Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılma Sonucu Kesilen Gelir Vergisi İçin Engellilik İndiriminden Yararlanılıp Yararlanılamayacağı hk.

Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılma Sonucu Kesilen

Gelir Vergisi İçin Engellilik İndiriminden Yararlanılıp

Yararlanılamayacağı hk.

Kanun Numarası

193

Kanun

GELİR VERGİSİ KANUNU

Özelge No

E-38418978-120[89/4/1]-321129

Özelge Tarihi

11.06.2025

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

Ankara Defterdarlığı

Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

Sayı :E-38418978-120[89/4/1]-321129

Bireysel Emeklilik Sisteminden

Ayrılma Sonucu Kesilen Gelir Konu Vergisi İçin Engellilik İndiriminden

Yararlanılıp Yararlanılamayacağı

11.06.2025

İlgi:

17.05.2024 tarihli özelge talep formunuz.

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; Türkiye Hayat ve Emeklilik A.Ş. nezdinde

imzalamış olduğunuz bireysel emeklilik sözleşmesinin zorunlu sebepler nedeniyle 8

inci yılınızda sonlandırılması nedeniyle sistemden elde ettiğiniz gelir üzerinden,

sistemde kaldığınız süreye bağlı olarak gelir vergisi kesintisi yapıldığı belirtilerek, 193

sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesi kapsamında engelliler için uygulanan

engellilik indiriminden (ikinci derece) yararlanmanız nedeniyle söz konusu kesintinin

yapılıp yapılmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;

- 31 inci maddesinde;

"Çalışma gücünün asgari % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece

engelli, asgari % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgari

% 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabi ise üçüncü derece engelli sayılır ve

aşağıda engellilik dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının

ücretinden indirilir.

Engellilik indirimi;

- Birinci derece engelliler için 2024 yılı için 6.900 TL.

- İkinci derece engelliler için 2024 yılı için 4.000 TL.

Üçüncü derece engelliler için 2024 yılı için 1700 TL.dir.

- 75 inci maddesinde;

"Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile

temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz,

kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.

Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul sermaye iradı sayılır.

16. Bireysel emeklilik sisteminden;

a) On yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen

ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (28/3/2001 tarihli ve 4632

sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel

emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet

eden irat tutarı dâhil.),

b) On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan

ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat

tutarı (4632 sayılı Kanun kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet

katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dâhil.),

c) Emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi

zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (4632 sayılı

Kanun kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye

konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dâhil.).

- 89 uncu maddesinde;

3. Serbest meslek faaliyetinde bulunan engellilerin beyan edilen gelirlerine, 31 inci

maddede yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık indirim (Bu indirimden bakmakla

yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı

(tevkifat matrahı dâhil) da yararlanır.).

hükümlerine yer verilmiştir.

Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (16) numaralı

bendi uyarınca bireysel emeklilik sisteminden; on yıldan az süreyle katkı payı

ödeyerek ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin

içerdiği irat tutarı üzerinden %15, on yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte

emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara

yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden %10, emeklilik hakkı kazananlar ile

bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara

yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden ise % 5 oranında gelir vergisi

tevkifatı yapılmaktadır.

Diğer taraftan, 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "3.Engelli indiriminden

yararlanacaklar başlıklı bölümünün "5. Engelli indirimi" başlıklı alt bölümünde;

"Engellilik indirimi;

-Özürlü hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan hizmet

erbabina,

-Özürlü serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan

serbest meslek erbabına,

-Basit usulde vergilendirilenlerden, tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin, imalat,

tamirat ve küçük sanat işleri ile uğraşan (ilk madde ve yardımcı malzeme müşteriye

ait olarak faaliyet gösteren terzi, tamirci, marangoz gibi) özürlülere,

uygulanmaktadır."

açıklaması yer almaktadır.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar kapsamında, bireysel emeklilik sisteminden

on yıldan az süre ile katkı payı ödeyerek ayrılmanız neticesinde sistemden elde

ettiğiniz gelir üzerinden% 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte

olup söz konusu menkul sermaye iradı nedeniyle engellilik indiriminden

yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.

(**) Inceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge

geçersizdir.

(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla

vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi

hesaplanmayacaktır.