Borsanın iktisadi işletmesi ile birlikte sermaye şirketine dönüşmesi ve dönüşen yeni şirketin elde edeceği hangi tür gelirlerin BSMV'ye tabi olduğu hk

Özelge: Borsanın iktisadi işletmesi ile birlikte sermaye
şirketine dönüşmesi ve dönüşen yeni şirketin elde edeceği
hangi tür gelirlerin BSMV'ye tabi olduğu hk.
Sayı: 
39044742-BSMV-396
Tarih: 
13/03/2013
 
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
 İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü
 
   
Sayı : 39044742-BSMV-396 13/03/2013
Konu : Borsanın iktisadi işletmesi ile birlikte sermaye şirketine  
dönüşmesi ve dönüşen yeni şirketin elde edeceği hangi tür
gelirlerin BSMV'ye tabi olduğu.
 
                   İlgi (a) ve (b)  de kayıtlı özelge talep formlarında, ... Borsası ile birlikte iktisadi
işletmelerinin faaliyetlerine son vererek, 30/12/2012 tarih ve 28513 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Sermaye Piyasası Kanunu'nun 138'inci maddesi uyarınca Kanun'un 67'nci maddesinde
belirtilen borsacılık faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulan Borsa ... A.Ş. ye aktarılmak suretiyle
kişiliklerinin son bulacak olması nedeniyle konu hakkında vergilendirmeye esas görüşlerimiz ile
kurulan Borsa ... A.Ş.'nin, üyelerinden tahsil edeceği giriş aidatı, yıllık aidatlar, kotasyon ücretleri,
tescil ücretleri ve borsa yönetimine ödenecek borsa payları gibi gelir unsurları ile bunların dışında
olup yine esas faaliyet konusuyla ilgili ve/veya ilişkili gelir unsurlarının BSMV'ye tabi olup
olmayacağı hususunda görüşlerimiz talep edilmiş olup, talep edilen hususlar hakkında
Başkanlığımız görüşleri aşağıda açıklanmıştır.
                   KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN
            5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde; dernek ve vakıflar kurumlar
vergisi mükellefleri arasında sayılmamakla birlikte, aynı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde;
dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmıştır. Aynı
Kanunun 2 nci maddesinin beşinci ve altıncı fıkrasında; dernek ve vakıflara ait veya bağlı olup
faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketleri ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai
işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmelerin dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
olduğu, bunların kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında
bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış
sermayelerinin veya işyerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, ayrıca mal veya
hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya karın kuruluş
amaçlarına tahsis edilmesi, bunların iktisadi niteliğini değiştirmeyeceği hüküm altına alınmıştır.
            Bu hükümlere göre, Kurumlar Vergisi Kanununda dernekler kurumlar vergisi mevzuu
dışında bırakılmış, bunlara ait veya bağlı olan ve faaliyetleri devamlı bulunan iktisadi işletmeler
vergi kapsamına alınmıştır.
            Diğer taraftan, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 138 nci maddesinin birinci
fıkrasında, bu Kanun hükümlerine tabi olarak ve 67 nci maddede belirtilen borsacılık faaliyetlerinde
bulunmak üzere Borsa ... Anonim Şirketi unvanıyla bir anonim şirket kurulduğu, söz konusu
Şirketin, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın ticaret siciline
resen tescil olunacağı, Borsa ... Anonim Şirketinin, bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında
hazırlanacak esas sözleşmesinin ticaret siciline tescil edilmesiyle bu Kanunun 65 inci maddesinde
yer alan borsaların ve piyasa işleticilerinin kuruluşuna ve faaliyetine ilişkin izni almış sayılacağı;ikinci fıkrasında, Borsa ... Anonim Şirketinin faaliyet konusu ve amacı, sermaye miktarı, payları,
payların devir esasları, 6102 sayılı Kanunun 478 inci maddesinin dördüncü fıkrasına tabi olmaksızın
paylara tanınacak imtiyazlar, tasfiye, devir, birleşme, fesih, halka arz sınırlamaları, organları,
komiteleri, bunların oluşumu, görev yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları, hesapları ve
kârlarının dağıtımı ile teşkilatına ilişkin esaslar ile sair hususların yer aldığı esas sözleşmesinin
Kurul tarafından hazırlanarak ilgili Bakanın onayını müteakip bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren en geç altı ay içinde genel hükümlerle bağlı olmaksızın doğrudan tescil ve ilan
edileceği; beşinci fıkrasında ise Borsa ... Anonim Şirketinin esas sözleşmesinin tescil edilmesi ile ...
Borsasının ve ... Borsasının her türlü varlıkları, borçları ve alacakları, hakları ve yükümlülükleri,
elektronik ortamdakiler de dâhil olmak üzere her türlü kayıtları ve diğer belgelerinin bir bütün
olarak, bu maddede yer alan istisnalar dışında, herhangi başka bir işleme gerek kalmaksızın Borsa
...  Anonim Şirketine devrolunmuş sayılacağı belirtilmektedir.
            Bu hükümler uyarınca, Borsa ... A.Ş.'nin kurulması ile birlikte, daha önce ... Borsası ve Altın
Borsasının faaliyetlerinin tamamının bu şirket bünyesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
            Diğer taraftan, ... Borsası İktisadi İşletmesi ve ...Mahalli İdareler Kanununa göre Kurulan
Birliğin Vergi Kanunları hakkındaki durumu. Borsası İktisadi İşletmesinin, anılan şirketin kuruluşu
ile birlikte sona erdiğinin kabulü ve bu iktisadi işletmenin mükellefiyetinin kapatılması; ancak bu
tarihe kadar bahse konu iktisadi işletmelerce elde edilen kurum kazançlarının kurumlar vergisine
tabi tutulması gerekmektedir.
            Ayrıca, anılan iktisadi işletmelerin cari dönem kârı dahil geçmiş yıl kârlarının ait ve bağlı
olunan borsalara aktarıldığının kabul edilerek, dağıtılan bu kârlar üzerinden Gelir Vergisi
Kanununun 94/6-b maddesi uyarınca %15 stopaja tabi tutulması ve muhtasar beyanname ile beyan
edilmesi gerekmektedir.
                BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ AÇISINDAN
            6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında;  "Bankerlerin
yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa
olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar (kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp
satmayı, alım - satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi
taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar ile
mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak
para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden
komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dahil) da banka muameleleri
vergisine tabidir." hükmü ile 6009 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişik üçüncü fıkrasında, "90
sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre ikraz işleriyle uğraşanlarla ikinci fıkrada belirtilen
muamele ve hizmetlerden herhangi birini esas iştigal konusu olarak yapanlar bu Kanunun
uygulanmasında banker sayılırlar." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanunun 30 uncu maddesinde ise,
BSMV'yi banka, banker ve sigorta şirketlerinin ödeyeceği hükme bağlanmıştır.
             Diğer taraftan, 30.12.2012 tarihli ve 28513 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6362 sayılı
Sermaye Piyasası Kanununun 138 inci maddesinde, bu Kanun hükümlerine tabi olarak ve 67 nci
maddede belirtilen borsacılık faaliyetlerinde bulunmak üzere Borsa ... Anonim Şirketi unvanıyla bir
anonim şirket kurulduğu hüküm altına alınmıştır.
            Söz konusu 67 nci maddenin 1 numaralı fıkrasına göre Borsa ... A.Ş. nin faaliyet konuları;
sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye
Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin güvenilir, şeffaf,
etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işlem görmesini sağlamak  üzere;
            a) Kota alınma, kottan çıkarılma ile borsada işlem görme ve işlem görmenin durdurulması,
            b) Emirlerin iletilmesi ve eşleştirilmesi,
            c) Gerçekleştirilen işlemlere ilişkin yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesi,            ç) Borsada işlem yapma yetkisi verilmesi,
            d) Disiplin düzenlemelerinin yürütülmesi,
            e) Borsa gelirleri ile bunların tahsili,
            f) Uyuşmazlıkların çözülmesi,
            g) Borsa, borsanın pay sahipleri ve/veya piyasa işleticisi arasındaki muhtemel çıkar
            çatışmalarının önüne geçilmesi,
            ğ) Borsaların işletim, denetim ve gözetim sistemleri,
            h) Piyasa oluşturma, işletme ve yönetilmesi,
            şeklinde belirlenmiştir.
             Borsa ... A.Ş. tarafından sermaye piyasası araçlarının güven ve istikrar içinde güvenilir,
şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işlem görmesini sağlama, niteliği itibariyle
borsada işlem gören menkul kıymetlerin alınıp satılmasına aracılık hizmeti niteliğinde olduğundan,
bu kapsamdaki hizmetler 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen
"menkul kıymet alım-satımına tavussut etme" kapsamında verilen hizmetler olarak
değerlendirilmektedir.
            Bu durumda, 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin ikinci fıkrası doğrultusunda Borsa ...
A.Ş. nin işlemlerinin değerlendirilmesi neticesinde, şirketin borsa üyelerinden tahsil edeceği giriş
aidatı, yıllık aidatları, kotasyon ücretleri, tescil ücretleri ve borsa yönetimine ödenecek borsa
payları gibi işlemlerden elde edilen gelirleri, menkul kıymet alım-satımına tavassut etme
kapsamında verilen hizmetler dolayısıyla lehe alınan paralar olarak BSMV ye tabi olduğunun kabulü
gerekir.  Ancak, esas faaliyet konusu olan borsacılık faaliyeti kapsamında elde edilen gelirlerin
dışında olup, isteğe bağlı ve hizmet karşılığı olarak elde edilen diğer gelir getirici faaliyetler BSMV
nin konusuna girmemektedir.
            Ayrıca, konuya ilişkin 22.10.2010 tarihli ve 27737 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 87 Seri
No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğinin "B-2- 6802 Sayılı Kanunun 28 inci Maddesinin İkinci
Fıkrasında Belirtilen Muamele ve Hizmetleri Esas İştigal Konusu Olarak Yapanlar" başlıklı
bölümünde; emeklilik yatırım fonları, menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıkları, aracı kurumlar,
portföy yönetim şirketleri, vadeli işlem aracılık şirketleri ile merkezi kayıt kuruluşu ve vadeli işlem
ve opsiyon borsası gibi kuruluşların 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu 32 nci maddesinin
verdiği yetki ve izin çerçevesinde menkul kıymetlere ilişkin işlemleri esas faaliyet konusu olarak
yaptığı ve bunların 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemlerinin
BSMV ye tabi olduğu açıklanmıştır.
            Yukarıda belirtilen hüküm ve açıklamalara göre, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun
138 inci maddesi uyarınca Kanunun 67 nci maddesinde belirtilen borsacılık faaliyetlerinde
bulunmak üzere kurulan ve menkul kıymetlere ilişkin işlemleri esas faaliyet konusu olarak yaptığı
kabul edilen Borsa ... A.Ş. nin banker kapsamında BSMV mükellefi olması ve 6802 sayılı Kanunun
28 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında olduğu değerlendirilen yukarıda belirtilen işlemleri
dolayısıyla lehe aldığı paralar üzerinden BSMV hesaplanması gerekmektedir.
            Öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-e maddesine göre, adı geçen
borsanın BSMV kapsamına giren ve menkul kıymet alım-satımına tavassut etme kapsamında
değerlendirilen işlemleri katma değer vergisinden istisna olup, BSMV kapsamına girmeyen diğer
gelirleri ve bu gelirlere ilişkin gecikme faizi gelirleri katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.
            Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim. 
 
(*)     Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**)   İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.