Kooperatifin Bankada Bulunan Parasının Fon Hesabında Değerlendirilmesi Durumunda Vergi İstisnası hk.
Kooperatifin Bankada Bulunan Parasının Fon Hesabında
Değerlendirilmesi Durumunda Vergi İstisnası hk.
Kanun Numarası
193
Kanun
GELİR VERGİSİ KANUNU
Özelge No
E-60938891-125[KVK:1-2]-29924
Özelge Tarihi
27.06.2025
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Edirne Defterdarlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
Sayı :E-60938891-125[KVK:1-2]-29924
Kooperatifin Bankada Bulunan
Parasının Fon Hesabında Konu Değerlendirilmesi Durumunda
Vergi Istisnası
ilgi:
17.01.2024 tarih ve 6105 sayılı özelge talep formunuz.
27.06.2025
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ve eklerinin incelenmesinden; kurumlar vergisi
yönünden mükellefiyet kaydı bulunan Kooperatifinizin bankada bulunan paralarının
fon hesabında değerlendirildiği, söz konusu fonlardan elde edilen gelir ve
kazançların muhasebe kaydı açısından faiz geliri olduğu düşünülerek kurumlar
vergisi beyannamesi ve kurum geçici vergi beyannamesi ile beyan edilip
ödendiği, ekte yer alan yatırım fonlarından elde etmiş olduğunuz gelir ve kazançların
her türlü vergi ve harçtan muaf olduğunun banka yetkilileri tarafından tarafınıza
bildirilmesi üzerine söz konusu yatırım fonu katılma paylarından elde etmiş
olduğunuz gelir ve kazançların vergiye tabi olup olmadığı hususunda tereddüde
düşüldüğü belirtilerek konu hakkında görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
1- GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesinde menkul kıymetler ve
diğer sermaye piyasası araçlarının elde tutulması ve elden çıkarılmasından
sağlanan gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve katılım bankalarından elde
edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmiş olup anılan
maddenin;
- Birinci fıkrasında, "Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri
itibarıyla;
a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası
araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,
b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının
itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark,
c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık
ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye
piyasası aracına bağlı olmayan),
d) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç
işlemlerinden sağlanan gelirler
üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi
Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile münhasıran
menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları
elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan
mükelleflerden 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları
ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenenler için
bu oran % 0 olarak uygulanır.
Beşinci fıkrasında, "Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam
mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup
olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4)
numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez..."
hükümlerine yer verilmiştir.
Öte yandan, geçici 67 nci maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslara ilişkin
açıklamaların yer aldığı 277 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "2. 6009 Sayılı
Kanunla Geçici 67 nci Maddede Yapılan Değişikliklere İlişkin Açıklamalar" başlıklı
bölümünde, "2.1. Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasında yapılan değişiklik 193
sayılı Kanunun geçici 67 nci maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında, banka ve
aracı kurumların menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarından elde
edilen gelirler üzerinden yapmakla yükümlü oldukları tevkifat, 5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile
münhasıran menkul kiymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı
kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette
bulunan mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan
yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca
belirlenenler için 1/10/2010 tarihinden itibaren % 0 oranında uygulanacaktır.
Bu durumda söz konusu yasal düzenleme çerçevesinde;
Sermaye şirketlerinin (Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan
anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer
nitelikteki yabancı kurumlar),
- Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi fonlar ile bu fonlara
benzer yabancı fonların,
- Münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer
artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette
bulunan mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan
yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığıncа
belirlenenlerin geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrası kapsamında elde ettikleri
gelirleri üzerinden % 0 oranında
tevkifat yapılacaktır.
Dolayısıyla, yukarıda belirlenenler dışında kalanların geçici 67 nci maddenin (1)
numaralı fıkrası kapsamında 1/10/2010 tarihinden itibaren elde ettikleri gelirler,
27/9/2010 tarihli ve 2010/926 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca % 10 oranında
tevkifata tabi tutulacaktır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Yukarıdaki hüküm ve açıklamalara göre, yatırım fonu katılma paylarından elde
edilen gelir ve kazançlar Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesinin (1)
numaralı fıkrası kapsamında tevkif yoluyla vergilendirilmekte olup yatırım
fonlarından elde edilenler dahil, anılan fıkra kapsamında 5520 sayılı Kurumlar Vergisi
Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile münhasıran
menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları
elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan
mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları
ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olan yabancı kurumsal yatırımcılarca elde
edilen gelirler için tevkifat oranı %0 olarak uygulanmaktadır.
Diğer taraftan, geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasında sayılanlar dışında
kalan kurumlar ile gerçek kişilerce söz konusu (1) numaralı fıkra kapsamında elde
edilen gelirler için 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş olan tevkifat
oranı% 10 olmakla birlikte, anılan Bakanlar Kurulu Kararının geçici 3 üncü
maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında (değişken, karma, eurobond, dış
borçlanma, yabanci, serbest fonlar ve unvanında "döviz" ifadesi geçen yatırım
fonları hariç) yatırım fonu katılma paylarından elde edilen gelir ve kazançlar
üzerinden, 23/12/2020-1/5/2024 tarihleri arasında iktisap edilenler için %0, 1/5/2024-
31/10/2024 tarihleri arasında iktisap edilenler için %7,5, 1/11/2024-31/1/2025 tarihleri
arasında iktisap edilenler için %10, 1/2/2025 tarihinden itibaren iktisap edilenler için
ise %15 oranlarında tevkifat yapılması söz konusudur.
Buna göre, Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında
yer almayan Kooperatifinizin yatırım fonu katılma paylarından elde etmiş olduğu
gelir ve kazançları üzerinden Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesinin (1)
numaralı fıkrası hükümleri gereği gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte olup,
işleme aracılık eden banka veya aracı kurum tarafından katılma paylarının iktisap
edildiği tarihe göre 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilmiş olan
oranlar nispetinde tevkifat yapılacağı tabiidir.
2- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde, kooperatifler kurumlar
vergisi mükellefleri arasında sayılmış, 4 üncü maddesinde,
"(1) Aşağıda sayılan kurumlar, kurumlar vergisinden muaftır:
k)Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde
sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine
kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve
sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan
kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine
kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya
tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13 üncй
maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda
sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile
arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı
kooperatifleri. (Kooperatiflerin ortakları dışındaki kişilerle yaptıkları işlemler ile
kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda ortakları ile yaptıkları işlemler
"ortak dışı" işlemlerdir. Kooperatiflerin faaliyetin icrasına tahsis ettikleri ve ekonomik
ömrünü tamamlamış olan demirbaş, makine, teçhizat, taşıt ve benzeri amortismana
tabi iktisadi kıymetleri elden çıkarmaları ile yapı kooperatiflerinin kendilerine ait
arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmeleri
ortak dışı işlem sayılmaz. Kooperatiflerin ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatit
tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşmuş kabul edilir. Kooperatiflerin,
iktisadi işletmelerinden ve tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine
katılımlarından kazanç elde etmelerinin ve bu kazançların daha sonra ortaklara
dağıtılmasının muafiyete etkisi yoktur. Ortak dışı işlemlerden elde edilen kazançların
vergilendirilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.)" hükmüne
yer verilmiştir.
Buna göre, tüketim kooperatiflerinin muafiyet şartlarını taşıyıp taşımadıklarına
bakılmaksızın kurumlar vergisi mükellefi olmaları ve kurumlar vergisi beyannamesi
vermeleri gerekmektedir.
Öte yandan, aynı Kanunun 1 inci maddesinin son fıkrasında, kurum kazancının gelir
vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşacağı; 6 ncı maddesinde kurumlar
vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı
üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi
Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Buna göre, ilgili dönemlerde kooperatifiniz tarafından elde edilen fon gelirlerinin
beyannameye dahil edilmesi ve kurumlar vergisine tabi tutulması, bu gelirler
üzerinden Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca kesinti yoluyla
ödenmiş olan vergilerin, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmesi
gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) inceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge
geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla
vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi
hesaplanmayacaktır.