Kooperati er birliğinin üye kooperati erden aldığı aidatların vergi mevzuatı açısından durumu ve belge düzeni.
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
Sayı :11395140-019.01-2796 17/09/2012
Konu :Kooperati er birliğinin üye
kooperati erden aldığı aidatların vergi
mevzuatı açısından durumu ve belge
düzeni.
İlgi dilekçenizde, ... Vergi Dairesi Müdürlüğünün ... vergi kimlik numaralı mükelle olduğunuz belirtilmekte,
şirketlerden satın alarak üye kooperati ere sağlamış olduğunuz çöp toplama ve güvenlik vb. hizmetlerin karşılığında
almış olduğunuz aidatlara ilişkin fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve katma değer vergisi hesaplanıp
hesaplanmayacağı hususunda görüş talep edilmektedir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında kooperati er kurumlar vergisi
mükelle eri arasında sayılmış olmakla beraber aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde, tüketim
ve taşımacılık kooperati eri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim
kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece
ortaklar ile iş görülmesine (Yapı kooperati erinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri
veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere ilen uyan kooperati er ile
bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu
inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncü maddesine
göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer
vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperati erin kurumlar
vergisinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.
1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "4.13. Kooperati er" başlıklı bölümünde, kooperatif mua yeti ile ilgili
olarak ayrıntılı açıklamalar yapılmış olup "4.13.1. Mua yet Şartları" başlıklı bölümünde de, kooperati erin kurumlar
vergisi mua yetinden yararlanabilmeleri için ana sözleşmelerinde;
- Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmamasına,
- Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesine,
- Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmamasına,
- Sadece ortaklarla iş görülmesine
dair hükümlerin bulunması ve bu kayıt ve şartlara ilen uyulması gerektiği, ayrıca bu şartlara ana sözleşmelerinde
yer vermeyen ya da yer vermekle beraber bu şartlara iliyatta uymayan kooperati erin, mua yet hükümlerinden
yararlanamayacakları belirtilmiştir.
Buna göre, Birliğinizin Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının (k) bendinde yazılı
mua yet şartlarını sağlamış ve iliyatta da bu şartlara uymuş olması şartıyla, kurumlar vergisi mua yetinden
yararlanması mümkün olup; Birliğinizin güvenlik ve temizlik rmalarından alınan hizmet bedellerini ödemek amacıyla
ortaklardan makbuz mukabili üye aidatı alması da ticari nitelik arz etmediğinden kurumlar vergisi mua yetini
etkilemeyecektir.
Öte yandan, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun (KDV);
- 1/1 maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve
hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu,
- 20 nci maddesinde; teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu ve
bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler
karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para
ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
- 29 uncu maddesinde, mükelle erin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, bu Kanunda
aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak
düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV yi indirebilecekleri
hüküm altına alınmıştır.
60 No.lu KDV Sirkülerinin "Aidatlar" başlıklı (1.3.) bölümünde ise "Üyelerden veya katılımcılardan alınan aidatların,
herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmemek şartıyla KDV nin konusuna girmeyeceği ancak, kurumlar
vergisi mükelle yeti bulunan bir kooperati n ticari nitelikteki teslim ve hizmetlerinin karşılığında yapılan ve kurum
kazancının bir unsuru sayılan aidat ödemelerinin KDV'ye tabi tutulacağı, kurumlar vergisi mükelle yeti bulunmayan
kooperati n ortak giderleri karşılamak amacıyla tahsil ettiği aidatların ise ticari mahiyet arz etmemesi nedeniyle KDV ye
tabi tutulmayacağı" açıklanmıştır.
Buna göre, üye kooperati ere arsa temin etmek amacıyla kurulan Birliğinizin, ana sözleşmeye uygun olarak
yürüttüğü faaliyetlerin nansmanı amacıyla üye kooperati erden aldığı aidatlar, bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil
etmediğinden KDV ye tabi olmayacaktır.
Ancak, Birliğiniz tarafından üye kooperati ere vermiş olduğunuz teslim ve hizmetler karşılığında almış olduğunuz
bedeller, aidat adı altında alınmış olsa dahi bu bedeller üzerinden genel hükümler çerçevesinde KDV
hesaplanacaktır.
Ayrıca, Birliğinizin KDV mükelle yetinin bulunması kaydıyla KDV ye tabi işlemleriniz nedeniyle yüklendiğiniz KDV
tutarlarını indirim konusu yapmanız mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, aynı Kanunun 9/1 inci maddesi ile, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi
işlemlere taraf olanları vergi alacağının ödenmesinden sorumlu tutma konusunda Bakanlığımıza yetki verilmiştir.
Söz konusu maddenin verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan ve 1/5/2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 117
Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde tevkifat uygulamasının usul ve esasları (tevkifat yapmakla yükümlü kurum ve kuruluşlar,
tevkifat kapsamındaki hizmetler ile bu hizmetlere uygulanacak tevkifat oranları) ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
21/6/2012 tarihinde yayımlanan 63 No.lu KDV Sirkülerinde ise (örneklere de yer verilmek suretiyle) konuya ilişkin
açıklamalar yapılmıştır.
Bu açıklamalar çerçevesinde; Birliğinizin gerçek usulde KDV mükelle yetinin bulunması halinde, üye
kooperati erin bulunduğu sanayi sitesinin temizlik işlerine yönelik hizmet bedellerine ait KDV tutarları üzerinden (7/10),
işgücü temin hizmeti kapsamında mütalaa edilen güvenlik hizmeti alımlarınıza isabet eden KDV tutarları üzerinden ise
(9/10) oranında tevifat yapılması ve sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.
Öte yandan; söz konusu hizmetlerin 1/5/2012 tarihinden önce ifa edilmesi durumunda, 117 Seri No.lu KDV Genel
Tebliğinin yayımından önce yürürlükte bulunan tevkifat uygulamasına ilişkin muhtelif KDV Genel Tebliğlerindeki
açıklamalara göre hareket edileceği tabiidir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde faturanın, satılan emtia veya yapılan iş
karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye
verilen ticari vesika olduğu; 231 inci maddesinin 5 inci fıkrasında faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten
itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenmesi gerektiği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş
sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
Bununla birlikte, üye kooperati ere arsa temin etmek amacıyla kurulan Birliğinizin, ana sözleşmeye uygun olarak
yürüttüğü faaliyetlerin nansmanı amacıyla üye kooperati erden aldığı aidatlar, bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil
etmediğinden KDV ye tabi olmayacağından, bu işlemler için fatura tanzim edilmesine gerek yoktur.
Ancak, Birliğiniz tarafından üye kooperati ere vermiş olduğunuz teslim ve hizmetler karşılığında almış olduğunuz
bedeller, aidat adı altında alınmış olsa dahi bu bedeller üzerinden genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplanacağından,
bu işlemler için ise fatura düzenleme zorunluluğunuz bulunmaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*)
Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu illeriniz dolayısıyla vergi tarh
edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.