Kooperatifin üçüncü kişilere ve üyelerine arsa satışı dolayısıyla vergisel yükümlülükleri hk.
Kooperatifin üçüncü kişilere ve üyelerine arsa satışı
dolayısıyla vergisel yükümlülükleri hk.
Sayı:
40392771-130[8-2018-121-4]-94241
Tarih:
20/12/2018
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Aydın Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
Sayı : 20.12.2018
Konu :Kooperatifin üçüncü kişilere ve
üyelerine arsa satışı dolayısıyla
vergisel yükümlülükleri hk.
İlgi :a) … tarihli özelge talep formunuz.
b) … tarih ve …sayılı özelgemiz.
c) … tarihli özelge talep formunuz.
İlgi (a)'da kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden; kooperatifinizin arsaları üzerinde
dükkan ve sosyal tesis inşaatının tamamlandığı ve kalan arsalardan 2 yıldan fazla süreli aktifinizde
bulunanların ortaklarınızdan gelen talepler doğrultusunda Genel Kurul Kararı ile sadece
ortaklarınıza satışının yapılacağı belirtilerek, bu satışların Katma Değer Vergisi Kanununun 17 nci
maddesinin dördüncü fıkrasının (r) bendine göre katma değer vergisinden istisna olup olmadığı
hakkında Başkanlığımız görüşünün bildirilmesinin istenilmesi üzerine ilgi (b) de kayıtlı özelgemizle
kooperatifinize gerekli bilgi verilmiştir.
İlgi (c)'de kayıtlı özelge talep formunuzda, kurumlar vergisi mevzuatında yapılan değişiklik
çerçevesinde … Yapı Kooperatifi olarak kurumlar vergisi ve katma değer vergisi kaydınızı
31/12/2017 tarihinde sonlandırdığınız ve 01/01/2018 tarihi itibariyle ortak dışı işlemler için iktisadi
işletme kurduğunuzu belirterek ortaklara ve ortak dışındakilere arsa (taşınmaz) satışlarınız
nedeniyle kurumlar vergisi ve katma değer vergisi yönünden yeniden özelge verilmesini talep
ettiğiniz anlaşılmıştır.
I- KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yapılanve 1/1/2018 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle, kurumlar vergisinden muaf olan kooperatiflerin
ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşmuş kabul
edileceği, kooperatiflerin bu iktisadi işletmelerinden ve tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun
sermayesine katılımlarından kazanç elde etmelerinin ve bu kazançların daha sonra ortaklara
dağıtılmasının muafiyete etkisinin olmayacağı hüküm altına alınmıştır.
23 Aralık 2017 tarihli ve 30279 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
(Seri No: 1)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 14)'de konuya ilişkin açıklamalara yer
verilmiştir.
Bu kapsamda, kooperatifinizin, 1/1/2018 tarihinden itibaren gerçekleştireceği ortak dışı işlemler
nedeniyle muafiyeti etkilenmeyecek; ancak bu işlemlerden elde edilen kazançlar kooperatif tüzel
kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Dolayısıyla,
muafiyete ilişkin diğer şartları taşıyan kooperatifinizin ortak dışı işlemlerinden elde edilen
kazançları kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisine tabi
tutulacak, ortak içi işlemlerinden elde edilen kazançlarınızın kurumlar vergisine tabi tutulması söz
konusu olmayacaktır.
Ortak dışı işlemlerle ilgili olarak kooperatifiniz tüzel kişiliğine bağlı oluştuğu kabul edilen iktisadi
işletme adına kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilecektir.
Öte yandan, ortak dışı işlemlerde bulunmanız nedeniyle 1/1/2018 tarihinden önce kurumlar vergisi
mükellefiyeti tesis edilmiş olan kooperatifinizin, muafiyete ilişkin diğer şartları da taşıyor olması
kaydıyla, 1/1/2018 tarihi itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyet kaydı sonlandırılacaktır. Bu
durumda kooperatifinizin 1/1/2018 tarihinden itibaren gerçekleştirdiği ortak dışı işlemlerine ilişkin
olarak kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisi
mükellefiyeti tesis ettirilmek suretiyle bu işlemlerden elde ettiğiniz kazançlarınız
vergilendirilecektir.
Kurumlar vergisinden muaf olan kooperatifinizin, ortak dışı işlemlerine ilişkin hesap ve kayıtlarını
kooperatif hesaplarıyla ilişkilendirmeksizin iktisadi işletme adına tasdik ettireceğiniz ayrı
defterlerde izlemeniz gerekmektedir.
Buna göre ilgi (a)'da kayıtlı özelge talep formunuzda kooperatifiniz arsalarında dükkan ve sosyal
tesis inşaatının tamamlandığı, iskan ruhsatlarının alındığı ve dükkanların kooperatif üyelerine
teslim edildiği belirtilmiş olduğundan, kooperatif amacı gerçekleştikten sonra … Müdürlüğü ve …
Belediyesi ile yapılan protokol çalışmaları sonucunda … Belediyesince hazırlanan revize imar planı
dahilinde ortaya çıkan arazilerin gerek kooperatif ortaklarına gerek ortak olmayanlara satışı ortak
dışı işlem olarak değerlendirilecek ve elde edilecek kazanç kooperatifinize bağlı iktisadi işletme
nezdinde kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.
Öte yandan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e)
bendinde;
- Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip
oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların
%75'lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların
%50'lik kısmının kurumlar vergisinden istisna olacağı,
- Bu istisnanın, satışın yapıldığı dönemde uygulanacağı ve satış kazancının istisnadan yararlanan
kısmının satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında
tutulacağı, ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar
tahsil edilmesinin şart olduğu, bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna
nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin ziyaa uğramış sayılacağı,
- Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde
bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançların istisna kapsamı dışında olduğu
hükümlerine yer verilmiştir.
Buna göre, Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan
şartları sağlamanız halinde söz konusu taşınmazların satışından elde edilecek kazancınızın %
50'sinin kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkündür.
Öte yandan, devamlı olarak taşınmaz satışı yapmanız halinde bu durum taşınmaz ticaretiyle
uğraşıyor olduğunuza dalalet edeceğinden söz konusu istisnadan faydalanamayacağınız tabiidir.
II- KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun 17/4-r maddesinde, kurumların aktifinde en az
iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve
teslimler ile bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin
borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil)
bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile iştirak hisselerinin
finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve tesliminin KDV'den istisna olduğu hükmü yer
almaktadır.
26/04/2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01/05/2014 tarihinde yürürlüğe
giren KDV Genel Uygulama Tebliğinin "II/F-4.16.1. Taşınmazların Satışlarında İstisna Uygulaması"
başlıklı bölümünde;
"Satışa konu edilecek taşınmazlar (arsa, arazi, bina) ile iştirak hisselerinin satışında istisna
uygulanabilmesi için kurumların aktiflerinde asgari 2 tam yıl (730 gün) kayıtlı bulunmuş olmasıgerekmektedir.
...
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan (taşınmazların mutat olarak alım satımının
yapılması veya kiraya verilmesi) kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmazların
tesliminde istisna hükmü uygulanmaz.
..."
denilmektedir.
Buna göre, 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanunla 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde
yapılan ve 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle, kurumlar vergisinden muaf olan
kooperatifinizin ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi
işletme oluştuğundan bu işletme tarafından yapılacak taşınmaz satışında iki tam yılın
hesaplanmasında, taşınmazın kooperatifiniz adına tescil edildiği tarihin esas alınması
gerekmektedir.
Bu çerçevede, en az iki tam yıl süreyle kooperatifiniz aktifinde bulunan arsaların ortaklara ya da
ortak dışındakilere satışı, söz konusu arsaların kooperatifinizce ticareti yapılan taşınmazlardan
olmaması şartıyla 3065 sayılı KDV Kanununun 17/4-r maddesi uyarınca KDV'den istisna olacaktır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.