alınan
işletmeye ait iktisadi kıymetlerin ihale bedeli ile rayiç bedeli arasındaki müspet farkın peştemallık
olarak kabul edilmesi; ancak söz konusu iktisadi kıymetlerin rayiç bedellerinin tespit edilememesi
halinde, Vergi Usul Kanunun 267 nci maddesine göre emsal bedelin değerlemede esas alınması
gerekmektedir. Satıştan dolayı peştemallık olarak kabul edilen tutarın ise beş yıl içerisinde eşit
miktarlarda itfa edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, şirketinizce devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde yer alan
üretim tesislerinin bulunduğu bina ve arazinin kullanım (kirlama) hakkının devir alınacağı sözleşme
sonunda söz konusu kıymetlerin kiralayana (arsa sahibine) terk edileceği belirtilmiştir.
Medeni Kanunun 794-822 nci maddelerinde intifa hakkı düzenlenmiştir. Sınırlı ayni hakniteliğinde olan intifa hakkı, sahibine; intifa konusu mala zilyetlik, kullanma, malın semereleri ile
gelirlerini elde etme ve malı yönetme yetkilerini vermektedir.
Ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde yer alan üretim tesislerinin kurulu bulunduğu bina
ve arazinin intifa (kullanım) hakkı için Takdir Komisyonunca belirlenecek emsal bedel gayri maddi
hak olarak nitelendirileceğinden, Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesi gereğince amortisman
yoluyla giderleştirilmesi gerekir. Bu nedenle; şirketinizce devir alınacak ticari ve iktisadi
bütünlüğün içerisinde yer alan üretim tesislerinin kurulu bulunduğu bina ve arazi için kullanma
(kiralama) hakkı bedeli adı altında yapılan ödemeler karşılığında iktisap edilen kıymetlerin intifa
hakkı çerçevesinde değerlendirilmesi ve 260-Haklar Hesabında izlenmesi gerekmektedir.
Söz konusu kullanım hakkının 339, 365, 389, 399 ve 406 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu
Genel Tebliği ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin "55.Gayri Maddi
İktisadi Kıymetler: İmtiyaz hakları (Franchising), patent, formül, dizayn, örnek kalıp, teknik bilgi
(Know-how), format, telif hakkı ve benzeri kalemler, lisans, kullanım hakkı ve izni veya devlet
kurum ve kuruluşları tarafından verilen diğer haklar (İşletme hakkı gibi) ve bunların benzerleri."
sınıfında değerlendirilerek, faydalı ömrünün 15 yıl ve amortisman oranında %6,66 olarak dikkate
alınması gerekmektedir.
Ancak, şirketinizce devir alınacak intifa hakkı 15 yıllık faydalı ömür süresinden daha kısa bir
süreyi kapsaması nedeniyle sözkonusu hak için Takdir Komisyonunca belirlenecek emsal bedelin
hakkın geçerli olduğu süre içerisinde eşit yüzdeler halinde itfa olunacağı tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.