Foreks işlemlerinde BSMV matrahı ve maliyet hesaplama yöntemleri.

Özelge: Foreks işlemlerinde BSMV matrahı ve maliyet
hesaplama yöntemleri hk.
Sayı:
39044742-BSMV-580
Tarih:
17/03/2014
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü
Sayı : 39044742-BSMV-580 17/03/2014
Konu : Foreks işlemlerinde BSMV matrahı ve maliyet hesaplama
yöntemleri.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, şirketinizin foreks piyasasında yatırılan teminat tutarı
karşılığında her türlü dövizin elektronik ortamda alım-satım işlemlerini piyasa yapıcısı olarak
gerçekleştirdiği, gün içerisinde birden fazla işlem gerçekleştirilmesi nedeniyle maliyet hesaplama
yöntemi olarak fiili maliyet yöntemi ve/veya hareketli ağırlıklı ortalama maliyet yöntemlerinden
hangisinin dikkate alınacağı konusunda tereddüde düşüldüğü belirtilerek, foreks işlemlerinde
banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) matrahının tespitinde maliyet hesaplama
yöntemlerinin uygulanması konusunda görüş talep edilmektedir.
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında; "Bankerlerin
yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa
olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar (kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp
satmayı, alım - satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi
taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar ile
mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak
para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden
komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dahil) da banka muameleleri
vergisine tabidir." hükmü, aynı maddenin 6009 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişik üçüncü
fıkrasında, "90 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre ikraz işleriyle uğraşanlarla ikinci fıkrada
belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini esas iştigal konusu olarak yapanlar bu Kanunun
uygulanmasında banker sayılırlar." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanunun 30 uncu maddesinde
BSMV yi banka, banker ve sigorta şirketlerinin ödeyeceği, 31 inci maddesinde ise, vergi matrahının
28 inci maddede yazılı paraların tutarı olduğu, kambiyo alım ve satım muamelelerinde kambiyo
satışlarının tutarının vergiye matrah olacağı hükme bağlanmıştır.
Konuya ilişkin 19.01.2012 tarihli ve 28178 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 89 Seri No.lu
Gider Vergileri Genel Tebliğinin "A-Yasal Mevzuat" başlıklı bölümünde, "... BSMV de vergiyi
doğuran olayın meydana gelmesi için bir muamele yapılması ve bu muamele sonucu lehe para
kalması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Dolayısıyla BSMV de her işlem tek başına
bağımsız olarak dikkate alınmakta ve o işlem sonucu lehe alınan para vergilendirilmektedir. Diğer
bir deyişle, bir işlem neticesinde gelir elde edilmemişse (lehe para kalmamışsa) BSMV ye tabi bir
matrah da bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak, BSMV ye tabi her işlem tek başına ele
alınmakta, işlem sonucunda lehe para kalmışsa BSMV doğmakta, kalmamışsa veya zarar edilmişse
doğmamaktadır. Vergilemede işlem esas alındığından, vergiye tabi matrah bulunurken, bir
işlemden elde edilen gelirden, başka bir işlemden elde edilen zarar düşülememektedir. Bu
durumun, işlemden elde edilen gelirin hesabında, işlem maliyetlerinin dikkate alınmasına engel
olmadığı tabiidir." açıklamaları yer almakta olup Tebliğin "F- Kaldıraçlı Alım Satım İşlemlerinin
Vergilendirilmesi" başlıklı bölümünde ise,
- İlgili kanunlarla yetkilendirilmek veya izin verilmek suretiyle 6802 sayılı Kanunun 28 inci
maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri esas iştigal konusu olarak yapan ve banker
kapsamında BSMV mükellefi olanların foreks işlemleri dolayısıyla lehe aldıkları paralar ile
- Yetkili kuruluşlar banker kapsamında BSMV mükellefi olduğundan bunların kendileri veya
başkaları hesabına yaptıkları foreks işlemleri dolayısıyla lehlerine aldıkları paraların,
6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesi uyarınca BSMV ye tabi olduğu açıklanmıştır.
Öte yandan, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 30 uncu maddesinin (g) bendinde,
"Döviz, mal, kıymetli maden veya Kurulca belirlenecek diğer varlıkların kaldıraçlı alım satımı, alım
satımına aracılık ve bu işlemlere yönelik hizmetlerin yerine getirilmesi" sermaye piyasası faaliyeti
olarak sayılmış olup, Kanunun 31 inci maddesinde sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunacak
kurumların, Kuruldan izin almalarının zorunlu olduğu, faaliyet ve aracılık türleri itibariyle başvuru
ve izin esaslarının Kurulca düzenleneceği belirtilmiştir.
Ancak, 2499 sayılı Kanunu yürürlükten kaldıran ve 30.12.2012 tarihinde yayımlanarak
yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3/u maddesinde, döviz
ve kıymetli madenler ile Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenecek diğer varlıklar üzerine yapılacak
kaldıraçlı işlemler, türev araçlar tanımının bir unsuru olarak belirtilmiştir.
Konuya ilişkin 27.08.2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kaldıraçlı Alım
Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğin
"Tanımlar" başlıklı 4 üncü maddesinde kaldıraçlı alım satım işlemi; yatırılan teminat tutarı
karşılığında, her türlü döviz, mal, kıymetli maden ve Kurulca belirlenecek diğer varlıkların
kaldıraçlı olarak elektronik ortamda alım satımı işlemleri, yetkili kuruluş ise; kaldıraçlı alım satım
faaliyetinde bulunmak üzere Kurulca yetkilendirilmiş aracı kurum ve vadeli işlemler aracılık
şirketleri şeklinde tanımlanmıştır.
Diğer taraftan, 2499 sayılı Kanuna göre işletmeler tarafından düzenlenecek mali tablo ve
raporlar ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin muhasebe ilke ve kuralları (Seri
XI, No: 25) Sermaye Piyasasında Muhasebe Standardı Hakkında Tebliğde belirlenmiştir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre, foreks işlemlerini esas iştigal konusu olarak
yapan yetkili kuruluşlar banker kapsamında BSMV mükellefi olup piyasa yapıcılığı faaliyetini
yürüten şirketinizin foreks işlemleri dolayısıyla lehe aldığı paralar BSMV nin matrahını
oluşturmaktadır.
Ayrıca, BSMV uygulamasında her işlemin tek başına bağımsız olarak dikkate alınıp o işlem
sonucu lehe alınan paranın vergilendirilmesi esastır. Dolayısıyla vergiye tabi matrah hesaplanırken
bir işlemden elde edilen gelirden, başka bir işlemden elde edilen zarar düşülememektedir.
Bu durumda, elektronik ortamda foreks işlemlerinde; fiili veya hareketli ağırlıklı ortalama
maliyet hesaplama yöntemleri işletmeniz tarafından düzenlenecek mali tablo ve raporların
hazırlanmasında kullanılacak olan muhasebe uygulamalarından olup, BSMV matrahının
belirlenmesine herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.