Kooperatiflerin birleşmesinin vergi kanunları karşısındaki durumu hk.

Özelge: Kooperatiflerin birleşmesinin vergi kanunları
karşısındaki durumu hk.
Sayı:
84974990-130[17-2013/38]-386
Tarih:
17/04/2014
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü
Sayı : 84974990-130[17-2013/38]-386 17/04/2014
Konu : Kooperatiflerin birleşmesinin vergi
kanunları karşısındaki durumu hk.
İlgi : ... evrak kayıt tarihli özelge talep formunuz.
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; ... İşletme Kooperatifi ile ... Yapı Kooperatifi arasında
gerçekleştirilecek birleşme işleminin Vergi Kanunları karşısındaki durumuna ilişkin Başkanlığımız
görüşü talep edilmiştir.
A) KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinde; "Bu Kanunun uygulanmasında
aşağıdaki şartlar dahilinde gerçekleşen birleşmeler devir hükmündedir:
a) Birleşme sonucunda infisah eden kurum ile birleşilen kurumun kanuni veya iş merkezlerinin
Türkiye 'de bulunması.
b) Münfesih kurumun devir tarihindeki bilanço değerlerinin, birleşilen kurum tarafından bir bütün
halinde devralınması ve aynen bilançosuna geçirilmesi." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun "Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi Hallerinde Vergilendirme' başlıklı 20 nci
maddesinde;
"(1) Devirlerde, aşağıdaki şartlara uyulduğu takdirde, münfesih kurumun sadece devir tarihine
kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; birleşmeden doğan karlar ise hesaplanmaz ve
vergilendirilmez:
a) Şirket yetkili kurulunun devre ilişkin kararının Ticaret Sicilinde tescil edildiği tarih, devir
tarihidir. Münfesih kurum ile birleşilen kurum;
1- Devir tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait
kurumlar vergisi beyannamesi ile,
2- Devir işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin
verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, münfesih kurumun
önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları
münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini, birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde
ilan edildiği tarihinden itibaren otuz gün içinde münfesih kurumun bağlı bulunduğu vergi
dairesine verirler.
b) Birleşilen kurum münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini
ve diğer ödevlerini yerine getireceğini münfesih kurumun birleşme sebebiyle verilecek olan
kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde vereceği bir taahhütname ile taahhüt eder. Mahallin
en büyük mal memuru, bu hususta birleşilen kurumdan ayrıca teminat isteyebilir." hükmü yer
almıştır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre; ... İşletme Kooperatifi ile ... Yapı Kooperatifi
arasında gerçekleştirilecek birleşme işleminin Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin
birinci fıkrası kapsamında "devir" olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup, söz konusu devir
işleminin anılan Kanunun 19 ve 20 nci maddelerinin birinci fıkraları çerçevesinde gerçekleşmesi
durumunda ise, devir işlemlerinden doğan karlar hesaplanmayacak ve vergilendirilmeyecektir.
B) HARÇLAR KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinde, noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı
tarifede yazılı olanların noter harçlarına tabi olduğu, 57 nci maddesinde, tapu ve kadastro
işlemlerinden bu Kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanların, tapu va kadastro harçlarına tabi
olduğu, anılan tarifenin 1-20/a fıkrasında da, gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye
kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün
beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden (cebri
icra veya şuyuun izalesi hallerinde satış bedeli, istimlaklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir
eden ve devir alan için ayrı ayrı harç alınacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 123 üncü maddesinin birinci fıkrasında ise, özel kanunlarla harçtan muaf tutulan
kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmayacağı hükmü ile üçüncü fıkrasında da anonim,
eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i
değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemlerin bu kanunda yazılı harçlardan müstesna olduğu
hükmüne yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 93 üncü maddesinde kooperatiflerin
muaflıkları belirtilmekle beraber söz konusu maddenin incelenmesinden de görüleceği üzere,
muafiyet; kooperatiflerin defterleriyle ana sözleşmelerinin tasdikine ve açılış tasdiklerinde
sayfalarının mühürlenmesine ve ortakların temlik edecekleri gayrimenkullerle ilgili işlemlere
münhasır olup, bu muafiyetin kooperatiflerin birleşmesinde uygulanması mümkün
bulunmamaktadır.
Buna göre, ... İşletme Kooperatifi ile ... Yapı Kooperatifi arasında gerçekleştirilecek birleşme
işlemine ilişkin olarak gerek 492 sayılı Harçlar Kanununda gerekse 1163 sayılı Kooperatifler
Kanununda her hangi bir muafiyet hükmüne yer verilmediğinden, devir işlemine ilişkin
düzenlenecek kağıtların noter harcından ve tapuda yapılacak işlemlerin tapu harçlarından
müstesna tutulması mümkün bulunmamaktadır.
C) KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-c maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde
belirtilen işlemler ile Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir ve bölünme işlemleri katma
değer vergisinden istisna edilmiştir. Aynı maddede yer alan parantez içi hükümde ise bu kapsamda
vergiden istisna edilen işlemler bakımından Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin
(a) bendi hükmünün uygulanmayacağı; işlem sonunda faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden
mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen vergilerin, faaliyete başlayan veya devir ve bölünme
sonrasında devredilen veya bölünen kurumların varlıklarını devralan mükellefler tarafından
mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılacağı ifade edilmiştir.
Bu hükme göre, ... İşletme Kooperatifi ile ... Yapı Kooperatifi arasında gerçekleştirilecek birleşme
işleminin KDV Kanununun 17/4-c maddesine göre Kurumlar Vergisi Kanununda belirtilen şartları
taşıyan bir devir işlemi olması halinde, katma değer vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413 .maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir. (***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız
hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası
kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.