Hastalarından aldığı kan örneklerini kargo ile gönderen mükelle n sevk irsaliyesi düzenleyip düzenlemeyeceği hk.
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
TARİH : 21.09.2000
SAYI : B.07.0.GEL.0.29/2928-236-88/43385
KONU : Hastalarından aldığı kan örneklerini kargo
ile gönderen mükelle n sevk irsaliyesi düzenleyip
düzenlemeyeceği hk.
..................... VALİLİĞİ
(Defterdarlık : Gelir Müdürlüğü)
İLGİ : ..................... gün ve ..................... sayılı yazınız.
İlgide kayıtlı yazınız ile iliniz ..... Vergi Dairesi mükelle erinden .....'ın serbest meslek faaliyetinden dolayı (Doktor) gelir
vergisi mükelle olduğu, hastalarından aldığı kan örneklerini kargo ile Ankara'ya tahlil için gönderirken, sevk irsaliyesini
düzenlemesinin gerektiği Defterdarlığınızca belirtilmekle beraber konu hakkında Bakanlığımızın görüşünün bildirilmesi
istenilmiştir.
Bilindiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65 inci maddesinde, Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan
kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır." hükmü
yer almaktadır.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 230 uncu maddesi ile fatura düzenlemek zorunda olan mükelle ere ticari
emtia hareketlerinin seyirlerinin izlenebilmesi amacıyla sevk irsaliyesi düzenleme zorunluluğu getirilmiş, sevk irsaliyesinin
kimler tarafından hangi usul, esas, şekil ve şartlara göre düzenlenmesi gerektiğine ilişkin açıklamalar muhtelif
tarihlerdeki Resmi Gazetelerde yayımlanan Vergi UsuI Kanunu Genel Tebliğleri ile yapılmıştır.
Ayrıca, Vergi Usul Kanununun 236 ncı maddesinde, "Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilat
için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu
istemek ve almak mecburiyetindedir." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan yasa hükümleri irdelendiğinde, serbest meslek erbabının, hizmet olarak verdikleri faaliyetleri sonucu
elde ettikleri kazançlarının serbest meslek kazancı olduğu, dolayısıyla alım satım gibi bir ticari faaliyetten bahsetmenin
mümkün olamayacağı için ticari emtianın izlenmesine yönelik olarak da mükelle er tarafından düzenlenme zorunluluğu
getirilen sevk irsaliyesini düzenlemelerine de gerek kalmayacaktır.
Ancak, serbest meslek erbabının işleri gereği müşterilerine sunacakları hizmetin tamamının bazen kendilerince
karşılanamaması, başka bir ifadeyle bir veya birkaç mükellef grubunu oluşturan kişilerce hizmetin müşterek
tamamlanması söz konusu olabilmektedir. Bu durumda başka illere tahlil vs. gibi sebeplerden dolayı gönderilecek olan
örneklerin, kullanılmakta olan serbest meslek makbuzlarının üzerine şerh düşülerek gönderilmeleri mümkün
bulunmaktadır.
Bu nedenle, adı geçen doktorun cihaz yetersizliği, nedeniyle başka illere tahlil için gönderdiği kan örnekleri vs. için "tahlil
için gönderildi" şerhini serbest meslek makbuzunun üzerine düşerek göndermesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Öte yandan, doktor olmakla beraber muayene ve teşhis yapmayan ve tedavi önermeyen sadece tıbbi tahlil laboratuvarı
işletmeciliği faaliyetinde bulunanların bu faaliyetlerinin, şahsi mesaiden ziyade sermayeye dayanması ve ticari bir
organizasyon çerçevesinde yapılması nedeniyle serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirilmesi mümkün olmayıp, ticari
kazanç faaliyeti olarak kabulü gerekecektir. Dolayısıyla ticari kazanç mükelle erinin düzenlemesi gereken belgelerin bu
kapsama girenler tarafından kullanılacağı tabiidir.
Buna göre, mükelle n faaliyet türünün ticari kazanç kapsamına girmesi halinde, ticari faaliyette bulunan mükelle erin
tutması ve düzenlemesi gereken defter ve belgeleri kullanma yükümlülüğü olacağından başka laboratuarlara tahlil için
göndereceği kan örnekleri için sevk irsaliyesi düzenlemesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
Bakan a.