Hasılat Tipi Kira Şözleşmelerinde Belge Düzeni

Özelge: Hasılat Tipi Kira Şözleşmelerinde Belge Düzeni hk.
Sayı:
B.07.4.DEF.0.74.10.00-010-KV-5
Tarih:
25/11/2011
T.C.
BARTIN VALİLİĞİ
Defterdarlık Gelir Müdürlüğü
Sayı : B.07.4.DEF.0.74.10.00-010-KV-5 25/11/2011
Konu : Hasılat Tipi Kira Şözleşmelerinde Belge Düzeni
İlgide kayıtlı özelge talep formu ile İşletmeciliğini yaptığınız, ... Şehirlerarası Otobüs
Terminalinin bakım, onarım, temizlik işleri ve otobüs giriş çıkış kontrolleri hizmetleri karşılığında
gelir elde ettiğinizi, İl Daimi Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararı uyarınca elde edilen gelirin
%...'ı ... Belediyesine %...'ı İl Özel İdare Müdürlüğüne gelir kaydedilmesi kararı alındığı,
uygulamada otobüs giriş çıkış kontrolleri ... Belediyesi adına kayıtlı yazar kasa fişi ile
belgelendirildiği ve tamamının ... Belediyesi Terminal İşletmesine gelir kaydedildiği, İl Özel İdare
Müdürlüğünün %...'lık payının ne şekilde belgelendirileceği, elde edilen gelirin ... Belediyesi ile
Özel İdare Müdürlüğü arasında ne şekilde ayrıştırılacağı, yazar kasanın ... Belediyesine ait
olduğundan kendi payları olan %...'lık bedeli nasıl belgelendirileceği konusunda görüşümüz
istenilmektedir.
KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN:
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (c)bendinde,
iktisadi kamu kuruluşları vergi mükellefiyeti kapsamına alınmış olup aynı Kanunun 2nci maddesinin
üçüncü fıkrasında da Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve
kuruluşlarına ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında
kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin iktisadi kamu kuruluşu olduğu; aynı maddenin altıncı
fıkrasında ise iktisadi kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç
amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevlerarasında bulunması, tüzel kişiliklerinin
olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin
bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti
karşılayacak kadar olması, kar edilmemesi veya karın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin
bunların iktisadi niteliğini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanunun uygulanmasına ilişkin açıklamalar içeren 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi
Genel Tebliğinin (2.3.1.) bölümünde iktisadi kamu kuruluşlarının ticari, sınai veya zirai bir işletme
oluşturup oluşturmadığı hususunda, Tebliğin (2.4.) bölümünde yapılan açıklamaların dikkate
alınması gerektiği belirtilmiştir.
Söz konusu Tebliğin (2.4.) bölümünde de iktisadi işletmenin belirlenmesinde işletmenin
belirgin özelliklerinin bağlılık, devamlılık ve faaliyetin ticari, sınai veya zirai bir mahiyet arz
etmesinin,diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin unsurlarının ticari faaliyetin de temel
özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal
alım-satımı, imalatı ya da hizmet ifaları gibi faaliyetler olduğu, Kanunun bu gibi halleri tek tek
saymak yerine, dernek veya vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen tüm iktisadi
faaliyetleri kapsamına aldığı, satılan mal veya hizmete ait bedelin sadece maliyeti karşılayacak
kadar olmasının, kar edilmemesinin, karın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi
işletme olma vasfını değiştirmeyeceği açıklanmıştır. Ayrıca kazançsağlamaamacı olmasa dahi
işletmenin konusunun ve faaliyetinin, her türlü mal ve hizmet satışı ya da bunlara benzer şekillerde
olması ve devamlı surette yapılması durumlarında da dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme
oluştuğu kabul edilecektir.
Devlete, il özel idarelerine, belediyelere ve diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya
bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan, sermaye şirketi ve kooperatif dışındaki ticari, sınai ve zirai
işletmeler vergilemede eşitlik prensibi uyarınca iktisadi kamu kuruluşu olarak kurumlar vergisi
mükellefidirler.
Dolayısıyla, ... İl Özel İdaresinin, tüzel kişiliği itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyeti
bulunmamakla birlikte devamlılık arz eden ticari, sınaive zirai faaliyetlerinin bulunması halinde İl
Özel İdaresi tüzel kişiliğine bağlı olarak oluşan iktisadi kamu kuruluşlarının kurumlar vergisine tabi
tutulması gerekecektir.
Diğer taraftan, ... İl Özel İdare Müdürlüğü ile ... Belediyesi arasında yapılan protokol ile söz
konusu Şehirler Arası Otobüs Terminalinin mevcut haliyle ... Belediyesi tarafından işletilmesi
karşılığında, elde edilecek giriş çıkış ücretinin %...'ının anılan İl Özel İdaresine aktarılması
kararlaştırılmıştır.
Buna göre, ... İl Özel İdaresinin hüküm ve tasarrufunda bulunan ve kendi başına iktisadi
işletme niteliğinde olan ... Şehirler Arası Otobüs Terminali İşletmesinin ... Belediyesine devri bir
iktisadi işletmenin devri niteliğinde olup ticari nitelik arz etmekte olduğundan, giriş çıkış ücretinin
%...'ı karşılığında söz konusu iktisadi işletmenin devri dolayısıyla anılan İl Özel İdaresine bağlı
olarak oluşacak iktisadi kamu kuruluşu nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi
gerekecektir.
KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;
- 1/1 inci maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin KDV nin konusunu oluşturduğu,
- 1/3-f maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsamında
yapılmasa dahi Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal hakların kiralanmasının
KDV ye tabi olduğu,
- 1/3-g maddesinde, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve
köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki
kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile
döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve
meslekî nitelikteki teslim ve hizmetlerinin KDV ye tabi bulunduğu,
- 4/2 inci maddesinde, bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması
halinde bunların her birinin ayrı birer işlem olduğu ve hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı
ayrı vergilendirileceği,
- 17/4-d maddesinde, iktisadi işletmelere dahil bulunmayan gayrimenkullerin kiralanması
işlemlerinin KDV den istisna edildiği,
- 20 nci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın bu işlemlerin karşılığını teşkil
eden bedel olduğu, bedel deyiminin ise malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut
bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya
bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat,
hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
hükme bağlanmıştır.
Ayrıca KDV Kanununun 1 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre, ticari, sınai,
zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanununa
göre; Gelir Vergisi Kanununda açıklık bulunmayan hallerde Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili
mevzuata göre tayin ve tespit edilmekte; bu faaliyetlerin kanunların veya resmi makamların
gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukuki statü ve kişilikleri vergilendirmeye
engel teşkil etmemektedir.
... İl Özel İdaresine ait şehirlerarası otobüs terminalinin ... Belediyesi tarafından
işletilmesinden elde edilecek gelirin iki idare arasında %...-%... oranında paylaşılması öngörülmüş
ise de söz konusu olayda, ... İl Özel İdaresince ... Belediyesine şehirlerarası otobüs terminalinin
kiralanması hizmeti sunulmakta olup, bu hizmet ile şehirlerarası otobüs terminalinin işletilmesi
kapsamında .... Belediyesince yapılan teslim ve hizmetlerin ayrı ayrı vergilendirilmesi
gerekmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde,
1) .... İl Özel İdaresi tarafından şehirlerarası otobüs terminali işletmesinin kiraya verilmesi
işleminde bir iktisadi işletme oluşması nedeniyle KDV Kanununun1/3-g maddesine göre KDV ye tabi
tutulacak ve ..... İl Özel idaresi adına KDV mükellefiyeti tesis edilecek ve kiralama işlemine ilişkin
olarak .... İl Özel İdaresi tarafından .... Belediyesi adına düzenlenecek faturada işlem bedeli
üzerinden genel oranda KDV hesaplanacaktır.
2) ... Belediyesinin, kiraladığı şehirlerarası otobüs terminalini işletmesi, KDV Kanununun
1/3-g maddesi uyarınca KDV ye tabidir. Şehirlerarası otobüs terminalinin ... Belediyesi tarafından
işletilmesi işlemi, ayrı bir işlem olarak vergilendirileceğinden, söz konusu işletmecilik faaliyetleri
kapsamında ... Belediyesi tarafından verilen hizmet bedellerinin tamamı üzerinden KDV
hesaplanacaktır.
VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN:
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 177 nci maddesine göre; her türlü ticaret şirketleri ve
kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler birinci sınıf tüccardır. Birinci sınıf tüccarlar ise aynı
kanunun 176 ıncı maddesine göre bilanço esasına göre defter tutmak zorundadırlar.
Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 227 inci maddesinde, bu kanunda aksine hüküm
olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan
kayıtların tevsiki mecbur oldukları, 229 uncu maddesinde, fatura, satılan emtia veya yapılan iş
karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar
tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, 233 üncü maddesinde de birinci ve ikinci sınıf
tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin
fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedellerini Perakende Satış
fişleri, Makineli Kasaların Kayıt Ruloları, Giriş ve yolcu taşıma biletleri ile tevsik olunabileceği
açıklanmıştır.
Bu itibarla, terminal işletmenizin otobüs giriş çıkış ücretinden elde ettiği hasılatın %...'lık
bölümünün yapılan protokol nedeniyle .... İl Özel İdaresine aktarılması işleminde anılan idare
tarafından işletmenize fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.