Geç Ödeme Nedeniyle Zirai Ürünlerde Yapılacak Tevkifat Oranı hk.
Özelge: Geç Ödeme Nedeniyle Zirai Ürünlerde Yapılacak
Tevkifat Oranı hk.
Sayı:
60938891-120-19
Tarih:
18/09/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
EDİRNE VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü
Sayı : 60938891-120-19 18/09/2012
Konu : Geç Ödeme Nedeniyle Zirai Ürünlerde Yapılacak
Tevkifat Oranı.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, zirai ürün alımına ilişkin borsaya kayıtlı firmanızın
Aralık/2011 ve Ocak/2012 dönemi muhtasar beyannameleri ile % 2 oranında beyan ettiği zirai
stopajların geç ödenmesi dolayısıyla ..Ticaret Borsası tarafından % 4 olarak yatırılması gerektiğine
ilişkin tarafınıza yazı yazıldığı belirtilerek, geç ödeme dolayısıyla tevkifat oranının %4 olarak
uygulanıp uygulanmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, "Vergi Tevkifatı" başlıklı 94 üncü maddesinin birinci
fıkrasında; "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret
şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler,
yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek
erbabı, zirai kazançlarını bilanço ve zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıda
sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak
sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." hükmü yer almıştır.
Aynı maddenin 11 numaralı bendinde de vergi tevkifatı yapmakla yükümlü kişi, kurum ve
kuruluşlarca çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden tevkifat
yapılacağı belirtilmiş ve bu tevkifat oranları, hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı
mahsulleri için ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlarda %1, bunun dışında kalanlarda
%2, diğer zirai mahsuller için ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlarda %2, bunun
dışında kalanlarda %4 olarak belirlenmiştir.
Anılan Kanunun 98 inci maddesinin birinci fıkrasında; "94 üncü madde gereğince vergi
tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar
ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar,
ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. Yıl
sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir
ay uzatılır." hükmü bulunmaktadır.
Yine aynı Kanunun "Vergi Tevkifatının Yatırılması" başlıklı 119 uncu maddesinde;
"94 üncü madde gereğince yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenler tarafından beyanname
verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairesine yatırılır.
Maliye Bakanlığı, 94 üncü maddeye göre tevkifat yapacaklardan on ve daha az hizmet
erbabı çalıştıranlar ile hizmet erbabı çalıştırmayanlara ilişkin olarak beyanname verme süresinden
itibaren üç ayı geçmeyecek şekilde, ödeme zamanı belirlemeye yetkilidir."
hükmüne yer verilmiştir. Konuya ilişkin açıklamaların yer aldığı 175 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin
"Muhtasar Beyannameye Eklenecek Belgeler" başlıklı (C) bölümünde;
"Zirai mahsullerin alış bedelleri üzerinden yapılacak gelir vergisi tevkifatına ilişkin
muhtasar beyanname 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 98 inci maddesi uyarınca alım-satımın
gerçekleştiği ayı takip eden ayın 20 nci günü (5615 Sayılı Kanunun 10'uncu Maddesiyle 04.04.2007
tarihinden geçerli olmak üzere 23'üncü günü) akşamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi
dairesine verilecek ve buna ilişkin vergilerde aynı süre içinde (5035 Sayılı Kanunun 48/4-f
Maddesiyle 01.01.2004 tarihinden itibaren beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına
kadar) ödenecektir.
Söz konusu kararnamenin yürürlüğe girdiği 1.1.1994 tarihinden itibaren zirai mahsullere
ilişkin olarak verilecek muhtasar beyannameler ile ilgili olarak borsaca tasdik edilmiş borsa tescil
beyannamesinin bir örneği de beyannameye eklenecektir.
Aynı dönem içinde birden fazla alım-satım muamelesinin olması halinde, borsa tescil
beyannamesinin yerine aynı bilgileri içeren borsaca onaylanmış bir liste muhtasar beyannameye
eklenecektir."
açıklamalarına yer verilmiştir.
202 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin üçüncü fıkrasında da;
''31.12.1993 gün ve 21805 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 93/5148 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı gereğince 01.01.1994 tarihinden geçerli olmak üzere, zirai mahsullerin
alım-satımına ilişkin olarak borsada tescil edilen işlemler, borsada yapılmış addolunarak hayvan ve
hayvansal mahsuller ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 1, diğer zirai mahsuller için % 2
nispetinde indirimli tevkifat uygulanmaktadır.
Zirai mahsul alımlarıyla ilgili olarak mükelleflerce verilen muhtasar beyannamede indirimli
oran üzerinden işlem yapılmak üzere beyanda bulunulduğunda, 175 seri no.lu Gelir Vergisi Genel
Tebliği'nin (C) bölümünde açıklandığı üzere, borsa tarafından tasdik edilmiş borsa tescil
beyannamesinin veya buna ilişkin listenin de muhtasar beyanname ekinde yer alması
gerekmektedir. Ancak, muhtasar beyannamede indirimli oran üzerinden işlem yapılmak üzere
beyanda bulunulmakla birlikte, borsa tarafından tasdik edilmiş borsa tescil beyannamesinin veya
buna ilişkin listenin Gelir Vergisi Kanunu'nun 98 inci maddesinde belirtilen muhtasar beyanname
verme süresi içinde ibraz edilmemesi halinde, mükellef tarafından beyannamede gösterilen matrah
ve oran esas alınarak gerekli tahakkuk yapılmakla birlikte vergi dairelerince, borsalar veya
mükellefler nezdinde tescilin doğruluğu ile ilgili olarak kontrol veya inceleme yapılacaktır.
Vergi Usul Kanununun 341 inci maddesi uyarınca doğabilecek vergi ziyaının önlenmesi
amacıyla yapılan bu kontrol veya inceleme neticesinde alım-satımın borsa dışında yapıldığının ya da
geç tescil yaptırılmasına rağmen muhtasar beyannamede indirimli oranlarda vergi tevkifatı
bildirildiğinin tespit edilmesi durumunda, ilgililer hakkında cezalı vergi tarhiyatı yapılacaktır''
şeklinde açıklamalar yapılmıştır.
Zira, Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin 6 numaralı bendine göre, verilen
beyannamenin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunması hali re'sen tarh nedeni sayılmış
olup, anılan Kanunun 341 inci maddesinde de mükellefin, vergilendirme ile ilgili ödevlerini
zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesine bağlı olarak verginin zamanında
tahakkuk ettirilememesi durumunda vergi ziyaına sebebiyet verileceği ifade edilmiştir.
Bu itibarla, zirai mahsul alımlarıyla ilgili olarak mükelleflerce verilen muhtasar
beyannamede indirimli oran üzerinden işlem yapılabilmesi için alım satımın borsada gerçekleşmesi
ve Gelir Vergisi Kanununun 98 inci maddesinde belirtilen muhtasar beyanname verme süresi içinde
beyan edilmesi başka bir ifade ile öncelikle borsada tescil işleminin gerçekleştirilmesi ve süresi
içerisinde beyan edilmesi gerekmektedir. Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar uyarınca; borsada yapılan işlemlerin muhtasar
beyanname verme süresi içerisinde borsada tescil ettirilmesi ve borsa tescil beyannamesinin veya
buna ilişkinin listenin vergi dairesine muhtasar beyanname verme süresi içerisinde ibraz edilmesi
gerekmektedir.
Öte yandan, indirimli tevkifat uygulamasında zirai ürün alımlarıyla ilgili olarak borsalarca
yapılan geç tescil veya resen yapılan tesciller borsa dışında yapılan alım satım olarak
nitelendirilmekte ve indirimli tevkifat uygulamasından yararlandırılması öngörülmemektedir. Borsa
tescil beyannamesinin veya buna ilişkin listenin muhtasar beyanname verme süresi içinde ibraz
edilmemesi veya alım-satımın borsa dışında yapıldığının ya da geç tescil yaptırılmasına rağmen
muhtasar beyannamede indirimli oranlarda vergi tevkifat yapıldığının tespit edilmesi halinde cezalı
işlem yapılacağı tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.