Fason bal üretiminde vergi tevkifatı ve belge düzeni.

Fason bal üretiminde vergi tevkifatı ve belge düzeni.
Sayı: 
B.07.1.GİB.4.34.19 .02-105[235- 2015/VUK1- 19239]-413275
Tarih: 
26/04/2018
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
 İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
 
   
Sayı :11395140-105[235-2015/VUK1-19239]-413275 26.04.2018
Konu :Fason bal üretiminde vergi tevkifatı  
ve belge düzeni.
        
 
 
 
 
 
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden, şirketinizin mükellef olmayan arıcılardan
müstahsil makbuzu düzenlemek suretiyle bal alışı yaptığı, arılara belirli dönemlerde yedirilmesi
gereken şekerin şirketiniz tarafından temin edilerek arıcılara gönderildiği, şekerin arıcılara
gönderilmesinin  fason  imalat  olarak  değerlendirilip  sevk  irsaliyesi  ile  belgelendirilip
belgelendirilemeyeceği ve arıların şirketiniz tarafından kiralanması işleminin vergi kanunları
karşısındaki durumu hakkında Başkanlığımız görüşlerinin talep edildiği anlaşılmaktadır.
I- Katma Değer Vergisi Kanunu Uygulaması
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;
- (1/1) maddesinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
yapılan teslim ve hizmetlerin KDV ye tabi olduğu,
- (2/1) maddesinde, teslimin bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket
edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi olduğu,
- 3 üncü maddesinin (a) fıkrasında vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi
işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret,
prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesinin; (b) fıkrasında vergiye tabi malların,
üretilip teslimi vergiden istisna edilmiş olan mallar için her ne suretle olursa olsun kullanılması
veya sarfının; (c) fıkrasında mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyedliğin devrinin
teslim sayılacağı,
- (10/a) maddesinde; mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile
vergiyi doğuran olayın meydana geleceği
hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, şirketinizin bal alışı yaptığı arıcılara, arılara yedirilmek üzere yaptığı şeker teslimi KDV
Kanununun (1/1) ve (2/1) maddeleri gereğince KDV'ye tabi olacaktır. Arıların şirketiniz tarafından
kiralanması ile üretimin şirketiniz tarafından yapılması halinde ise arılara yedirilmek üzere arıcılaragönderilen şekerin üretim girdisi olarak kabul edilmesi ve şekerin arıcılara tesliminin KDV'ye tabi
tutulmaması gerekmektedir.
II- Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunları Uygulamaları
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
- 52 nci maddesinin ikinci fıkrasında, "Zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim,
bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek
suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve
yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir
şekilde faydalanılmasını ifade eder.",
- 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında, "Çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançlar, bu kanunun
94'üncü maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilir. 54'üncü
maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki
bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek
usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak
vergilendirilir. Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler bu kazançları için beyanname
vermezler.",
- 94 üncü maddesinde, "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar,
ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve
serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden
çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben
yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar."
hükümleri yer almaktadır.
Ayrıca, Kanunun 94 üncü maddesinin (11) numaralı bendinde, yukarıda sayılanlar tarafından
çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için % 1
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için % 2
b) Diğer ziraî mahsuller için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için % 4
c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,
i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların
ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için % 2
ii) Diğer hizmetler için % 4
oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, çiftçilerle yapılan bal ön alım sözleşmesi kapsamında, çiftçilere
yaptırılacak bal üretimi faaliyetinin, Gelir Vergisi Kanununun 52 nci maddesi kapsamında zirai
faaliyet olarak değerlendirilmesi ve bu üretim sonucunda şirketinize teslim edilen bal bedellerine
ilişkin olarak çiftçilere yapılacak ödemelerden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (11/a-
ii) bendine göre %2 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.Öte yandan, arıların, çiftçilerden kiralanarak bal üretim süresince çiftçilerden, arılara bakım
hizmeti alınması karşılığında bir ödeme yapılması durumunda, söz konusu işlemin zirai faaliyet
kapsamında ifa edilen zirai hizmet olarak değerlendirilmesi ve yapılan bu zirai hizmet karşılığında
ödenen hizmet bedeli üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (11/c-ii) bendine
göre %4 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
III- Vergi Usul Kanunu Uygulaması
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 227 nci maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu
Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların
tevsikinin mecburi olduğu hükme bağlanmış olup, söz konusu kayıtların aynı kanunun 229 uncu ve
müteakip maddelerinde yer alan belgelerden (fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest
meslek makbuzu vb.) herhangi biri ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Mezkûr Kanunun;
- 229 ncu maddesinde, "Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari
vesikadır.",
- 230 uncu maddesinde, "Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
...
5. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı
tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından
taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi
düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir
komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk
irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili
bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde
malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.
Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları
kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin
bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.)",
- 232 nci maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter
tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara;       
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlara da fatura istemek ve almak
mecburiyetindedirler.
...",
- 234 üncü maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle
defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:...
3. Vergiden muaf esnafa;
yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için de tanzim edip işi yapana veya emtiayı
satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura
hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın
aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.
..."
- 235 inci maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tesbit edilenler ve
defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın
aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini
imzalıyarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar
veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından
tanzim ve imza olunur.
Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.
Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
...",
- 262 nci maddesinde, "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin
artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade
eder.",
- 274 üncü maddesinde, "Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir...",
- 275 inci maddesinde, "İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda
yazılı unsurları ihtiva eder:
1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli;
2. Mamule isabet eden işçilik;
3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;
4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması
ihtiyaridir.)
5. Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli.
Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıkı unsurları ihtiva etmek şartıyle
diledikleri usulde tâyin edebilirler."
hükümleri yer almaktadır.
Bu hükümler çerçevesinde;
1- Mükellefiyeti bulunmayan arıcılar ile yapılan bal ön alım sözleşmesi kapsamında, söz konusu
arıcılardan yaptığınız bal alımlarında bunlar adına müstahsil makbuzu,
2- Bahse konu sözleşme kapsamında, arıcılara yapılacak şeker tesliminde fatura, ayrıca söz konusu
şekerin arıcılara sevkinde/gönderilmesinde sevk irsaliyesi
düzenlemeniz icap etmektedir.Diğer taraftan, arıların kiralanması veya bal üretiminin şirketiniz tarafından gerçekleştirilmesi
durumunda, bunlara yedirilmek üzere şirketiniz tarafından arıcılara sevk edilen/gönderilen şeker
için sevk irsaliyesi düzenlenecek olup  söz konusu şeker teslimi için fatura veya yerine geçen bir
belge düzenlenmeyecektir. Bu kapsamda üretilen ballara ilişkin olarak kullanılan şeker bedellerinin
ise üretim girdisi olarak maliyete eklenmesi mümkün bulunmaktadır. Bununla birlikte arıların
arıcılardan kiralanması ve arıcılardan arılara bakım hizmeti alınması karşılığında ödeme yapılması
durumunda bu ödemeler için gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.
Öte yandan, söz konusu işlemlerin Tek Düzen Hesap Planı dahilinde hangi hesaplarda izleneceğine
ilişkin açıklamalara, Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliğlerinde yer verilmiştir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
 
   
 
(*)     Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**)   İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.