ELÜS belgesi ile üretimde kullanılmak üzere ham madde olarak alınan buğdayın muhasebe kayıtlarında hangi hesapta izleneceği, ELÜS'ün Ba Formuna dahil

ELÜS belgesi ile üretimde kullanılmak üzere ham madde
olarak alınan buğdayın muhasebe kayıtlarında hangi
hesapta izleneceği, ELÜS'ün Ba Formuna dahil edilip
edilmeyeceği hk.
Sayı: 
95133703-105-E.50183
Tarih: 
09/07/2019
T.C. 
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
   
 
Sayı :95133703-105-E.50183 09.07.2019
Konu :ELÜS Belgesi İle Alımı Yapılan  
Ürünler Hk.
 
    
 
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, ekmeklik buğday unu imalatı (kepek,razmol, bongalite dahil)
faaliyetinden kayıtlı mükellef olduğunuz, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğünün ülke
genelinde çeşitli lisanslı depolarda bulunan buğdayların 5300 sayılı Kanun kapsamında Elektronik
Ürün Senedi alım satım belgesi (ELÜS) ile satışını gerçekleştirdiği, bu mevzuat kapsamında,
firmanızın da ELÜS alım satım belgesi ile buğday alımı yaptığı, firmanız tarafından ELÜS belgesi ile
yapılan buğday alımlarının yatırım amaçlı değil, üretimde kullanılmak üzere ham madde (üretim
ihtiyacı olan buğdayın) temini olduğu, ELÜS belgesi ile alımı yapılan buğdayın satıcısı TMO Genel
Müdürlüğü görülmekle beraber KDV tahsilatının sorumlu sıfatı ile lisanslı depolar tarafından
yapıldığı, ELÜS belgesi ile gerçekleşen buğday alımlarının Form Ba beyanında satıcı taraf olarak
kimin beyan edileceği ve muhasebe kayıtları açısından "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"na mı
yoksa "118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı"na mı kaydedilmesi gerektiği konularında Başkanlığımız
görüşü talep edilmektedir.
Tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve sağlıklı koşullarda depolanması ile ürün
senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılması amaçlarıyla, lisanslı depo işletmelerinin ve yetkili
sınıflandırıcıların kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin usûl ve esaslar ile lisanslı depoculuk
sistemine dair diğer hususlar 10.2.2005 tarih ve 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk
Kanunu ile düzenlenmiş olup, mezkur Kanunun 15 inci maddesine dayanılarak hazırlanan
12.11.2011 tarih ve 28110 sayılı Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinde ise depolanan ürünlerin
mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden, teminat olarak verilebilen kıymetli evrak hükmündeki
elektronik ürün senetlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde, "Bu Kanunda aksine hüküm
olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan
kayıtların tevsiki mecburidir." hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229ve müteakip maddelerinde yer alan veya Bakanlığımıza verilen yetkiye dayanılarak kullanılma
zorunluluğu getirilen belgelerden uygun olanı ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda, aynı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (4) numaralı
bentlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan 452 Sıra Nolu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile düzenlemeler yapılmış olup ilgili Tebliğin "3. ELÜS Alım
Satımında Düzenlenecek Belge" başlıklı bölümünde, "5300 sayılı Kanun ile tarım ürünleri ticaretini
kolaylaştırmak, depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin mallarının
emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf ve derecelerinin yetkili sınıflandırıcılar
tarafından saptanmasını sağlamak, tarım ürünleri lisanslı depo işleticilerinin kişiler arasında ayrım
yapmaksızın tarım ürünlerini kabul etmelerini temin etmek, ürünlerin mülkiyetini temsil eden ve
finansmanını, satışını ve teslimini sağlayan ürün senedi düzenlemek ve standartları belirlenmiş
tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek üzere, tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin kuruluş,
işleyiş ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
…
Mezkûr Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde EKK, ELÜS'lerin sistem
üzerinden oluşturulmasını sağlamak, bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri ilgili
taraflar itibariyle kayden izlemek amacıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığından lisans almış anonim
şirket olarak, 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde ELÜS, lisanslı depo işletmesince,
elektronik kayıt kurallarına uygun olarak sistem üzerinde oluşturulan elektronik kayıt olarak
tanımlanmış, 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile de EKK'ya ELÜS'lerin her bir alım satım işlemi için
bir ELÜS alım satım belgesi oluşturma ve bu belgeyi alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda
gönderme zorunluluğu getirilerek "ELÜS alım satım belgesi"nde bulunması zorunlu bilgiler
belirlenmiştir.
Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye
dayanılarak yukarıda belirtilen Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin üçüncü
fıkrası ile EKK'ya ELÜS'lerin her bir alım satım işlemi için düzenleme zorunluluğu getirilen "ELÜS
alım satım belgesi" Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına
alınmıştır. Bu belgenin düzenlenmesi, gönderilmesi ve kullanımına ilişkin esaslar aşağıda
açıklanmıştır.
3.1. 5300 sayılı Kanun kapsamında lisanslı depo işletmelerinde depolanan tarım ürünlerinin bu
ürünleri temsil eden ELÜS vasıtasıyla alım satımında her bir el değiştirme aşamasında EKK
tarafından ELÜS alım satım belgesi düzenleneceğinden ELÜS alım satımına taraf olanlar bu işlem
için ayrıca fatura veya diğer herhangi bir belge düzenlemeyecek, alım satım işlemi EKK tarafından
kendisine iletilen bilgilere göre düzenlenen ELÜS alım satım belgesi ile tevsik edilecektir. ELÜS
alım satımına taraf olanların, EKK tarafından kendilerine iletilen ELÜS alım satım belgesinin kağıt
çıktılarını vergi kanunlarının öngörmüş olduğu süreler dâhilinde muhafaza ve istenildiğinde ibraz
etmekle yükümlü oldukları tabiidir."  düzenlemelerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, tekdüzen muhasebe sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar, 26.12.1992 tarih
ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama
Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmış bulunmaktadır. Söz
konusu Tebliğde, "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı", "Üretimde veya diğer faaliyetlerde
kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj
malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır." şeklinde tanımlanmış olup, bu hesabın
işleyişine ilişkin olarak ise, "Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabın
borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın
alacağına kaydedilir." şeklinde açıklama yapılarak yer verilmiştir.
Ayrıca mezkur Kanunun 148, 149 ve Mükerrer 257 nci maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye
dayanılarak, 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, bilanço esasına göre defter tutan
mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin
Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkinBildirim Formu (Form Bs)" ile bildirmeleri yükümlülüğü getirilmiş, 362 ve 381 Sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliğleriyle bu yükümlülüğe ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde
uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile
yeniden belirlenmiş olup, Tebliğin;
- (1.2.) bölümünde, "1.2.1. Bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler
çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne
(Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt
pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi)
bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilecektir.
 1.2.2. Mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerine ilişkin mal ve/veya hizmet
alışları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 5.000 TL olarak yeniden belirlenmiştir.
Buna göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya
hizmet alışları, "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; bir kişi veya
kuruma katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise "Mal ve
Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" nun Tablo II alanında bildirilecektir.
Söz konusu hadlerin uygulanmasında, özel matrah şekline tabi mal ve/veya hizmet alış/satışlarında
katma değer vergisi, özel tüketim vergisine tabi işlemlerde ise özel tüketim vergisi dahil tutarlar
dikkate alınacaktır.
Belgelerde gelir vergisi tevkifatına da yer verilen hallerde tevkifattan önceki brüt tutarlar dikkate
alınacaktır.",
- (2.1.) bölümünde ise, "Yükümlülük kapsamındaki mükelleflerin mal ve/veya hizmet alış/satışlarının
aylık dönemler itibariyle bildirilmesi gerekmektedir.
Mal ve/veya hizmet alış/satışlarının bildirilecekleri aylık dönemler, bunlara ilişkin belgelerin
düzenlenme tarihi dikkate alınarak belirlenir."
açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre;
1- 5300 sayılı Kanun kapsamında lisanslı depo işletmelerinde depolanan tarım ürünlerinin bu
ürünleri temsil eden ELÜS vasıtasıyla alım satımında her bir el değiştirme aşamasında EKK
tarafından düzenlenen ELÜS alım satım belgesi, Vergi Usul Kanunu uygulamasında tevsik edici
belge mahiyetinde olup, söz konusu alım satıma taraf olanların bu işlem için ayrıca fatura veya
başkaca bir belge düzenlemelerine gerek bulunmamaktadır.
2- Söz konusu alımlarınızın, 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen haddi
aşması halinde, ELÜS alım satım belgesinde yer alan bilgiler (satıcı, düzenleme tarihi vb) dikkate
alınmak suretiyle, Form Ba bildirimine dahil edilmesi gerekmektedir.
3- Somut durumda, üretim ihtiyacı için ELÜS belgesi ile satın alınan buğdayın, Vergi Usul
Kanununun üçüncü kitabının birinci kısmı uygulamasında, emtia olarak değerlendirilmesi ve
kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmekte olup, bu kapsamda üretimde hammadde olarak kullanılmak
amacıyla alınan buğdayın "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"nda takip edilmesi icap etmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
 
İmza                           
       
 
(*)     Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**)   İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.