Kamu yararına çalışan derneğin yönetim kurulu üyelerine ödenen harcırah için muhtasar beyanname verilmesi ve damga vergisinden istisna olması hk.
Kamu yararına çalışan derneğin yönetim kurulu üyelerine
ödenen harcırah için muhtasar beyanname verilmesi ve
damga vergisinden istisna olması hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.26.-120[94-2015/1]-56246
Tarih:
26/11/2015
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ESKİŞEHİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
MÜKELLEF HİZMETLERİ GELİR GRUP MÜDÜRLÜĞÜ
Sayı : 11355271-120[94-2015/1]-56246 26/11/2015
Konu : Vergi Tevkifatı ve Damga Vergisi
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; kamu yararına çalışan … Derneği Eskişehir şubesi
olarak faaliyet gösterdiğinizi, dernek şubesinin hizmetini yürüten yönetim kurulu üyelerine
çalıştıkları günler için harcırah tahakkuk ettirdiğinizi belirterek yapılan bu ödemelerle ilgili olarak
muhtasar beyanname verip vermeyeceğiniz, muhtasar beyanname vermeniz halinde damga vergisi
ödenip ödenmeyeceğine ilişkin Başkanlığımız görüşümüzün bildirilmesi istenilmektedir.
GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME :
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde de;
"Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen
para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans,
aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir
ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş
bulunması onun mahiyetini değiştirmez."
denilmiş, aynı Kanunun 94 üncü maddesinde de; maddenin birinci fıkrasında sayılan kişi,
kurum ve kuruluşların, yine aynı maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak
ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine
mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları hükme bağlanmış olup, 1 numaralı bendinde; hizmet
erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemeler (istisnadan
faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre, tevkifat kapsamında sayılmıştır.
Anılan Kanunun 24 üncü maddesinin 2 numaralı bendinde;
"Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve
üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa tabi olsun
olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve
yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet
memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini
aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.)"
hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 6245 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (a) bendinde "Harcırah: Bu Kanuna
göre ödenmesi gereken yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafından birini,
birkaçını veya tamamını; (g) bendinde memuriyet mahalli; "Memur ve hizmetlinin asıl görevli
olduğu veya ikametgahının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan
mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve
kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlilerinin götürüldüğü veya kurumlarınca
sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler" şeklinde tanımlanmıştır.
Buna göre, harcırah; daimi bir göreve atanma veya geçici bir görevle memuriyet mahalli
dışında bir yere gönderilmesi nedeniyle yapılan ödemeleri kapsamaktadır.
Öte yandan, özelge talep formu ekindeki yer alan … Derneği Genel Merkezine ait yazının
incelenmesinden; tüzüğün 60/a maddesine göre, dernek hizmetini yürüten üyelere yapılacak
ödemelerin, derneğe gelip çalıştıkları günler için ödenecek harcırah miktarı olarak Kd.Albay
yevmiyesinin 3/4 ünü geçemeyeceği anlaşılmaktadır.
Bu açıklamalara göre, Derneğiniz şubesi tarafından yönetim kurulu üyelerine çalıştıkları
günler için harcırah adı altında yapılan ödemeler, ücret niteliğinde olup Gelir Vergisi Kanununun
61, 94, 103 ve 104 üncü maddeleri çerçevesinde ücret olarak gelir vergisine tabi tutulması
gerekmektedir.
Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi ile belirlenmiş olan tevkifat yapma
yükümlülüğü bulunan kişi ve kurumlar arasında dernekler de sayılmış olduğundan, Derneğiniz
şubesi tarafından yapılan ücret niteliğindeki ödemeler üzerinden anılan maddenin 1 numaralı
bendine göre, gelir vergisi tevkifatı yapılarak muhtasar beyanname ile beyan edilmesi
gerekmektedir.
DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME :
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda
yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin
kağıtları imza edenler olduğu, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga
vergisini kişilerin ödeyeceği; 9 uncu maddesinde, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların
damga vergisinden müstesna olduğu; 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, birden fazla kişi
tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenlerin müteselsilen
sorumlu olduğu, bunlar arasında vergiden müstesna olanların bulunmasının damga vergisinin
noksan ödenmesini gerektirmeyeceği, damga vergisinden muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı
tabloda yer alan işlemleri ile ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan
kağıtlara ait verginin tamamının kişiler tarafından ödeneceği ancak bu kağıtlara ait verginin hiç
ödenmemesi veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından kişilerle birlikte
kurumların müteselsilen sorumlu olacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Anılan Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV-Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün
1/b fıkrasında, "Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve
mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan
paralar (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek
kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye
olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtların nispi damga vergisine, 2/bd fıkrasında
ise, muhtasar beyannamelerin maktu damga vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun "V-Kurumlarla ilgili kağıtlar"
başlıklı bölümünün 17 numaralı fıkrasında, genel menfaatlere yararlı derneklerin her türlü
işlemlerinde düzenlenen ve damga vergisi bu teşekküller tarafından ödenmesi gereken kağıtların
damga vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir.
Bu hükümlere göre, Derneğiniz şubesince dernek hizmetlerini yürüten yönetim kurulu
üyelerinize harcırah adı altında yapılan ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtların ihtiva
ettiği toplam tutar üzerinden 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı "IV- Makbuzlar ve
diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b fıkrası uyarınca nispi damga vergisinin hesaplanarak
muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Ancak, kamuya yararlı dernekler arasında sayılan Derneğiniz şubesince söz konusu ücret
ödemelerinden dolayı düzenleyeceğiniz muhtasar beyannameye ait damga vergisinin ise 488 sayılı
Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun "V-Kurumlarla ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün
17 numaralı fıkrası gereğince damga vergisinden müstesna tutulacağı tabiidir.
Bilgilerinizi rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.