Kamulaştırmasız el atma işlemi üzerine açılan dava sonucu elde edilen taşınmaz bedelinin vergilendirilmesi

Kamulaştırmasız el atma işlemi üzerine açılan dava sonucu
elde edilen taşınmaz bedelinin vergilendirilmesi hk.
Sayı:
38418978-120[Mük.80-15/1]-6580
Tarih:
17/02/2016
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)
Sayı : 38418978-120[Mük.80-15/1]-6580 17/02/2016
Konu : Kamulaştırmasız el atma işlemi
üzerine açılan dava sonucu elde
edilen taşınmaz bedelinin
vergilendirilmesi
İlgide kayıtlı özelge talep formunda Ankara Büyükşehir Belediyesinin gayrimenkulünüze
kamulaştırmasız el koyması nedeniyle açılan davada hükme bağlanan tazminatın ve faiz gelirinin
gelir vergisi kapsamına girip girmediği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinde ; "Sahibinin ticari, zirai veya mesleki
faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye
dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.
Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul sermaye iradı sayılır:
...
6. (3239 sayılı Kanunun 57'nci maddesiyle değişen bent) Her nevi alacak faizleri (Adi,
imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla carî hesap alacaklarından doğan faizler ve kamu tüzel
kişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler dâhil.)
...
Yukarıda yazılı iratlar, bunları sağlayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu
takdirde, ticari kazancın tespitinde nazara alınır." hükümlerine yer verilmiştir.
Aynı Kanunun "Değer Artışı Kazançları" başlıklı Mükerrer 80 inci maddesinde; "Aşağıda
yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
...
6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin
birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi
çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dâhil) ve hakların, iktisap tarihinden
başlayarak (5615 sayılı kanunun 5 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 1/1/2007 tarihinden
geçerli olmak üzere 04.04.2007) beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar
(Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde
ortak tarafından satın alınmış sayılır.)
Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir
ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi,
ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.
Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye
piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 6.000 Yeni Türk Lirası (2013 yılı için
9.400 TL) gelir vergisinden müstesnadır." hükümlerine yer verilmiştir.
Ayrıca, kamulaştırmasız el atmadan doğan taşınmazın bedelinin tahsili davalarında;
taşınmazın el atma tarihindeki niteliklerine göre dava tarihindeki değeri bilirkişi kurulunca
düzenlenen rapor ile tespit edilmekte ve bu şekilde tespit edilen bedele de dava tarihinden kararın
kesinleştiği tarihe kadar faiz hesaplanmakta, ayrıca kesinleşme tarihinden sonraki dönemler için ise
kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz oranında faiz yürütülmektedir.
Öte yandan, menkul sermaye iratlarının vergilendirilebilmesi için iradın tahakkuku ile
birlikte ona hukuki ve ekonomik olarak tasarruf edilebilmesi, yani iradın sahibinin emrine amade
hale gelmesi gerekmektedir. Bu nedenle, menkul sermaye iratlarında, irat, hukuki ve ekonomik
olarak tasarruf edilebildiği yılın geliri sayılmaktadır. Dolayısıyla, menkul sermaye iratlarında iradın
elde edildiği yılda yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uyarınca vergilendirmenin yapılması
gerekmektedir.
Özelge talep formu ekinde yer alan Ankara Asliye Hukuk Mahkemesinde Ankara Büyükşehir
Belediyesi aleyhine ... ile birlikte açtığınız davaya ilişkin ... tarih ve ... sayılı karar örneğinin
incelenmesinden, Ankara ili, Çankaya İlçesi, ... Mahallesinde kâin ... sayılı ... m2 yüzölçümlü tarla
niteliğindeki taşınmazda ... ile birlikte 500’er m2 den toplam 1.000 m2 payınızın bulunduğu,
kamulaştırma bilirkişileri tarafından verilen raporla söz konusu gayrimenkule ait hisse bedelinizin
900.000,00 TL olarak belirlendiği, dava konusu gayrimenkule anılan belediye tarafından fiilen el
konulduğunun keşfen tespit edildiği, ıslah da dikkate alınarak davanın kabülü ile 1.800.000,00 TL
kamulaştırmasız el koyma bedelinin dava tarihi 06.07.2011' den itibaren işleyecek faizi ile birlikte
davalıdan alınıp, 900.000,00 TL sinin tarafınıza, 900.000,00 TL sinin de ...' a verilmesine karar
verildiği, adınıza kayıtlı pay kayıtlarının da iptali ile adı geçen belediye adına tapuya tesciline karar
verildiği, 06.11.2012 tarihli bu hükmün de 07.01.2013 tarihinde kesinleştiği anlaşılmıştır.
Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde,
- "Kamulaştırmasız el atma" yoluyla da olsa söz konusu taşınmazın mülkiyetinin kamu lehine
el değiştirmesinin adı geçen mükellef yönünden elden çıkarma olarak değerlendirilmesi; E-VDO
kayıtlarının sorgulanması neticesinde, 06.11.2011 tarihinde iktisap ettiğiniz ve Ankara Büyükşehir
Belediyesi tarafından kamulaştırma yapılmaksızın el atılan taşınmaza ilişkin, anılan belediye adına
tapu devrinin yapılmasına ve taşınmaz için bedelin ödenmesine ilişkin verilen mahkeme kararının
iktisap tarihinden itibaren 5 yıllık süre geçmeden 07.01.2013 tarihinde kesinleştiği anlaşıldığından,
söz konusu taşınmaz için mahkeme tarafından hükmolunan anapara bedelinin Kanunun değer artış
kazancına ilişkin mükerrer 80 ve müteakip maddeleri kapsamında vergilendirilmesi gerekmektedir.
- Anılan belediyenin tarafınıza yaptığı taşınmaz bedeli dışındaki faiz ödemelerinin ise
menkul sermaye iradı (alacak faizi) kabul edilerek, Gelir Vergisi Kanununun 85 inci ve 86 ıncı
maddeleri uyarınca, tevkifata ve istisnaya konu olmayan menkul sermaye iratları için öngörülen
beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL, 2014 yılı için 1.400 TL) aşması halinde, tamamının ödemenin
yapıldığı yılın geliri sayılarak yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge
geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla
vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi
hesaplanmayacaktır.