İnşa Halindeki Geminin Zarar Görmesi Halinde Geminin Maliyetinden Düşülecek Giderler Hk.
İnşa Halindeki Geminin Zarar Görmesi Halinde Geminin
Maliyetinden Düşülecek Giderler Hk.
Sayı:
62030549-125[6-2014/470]-53618
Tarih:
09/05/2016
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)
Sayı :62030549-125[6-2014/470]-53618 09.05.2016
Konu :İnşa Halindeki Geminin Zarar
Görmesi Halinde Geminin
Maliyetinden Düşülecek Giderler Hk.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, balıkçı nakliye geminizin, inşası sürecinde iken (gemi
yüzme ve elektrik aksam testleri yapılırken) iskele tarafından su almak suretiyle yan yatarak deniz
tabanına oturduğu ve kullanılamaz hale geldiği, inşa etmekte olduğunuz bu gemiyi aktifinizde
"Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı"nda takip edildiği, geminizin hasar tespiti için başvurulan
bağımsız ekspertiz firmasının ekspertiz raporunda hasarın yaklaşık 12.500.000 USD ( Raporda
hasarın 12.079.800 USD ile 13.352.800 USD arası denmektedir.) olduğunun belirtildiği, ancak
tazminatı ödeyecek sigorta firmasınca hasarın 9.300.000 USD olarak takdir edildiği, sigorta şirketi
tarafından kaza nedeniyle şirketinize gönderilen bu hasar tazminatı ile kaza nedeniyle kullanılamaz
hale gelen geminin yeniden kullanılabilir hale getirilerek satılacağı, bu süreçte sigortadan alınan
hasar tazminat bedelinin mi, yoksa bağımsız ekspertiz firmasınca tespit edilen değerin
ortalamasının mı, yoksa gemide oluşan hasarın takdir komisyonu marifetiyle belirlenecek tutarın mı
dikkate alınacağından bahisle, esas alınacak tutarın, doğrudan geminin maliyetinden düşülmesi ve
hasarın giderilmesi için yapılacak mal ve hizmet alımlarının gemi maliyetine yazılıp yazılamayacağı,
yoksa diğer olağan dışı gelir ve kârlar olarak dikkate alınıp geminin maliyetinden gelir yazılan bu
tutar kadar da maliyeti diğer olağan dışı gider zararı olarak mı dikkate alınacağı, yoksa bilançoda
pasif bir karşılık hesabında tutularak gemiyi yeniden inşa etmek için alınacak malzemelerin geminin
maliyetine kaydetmek yerine bu ayrılan karşılık hesabından mı düşüleceği hususlarında
Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde; kurumlar vergisinin,
mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı,
safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin
uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinde ise bilanço esasına göre ticarikazancın teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonundaki ve başındaki değerler arasındaki
müspet fark olduğu, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerlerin bu
farktan indirileceği, işletmeden çekilen değerlerin ise bu farka ilave olunacağı, ticari kazancın bu
suretle tespit edilmesi sırasında Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun
40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulacağı hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinde emsal bedelin tanımı
yapıldıktan sonra nasıl hesaplanacağı hususu üç bent halinde sayılmaktadır.
Bunlardan bir ve ikinci sıralarda yer alan ortalama fiyat esası ve maliyet bedeli esasına göre
değer tespiti, bizzat mükellefler tarafından yapılacak hesaplar ile belli edilecek emsal bedeli olup,
bu hesaplarla ilgili kağıt ve cetvellerin ispat edici kağıtlar olarak saklanacağı ise aynı maddenin
üçüncü fıkrasında belirtilmiştir.
Üçüncü sıraya göre yapılacak takdirlerle ilgili olarak aynı maddede "yukarıda yazılı esaslara
göre belli edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir yolu ile belli edilir." hükmü
yer almaktadır.
Aynı Kanunun 269 uncu maddesinde, iktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkullerin
maliyet bedeli ile değerleneceği belirtilmiş ve gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve
teferruatının, tesisat ve makinaların, gemiler ve diğer taşıtların, gayrimaddi hakların, bu Kanun
hükümleri uyarınca gayrimenkul gibi değerleneceği ifade edilmiştir.
Mezkur Kanunun 270 inci maddesinde ise "Gayrimenkullerde, maliyet bedeline, satın alma
bedelinden başka, aşağıda yazılı giderler girer:
1.Makine ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri;
2.Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit
giderler.
Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel
Tüketim Vergilerini maliyet bedelini ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte
mükellefler serbesttirler." hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre; işletmede bir
yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan
gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin alet,
edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen
değerlerinin, mezkur Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil
etmektedir.
Bu hükme göre, bir iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulabilmesi için işletmede bir
yıldan fazla kullanılması, yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması,
işletmenin aktifine kayıtlı olması yanında kullanıma da hazır halde bulunması gerekmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, "Yapılmakta Olan Yatırımlar
Hesabı"nda takip ettiğiniz ve üretim aşamasında hasar gören gemi amortismana tabi iktisadi
kıymetler arasında yer almadığından, fevkalade ekonomik ve teknik amortisman ayrılması da söz
konusu değildir. Ancak, Vergi Usul Kanununun 267 nci madde hükümleri çerçevesinde takdir
komisyonu tarafından tespit edilen emsal değerin, yapılmakta olan yatırımların kayıtlı değerinden
düşülmesi suretiyle bulunacak miktarın kazanın meydana geldiği dönem itibarıyla doğrudan gider
olarak kaydedilmesi mümkün bulunmaktadır.
Buna göre, 07/08/2014 tarihinde inşa aşamasında su almak suretiyle deniz tabanına oturan
ve zarar gören gemi için Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesine göre takdir komisyonu
tarafından tespit edilen emsal değerin, yapılmakta olan yatırımların kayıtlı değerinden düşülmesi
suretiyle bulunacak miktar, kazanın meydana geldiği dönem itibarıyla doğrudan gider
yazılabilecektir.
Bununla birlikte, hasar gören gemi için sigorta şirketince ödenecek tazminatın geminin
maliyeti ile ilişkilendirilmeksizin gelir hesaplarına kaydedilmesi, geminin yeniden yüzer hale
getirilmesi için yapılan giderlerin ise geminin maliyetine eklenmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge
geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla
vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi
hesaplanmayacaktır.