Finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin kullanım hakkının amortisman yoluyla itfa edilmesi hk.

Özelge: Finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin
kullanım hakkının amortisman yoluyla itfa edilmesi hk.
Sayı: 
B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-667
Tarih: 
08/06/2011
 
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
 
   
Sayı : B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-667 08/06/2011
Konu : Finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin kullanım  
hakkının amortisman yoluyla itfa edilmesi.
 
İlgi dilekçenizde, ... Vergi Dairesi Müdürlüğünün ... T.C Kimlik numaralı mükellefi olduğunuz, kadın
doğum uzmanı olarak serbest meslek faaliyetinizin bulunduğu, leasing yoluyla muayene masası ve
ultrason görüntüleme cihazı satın alarak envanterinize dahil ettiğiniz belirtilerek söz konusu
iktisadi kıymetlere ilişkin amortisman uygulamasının ne şekilde olacağı hususu sorulmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 189 uncu maddesinde "Üzerinden amortisman yapılan kıymetler
ve bunların amortismanları aşağıda yazılı şekillerden herhangi biri ile gösterilir:
1. Envanter defterinin ayrı bir yerinde;
2. Özel bir amortisman defterinde;
3. Amortisman listelerinde.
Amortisman kayıtları, amortismana başlandığı tarihten itibaren her yılın amortismanı ayrı ayrı
gösterilmek şartıyle birbirine bağlanır. İşletmeye yeniden giren iktisadi kıymetlerle bunların
amortismanlarının evvelki yıllara ait kayıtlarda devam ettirilmesi caizdir.
Amortisman defteri veya listelerinin kayıtları envanter kaydı hükmündendir. Yukarıdaki esaslara
göre kayıtlarda gösterilen iktisadi kıymetlere ait değerler envanter defterine toplu olarak
geçirilebilir." hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanunun 211 inci maddesinde ise, "Serbest meslek erbabı, işlerinde bir yıldan fazla
kullandıkları ve amortismana tabi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile
amortismanlarını 189'uncu maddede yazılı şekilde tutulan "Amortisman kayıtlarında" gösterirler."
hükmü bulunmaktadır.
Aynı Kanunun Mükerrer 290 ıncı maddesinde de; "1.Finansal kiralama işlemlerinde, finansal
kiralamaya konu iktisadi kıymet ile sözleşmeden doğan hak, borç ve alacakların değerlemesi
aşağıdaki esaslara göre yapılır.
Kiracı tarafından finansal kiralama işlemine konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı ve sözleşmeden
doğan borç, kiralama konusu iktisadi kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre yapılacak kira
ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı ile değerlenir.
...
2. Kiracı tarafından aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı, bu
Kanunun mükerrer 298 inci maddesi ve üçüncü kitabının üçüncü kısmının birinci bölümündekiralama konusu iktisadi kıymet için belirlenmiş esaslar çerçevesinde yeniden değerlemeye ve
amortismana tabi tutulur.
....
Kiracı tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri, borç anapara ödemesi
ve faiz gideri olarak ayrıştırılır. Ayrıştırma işlemi, her bir dönem sonunda kalan borç tutarına sabit
bir dönemsel faiz oranı uygulanmasını sağlayacak şekilde yapılır.
3.  ...
Kira Ödemeleri: Sözleşmeye göre, kira süresi boyunca yapılması gereken kira ödemeleridir. Kira
süresi sonunda, kiralama konusu iktisadi kıymetin kalan değerine ilişkin bir taahhüt olması halinde
bu değer de kira ödemesi kabul edilir.
Kira süresi sonunda kiracıya düşük bir bedelle iktisadi kıymeti satın alma hakkı tanındığı ve
sözleşme tarihinde bu hakkın kullanılma olasılığının yüksek olduğu durumda  kira ödemeleri kira
süresi boyunca yapılan kira ödemeleri ile satın alma hakkının kullanılması durumunda  ödenmesi
gereken bedelin toplamıdır."
hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan, 319 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin "I.TANIMLAR" bölümünün (5)
numaralı bendinde, "Kira Ödemeleri: Sözleşmeye göre, kiralama süresi  boyunca yapılması gereken
kira ödemeleridir. Sözleşme hükümlerine göre kiracının kiralama süresi başlangıcında kiralayana
ödediği ve kendisine geri dönüşü olmayacak depozito veya peşin ödenmiş kira bedellerinin de kira
ödemeleri içinde sayılacağı tabidir.
Aşağıda  sayılan  değerler  de  kira  süresi  boyunca  yapılan  kira  ödemeleri  kapsamında
değerlendirilecektir;
a) Kira süresi sonunda kiralama konusu iktisadi kıymetin kalan değerine ilişkin bir taahhüt olması
halinde bu değer,
b) Kira süresi sonunda kiracıya düşük bir bedelle iktisadi kıymeti satın alma hakkı tanındığı ve
sözleşme başlangıç tarihinde bu hakkın kullanılma olasılığının yüksek olduğu durumda bu satın
alma hakkının kullanılması durumunda ödenmesi gereken bedel."
"II- DEĞERLEME VE AMORTİSMAN UYGULAMASI" başlıklı bölümünün B-Kiracıya İlişkin
Hükümler alt başlıklı kısmında;         
1 - Finansal    kiralama    işlemine    konu      iktisadi   kıymeti     kullanma    hakkı   ve sözleşmeden
doğan borç, kiralama konusu iktisadi kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre yapılacak kira
ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı ile değerlenecektir. Finansal kiralama konusu
iktisadi kıymet, kullanma hakkı olarak aktife alınacak karşılığında ise kiralayana olan borç pasife
kaydedilecektir.
2-  Kiracı tarafından aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı, Vergi
Usul Kanununun üçüncü kitabının üçüncü kısmının birinci bölümü ve ilgili genel tebliğlerde
kiralama konusu iktisadi kıymet için belirlenmiş usul ve esaslar çerçevesinde amortismana ve
Kanunun Mükerrer 298 inci maddesi uyarınca da yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır. Diğer bir
ifadeyle, kullanım hakkı, Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebliğlerde bu iktisadi kıymet için tespit
edilmiş amortisman sürelerinde amorti edilecektir. Sözleşmenin fesholması halinde kalan dönemler
için  iktisadi  kıymetle  ilgili  olarak  amortisman  ayrılma  ve  yeniden  değerleme  işlemleri
yapılmayacaktır."
açıklamaları  yer almaktadır.Öte yandan, Vergi Usul Kanununun 320 nci maddesinde; "Amortisman süresi, kıymetlerin aktife
girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan
nispete bölünür.
...
Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.
Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle
yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz."
hükmü yer almaktadır.  
Buna göre, finansal kiralama (leasing) yöntemiyle aktifinize kaydedilen iktisadi kıymetin iktisap
edildiği tarih itibarıyla kiralama konusu iktisadi kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre
yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı olarak belirleyeceğiniz kullanım hakkı
üzerinden iktisadi kıymetin faydalı ömrüne göre amortisman ayırmanız mümkün bulunmakta olup,
ilgili yılda ayrılmayan amortismanın daha sonra ayrılması mümkün bulunmamaktadır.
Ayrıca, kira ödemelerinizi, borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırmanız gerekmekte
olup, ayrıştırma işlemini, her bir dönem sonunda kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı
uygulanmasını sağlayacak şekilde yapmanız gerekir.
Diğer taraftan; iktisadi kıymetlerin aktife alındığı yılda amortisman ayrılmaya başlanacağından
aktifinize aldığınız kullanım hakkıyla ilgili ödemelerin yapılıp yapılmamasının amortisman
ayrılmasına bir etkisi bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
 
 
(*)     Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**)   İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.