Akaryakıt satışı ile ilgili olarak ökc fişinde yer almayan iskonto tutarının kaydı ve indirim konusu yapılıp yapılmayacağı
Özelge: Akaryakıt satışı ile ilgili olarak ökc fişinde yer
almayan iskonto tutarının kaydı ve indirim konusu yapılıp
yapılmayacağı
Sayı:
93767041-130[25-2012/97]-167
Tarih:
21/08/2013
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
KOCAELİ VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü
Sayı : 93767041-130[25-2012/97]-167 21/08/2013
Konu : Akaryakıt satışı ile ilgili olarak ökc fişinde yer
almayan iskonto tutarının kaydı ve indirim konusu
yapılıp yapılmayacağı
İlgide kayıtlı özelge talebiniz ile, firmanızın akaryakıt ve LPG satışı işi ile iştigal ettiği, bazı
müşterilerinize satış esnasında iskonto uyguladığınız, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme
kaydedici cihazlarda gösterilemeyen ve "Z" raporuna da iskontosuz olarak yansıyan satışların,
sisteminizden alınan pompa no, plaka no, ürün cinsi ve tutarı ile iskonto tutarının gösterildiği
dökümana istinaden muhasebe kaydı yapılıp yapılamayacağı ile, bu iskonto tutarlarına ilişkin KDV
nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususlarında Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun 20 nci maddesinde, teslim ve hizmet
işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu, bedel deyiminin malı
teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler
karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer
suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği
belirtilmiştir.
Anılan Kanunun 25/a maddesinde ise, teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri
vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontolar matraha dahil olmayan
unsurlar arasında sayılmıştır. İskontoların ticari teamüllere uygun olmasından kastedilen husus,
satılan mal veya hizmetin piyasasında genel olarak yaygın bir biçimde uygulanan miktarlarda ve
malın asıl bedeline nazaran makul tutarda yapılmış olmasıdır. Ticari teamüllere uygun olmayan
iskontolar, fatura veya benzeri belgelerde gösterilseler dahi KDV matrahından indirilemez.
Tekdüzen Hesap Planının 611 Satış İskontoları Hesabında, satışla ilgili faturanın düzenlenip
satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontolarının bu hesapta yer
alacağı, kasa iskontosunun kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi
dolayısıyla bu peşin ödeme karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılması olduğu, miktar
iskontosunun ise alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda bulunarak satıcının mal sürümüne katkıda
bulunmasından dolayı kendisine belli oran ya da tutarlarda yapılan indirim olduğu açıklanmıştır.
Öte yandan, 116 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinin "6.2. Fatura ve Benzeri Belgelerde Ayrıca
Gösterilmeyip, Yıl Sonlarında, Belli Bir Dönem Sonunda ya da Belli Bir Ciro Aşıldığında Yapılan
İskontolar" başlıklı bölümünde;
"KDV Kanununun 35 inci maddesi ile KDV matrahında çeşitli sebeplerle değişiklik vuku
bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin, bunlar için borçlandığı vergiyi;
bu işlemlere muhatap olan mükelleflerin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine
uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltebilmelerine imkân sağlanmıştır. Fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip, yıl sonlarında, belli bir dönem sonunda
ya da belli bir ciro aşıldığında (satış primi, hasılat primi, yıl sonu iskontosu gibi adlarla) yapılan
iskontolar esas itibariyle, asıl işleme ilişkin KDV matrahının değişmesi sonucunu doğurmaktadır.
Dolayısıyla, KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu bu gibi durumlarda KDV Kanununun 35 inci
maddesine göre düzeltme yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyip belli bir dönem sonunda ya da belli
bir ciro aşıldığında yapılan iskontolar nedeniyle KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu hallerde
düzeltme işlemi, alıcı tarafından satıcı adına bir fatura ve benzeri belge düzenlenmek ve bu amaçla
düzenlenecek belgede, KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim veya
hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmak suretiyle
yapılacaktır."açıklamalarına yer verilmiştir.
Diğer taraftan, Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları
Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında 3100 sayılı Kanunla ilgili olarak 07.09.2006 gün ve 26282 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 68 Seri No.lu Genel Tebliğinin 1'inci bölümünde, "...Vergi Usul
Kanununun Mükerrer 257 nci maddesinin 1 numaralı bendinde; "Mükellef ve meslek grupları
itibariyle muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, bu Kanuna göre tutulmakta olan defter ve
belgeler ile bunlara ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü defter ve belgelerin
mahiyet, şekil ve ihtiva etmesi zorunlu bilgileri belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya; ...", 3
numaralı bendinde ise "Tutulması ve düzenlenmesi zorunlu defter, kayıt ve belgelerin mikro film,
mikrofiş veya elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması veya bu kayıt ortamlarında saklanması
hususunda izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, ..." Maliye Bakanlığının yetkili olduğu
hükümleri bulunmaktadır.
Anılan hükümlerle Bakanlığımıza tanınan yetkiye dayanılarak, akaryakıt pompalarının bağlı
olduğu ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle otomatik olarak düzenlenen fişlerin, fatura
düzenleme tutarının (2012 yılı için 770 TL) altında veya üstünde olsa dahi "fatura yerine geçen
belge" olarak kabul edilmesi ve bu şekilde belgelenen satışlar dolayısıyla nihai tüketiciler veya vergi
mükelleflerince yapılan fatura düzenleme taleplerinin dikkate alınmaması uygun görülmüştür.
Buna göre, nihai tüketicilerin tüketim amacıyla, mükellef olanların ise ticari, zirai ve mesleki
faaliyetleriyle ilgili olarak satın aldıkları akaryakıt karşılığında düzenlenecek (üzerinde "TAŞIT
VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi bulunanlar hariç) söz
konusu ödeme kaydedici cihaz fişleri, üzerinde yazılı tutar ne olursa olsun fatura yerine geçen belge
olarak kabul edilecek, ayrıca faturaya dönüştürülmesi istenmeyecek ve yapılan incelemeler ve
kontroller sırasında bu fişleri gider belgesi olarak kullananlardan fatura ibrazı talep
edilmeyecektir." denilmiştir.
Aynı Genel Tebliğin 2 nci bölümünde ise "...Akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara
bağlanmış olan istasyonlardan;
a) Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak (fiş üzerinde "TAŞIT VEYA
MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi bulunan),
b) Bazı kurumlar tarafından geliştirilen özel kartlar kullanılarak (akıllı kart vb.),
c) Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler olmaksızın müşteriler ile akaryakıt dağıtım
şirketleri veya istasyon işletmecileri arasında yapılan özel anlaşmalara dayanılarak,
gerçekleştirilen (ve pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan
fişlerle belgelendirilen) ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen
akaryakıt satışlarına münhasır olmak üzere, bu satışlara ilişkin faturanın (katma değer vergisi
açısından vergilendirme dönemi aşılmamak şartıyla) onbeş gün içinde dağıtım şirketleri ve/veya
akaryakıt istasyon işletmelerince Vergi Usul Kanununa göre toplu olarak düzenlenmesi uygun
bulunmuştur.
Bu şekilde akaryakıt satışı yapılan kişiler adına düzenlenecek faturanın her iki nüshasınınekinde, faturaya dönüştürülen fişlerin tarihi, numarası ("TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ
FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi olan fişlerin faturaya dönüştürülmesinde, fişlerin tarih ve
numarasının belirtilmesine gerek yoktur), taşıtın plaka no.su, akaryakıt cinsi, miktarı ve tutarı liste
halinde belirtilecektir. Akaryakıt istasyonu işletmeleri veya dağıtım şirketleri bahse konu listeleri,
faturanın düzenlendiği tarih itibariyle hazırlayacaklar ve kaşeleyip imzaladıktan sonra gerektiğinde
ibraz edilmek üzere ilgili faturayla birlikte muhafaza edeceklerdir. İşletmeler, muhasebe
kayıtlarında bu faturalarda yazılı miktar ve tutarları esas alacaklardır.
Yukarıda belirtildiği şekilde faturası sonradan düzenlenen (Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb.
sistemler kullanılmadan özel anlaşmalara dayanılarak yapılan) akaryakıt satışlarına ait ödeme
kaydedici cihaz fişleri, akaryakıt istasyonu işletmelerince üzerine "İPTAL" şerhi düşülerek iptal
edilmek suretiyle adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara verilecektir. Bahse konu fişler,
adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlarca ilgili faturaya eklenmek suretiyle saklanacaktır. Şu
kadar ki dileyen istasyon işletmeleri, akaryakıtın teslimi anında cihazdan çıkan ödeme kaydedici
cihaz fişlerinin asıllarını, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara, faturanın düzenlenmesi
aşamasında da verebilirler. Bu takdirde akaryakıt teslimi yapılan araçta, istasyon sahibi ile müşteri
arasında (faturası sonradan düzenlenen akaryakıt satışına dair) yapılan anlaşma metninin bir
örneğinin bulunması şarttır. Ödeme kaydedici cihaz fişlerinin üzerine veya arkasına, yapılacak
ödemelere ilişkin olarak akaryakıt istasyonu işletmelerince (veresiye, kredi vb.) kaşe veya şerhlerin
düşülmesi de mümkün bulunmaktadır.
Akaryakıt istasyonlarından taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak veya özel
anlaşmalar çerçevesinde gerçekleştirilen, pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik
olarak çıkan fişlerle belgelendirilen ve faturaları mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla
düzenlenen satışlarla ilgili olarak sözleşme dolayısıyla tahsil edilmesi gereken "fiyat farkı" ile satış
bedeli üzerinden yapılacak "iskontolar", sözleşmenin tarih ve sayısı da belirtilmek suretiyle
(iskonto, akaryakıt zammı vb. ibarelerle) fatura üzerinde gösterilecektir. Faturaya ekli ödeme
kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarının (bir kısım fişlerin muhafaza edilememesi nedeniyle) fiyat
farkı ve iskonto tutarlarının dahil edilmesinden önceki fatura tutarından az olması durumunda,
müşterinin muhasebe kayıtlarında, "mevcut ödeme kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarı/fiyat
farkı ve iskonto tutarları dahil edilmeden önceki fatura tutarı" şeklinde bulunan oranın, fiyat farkı
ve iskonto tutarları dahil edildikten sonraki fatura tutarı ile çarpılması suretiyle hesaplanan tutar
dikkate alınacaktır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre;
1- Nihai tüketicilerin taşıtlarına yapılan akaryakıt satışları karşılığında pompalara bağlı
ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan ve müşterilere verilen fişlerin (68 Seri No.lu
Genel Tebliğin 2. bölümünde belirtilen haller dışında) müşterilerin isteğine binaen faturaya
dönüştürülmemesi ve bu yöndeki fatura taleplerinin dikkate alınmaması,
2- Yalnızca, taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler (fiş üzerinde "TAŞIT VEYA MÜŞTERİ
TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi bulunan) ile bazı kurumlar tarafından
geliştirilen özel kartlar kullanılarak (akıllı kart vb.), taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler
olmaksızın müşteriler ile akaryakıt dağıtım şirketleri veya istasyon işletmecileri arasında yapılan
özel anlaşmalara dayanılarak yapılan satışların belirli periyotlarla faturaya dönüştürülmesi,
Bu açıklamalar çerçevesinde faturaya dönüştürülen akaryakıt satışlarıyla ilgili olarak
sözleşme gereği satış bedeli üzerinden yapılacak iskontoların sözleşmenin tarih ve sayısı da
belirtilmek suretiyle fatura üzerinde gösterilmesi,
3- Yukarıda belirtilen satışlar dolayısıyla ödeme kaydedici cihazların transfer tuşlarının
kesinlikle kullanılmaması, muhasebe kayıtlarının, ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak
çıkan ve faturaya dönüştürülmemesi gereken akaryakıt satışlarında "Z" raporlarındaki miktar ve
tutarlar esas alınarak, taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler, bazı kurumlar tarafından
geliştirilen özel kartlar kullanılarak veya özel anlaşmalar çerçevesinde gerçekleştirilen ve faturası
belirli periyotlarla düzenlenen satışlarda ise 68 Seri No.lu Genel Tebliğin 2 nci bölümünün sonparagrafında açıklandığı şekilde yapılması gerekmektedir.
Bu durumda, Şirketinizce yapılacak iskontolara ilişkin kayıtların 68 Seri No.lu ÖKC Genel
Tebliğinin 2 nci bölümünde açıklandığı şekilde yapılması gerekmekte olup, firmanızca faturaya
dönüştürülmemesi gereken akaryakıt satışlarınızla ilgili olarak "Z" raporunda yer almayan iskonto
tutarlarının muhasebe kayıtlarına alınması ve ödeme kaydedici cihaz fişinde teknik olarak
görünmeyen ve "Z" raporunda yer almayan iskonto tutarlarına isabet eden KDV nin de indirim
konusu yapılması kanunen mümkün bulunmamaktadır.
Ayrıca, fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip, yıl sonlarında, belli bir dönem
sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında (satış primi, hasılat primi, yıl sonu iskontosu gibi adlarla)
yapılan iskontolar esas itibariyle, asıl işleme ilişkin KDV matrahının değişmesi sonucunu
doğurduğundan KDV Kanununun 35 inci maddesine göre düzeltme yapılması gerekmekte olup, söz
konusu düzeltme işlemi, alıcı tarafından satıcı adına bir fatura ve benzeri belge düzenlenmek ve bu
amaçla düzenlenecek belgede, KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim
veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmak suretiyle
yapılacaktır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.