Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Uygulamalar Hk.
Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Uygulamalar
Kanun Numarası
5520
Kanun
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU
Özelge No
46480499-125[931]-57184
Özelge Tarihi
30.04.2025
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Balıkesir Defterdarlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
Sayı:E-46480499-125[i-2025/931]-57184
Lisanslı Depoculuk Kanunu Konu
Kapsamında Uygulamalar
30.04.2025
ilgi :
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, şirketinizin toptan tahıl ticareti ile iştigal
ettiği ve faaliyet konusu ile ilgili olarak 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk
Kanunu kapsamındaki uygulamalar hakkında bazı tereddütlerin olduğu belirtilerek,
- Üreticiden müstahsil makbuzuyla veya tüccardan fatura karşılığında almış
olduğunuz ürünlerin aynı gün ya da bir müddet sonra lisanslı depoya transferinin
sağlandığı, ürünün alım tarihi ile lisanslı depoya giriş tarihi arasında ürün değerinde
artış ya da azalışların olabildiği, alımı yapılmış söz konusu ürünleri lisanslı depoya
teslim etmeden önce ürün değerindeki değişikliklerin vergiye tabi olup olmadığı,
- 5300 sayılı Kanun kapsamında düzenlenen Elektronik Ürün Senetlerinin elden
çıkarılmasından doğan kazançlar için getirilen istisnanın üretici firmaların dışındaki
firmalar açısından geçerli olup olmadığı diğer bir ifadeyle, yalnızca tahıl alım-satım
faaliyetinde bulunan firmaların da kurumlar vergisi ve katma değer vergisi
kapsamındaki müstesna hükümlere tabi olup olmadığı
hususlarında görüş talep edildiği anlaşılmıştır.
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun "Safi Kurum Kazancı" başlıklı 6 ncı
maddesinde, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri
safî kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safî kurum kazancının tespitinde de
Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme
bağlanmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 76 ncı maddesinde, 10/02/2005 tarihli
ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen
ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların, 31/12/2028 tarihine
kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna olacağı hüküm altına alınmıştır.
1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı
Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün Senetlerinde Kazanç İstisnası"
başlıklı bölümünde; "38.1. Kurumlar vergisi istisnası
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu 17/2/2005 tarihinde
yürürlüğe girmiş olup Kanunla, depolanmaya uygun nitelikteki hububat, bakliyat,
pamuk, tütün, fındık, yağlı tohumlar, bitkisel yağlar, şeker gibi standardize edilebilen
temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve sağlıkli
koşullarda depolanması ile ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılması
amaçlarıyla, lisanslı depo işletmelerinin ve yetkili sınıflandırıcıların kuruluş, işleyiş ve
denetimine ilişkin usul ve esaslar ile lisanslı depoculuk sistemine ilişkin diğer
hususlar düzenlenmiştir.
5904 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen ve 3/7/2009 tarihinde
yürürlüğe giren geçici 76 ncı maddeyle, tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak ve
geliştirmek üzere oluşturulan tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik
edilmesi amacıyla, ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar
31/12/2014 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
38.2. Vergi Kesintisi Uygulaması
Ürün senetlerinin esas itibarıyla, standardı, nitelik ve özellikleri belirli bir tarım
ürününün mülkiyetini ifade ettiğinden, ürün senedinin el değiştirmesine paralel
olarak senette tanımlanan ürünün mülkiyetinin de el değiştireceği..." açıklamalarına
yer verilmiştir.
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunun birinci
maddesinde, standartları belirlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek üzere,
tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin usül
ve esasların düzenlendiği, üçüncü maddesinin (e) fıkrasında lisanslı deponun, bu
Kanun kapsamında tarım ürünlerinin sağlıklı koşullarda muhafaza ve ticarî amaçla
depolanması hizmetlerini sağlayan tesis olduğu, (i) fıkrasında ürün senedinin,
ürünlerin mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden, lisanslı depo işleticisince nama
veya emre düzenlenmiş, teminat olarak verilebilen, ciro edilebilen veya edilemeyen
ve bu Kanunda öngörülmeyen durumlarda Türk Ticaret Kanununda düzenlenen
makbuz senedi hükümlerine tâbi olan kıymetli evrakı olduğu, (k) fıkrasında mudinin,
depolama hizmetleri için ürününü lisanslı depoya teslim eden veya lisanslı depo
işletmesince düzenlenen ürün senedini mevzuata uygun olarak elinde bulunduran
gerçek veya tüzel kişiyi ifade ettiği hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan hükümlerden de anlaşılacağı üzere; söz konusu istisna, 5300
sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu uyarınca mudiler tarafından lisanslı
depoya teslim edilen ürünler karşılığında düzenlenen ürün senetlerinin yine mudiler
tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançların kurumlar vergisinden istisna
tutulması mümkün bulunmaktadır.
Buna göre, üretici olmayıp sadece tahil alım satımı faaliyetinde bulunulması
durumunda da lisanslı depoya teslim edilen ürünler karşılığında düzenlenen ürün
senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların 31/12/2028 tarihine kadar
kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkündür.
Diğer taraftan, üreticiden müstahsil makbuzuyla ya da tüccardan fatura
karşılığında alınan ürünlerin, lisanslı depoya transferine kadar geçen sürede
ürünlerin değerinde meydana gelebilecek artış veya azalışlar, herhangi bir satış
işlemi gerçekleşmediği sürece vergiye tabi kazancı etkileyen artış/azalış olarak
değerlendirilmeyecektir.
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;
- 1/1 inci maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti
çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin; 1/3-d maddesinde, müzayede
mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile 10.02.2005 tarihli ve 5300
sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin,
senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminin KDV'ye tabi olduğu,
- 2/1 inci maddesinde; teslimin, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya
onun adına hareket edenlerce, alicıya veya adına hareket edenlere devredilmesi
olduğu,
- 9/3 üncü maddesinde; 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa
göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek
olanlara teslimine ait KDV'nin ödenmesinden lisanslı depo işleticilerinin sorumlu
olduğu,
- 10/k maddesinde; 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre
düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi ile vergiyi
doğuran olayın meydana geleceği,
- 13/ğ maddesinde, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre
düzenlenen ürün senetlerinin, ürün ihtisas borsaları ile Sanayi ve Ticaret
Bakanlığından ürün senedi alım-satımı konusunda izin alan ticaret borsaları
aracılığıyla ilk tesliminin,
- 17/4-t maddesinde; 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu
kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, 1 inci maddenin birinci fıkrasının (3)
numaralı bendinin (d) alt bendi ile 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (ğ) bendinde
belirtilen işlemler hariç olmak üzere, ürün ihtisas borsaları ile Sanayi ve Ticaret
Bakanlığından ürün senedi alım-satımı konusunda izin alan ticaret borsaları
aracılığıyla teslimlerinin (bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler bakımından
30 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü uygulanmaz.) KDV'den istisna
olduğu,
- 23/d maddesinde ise; ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan
çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan
değerinin KDV matrahını oluşturacağı
hüküm altına alınmıştır.
Lisanslı depoculuk kapsamındaki işlemlerde KDV uygulamasına ilişkin ayrıntılı
açıklamalara ise, 26.04.2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
in
yuranag
(II/F.4.18.) başlıklı bölümünde yer verilmiş olup
Söz konusu Tebliğin;
- "Lisanslı Depoculuk Kapsamındaki İşlemler" başlıklı 4.18. bölümünde; "..... 5300
sayılı Kanun kapsamında yapılan işlemlerde KDV uygulaması, aşağıda açıklandığı
şekilde yapılır.5300 sayılı Kanun kapsamındaki ürün senetlerinin, Ürün İhtisas
Borsaları ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığından ürün senedi alım-satımı konusunda
izin alan ticaret borsalarında (Her iki borsa kısaca "ihtisas/ticaret borsaları" olarak
anılacaktır.) tesliminde KDV uygulamasına yönelik olup, bu açıklamalar anılan
Kanunun 15 inci maddesine dayanılarak yayımlanan Elektronik Ürün Senedi
Yönetmeliği kapsamında basılı ürün senedi hükmünde olmak üzere söz konusu
Yönetmelik hükümlerine uygun olarak elektronik ortamda oluşturulan elektronik ürün
senedi (ELÜS) teslimleri için de geçerlidir.
3065 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde, teslim, bir mal üzerindeki tasarruf
hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce alicıya veya onun adına hareket
edenlere devredilmesi olarak tanımlanmış; bir mal üzerindeki tasarruf hakkının iki
veya daha fazla kimse tarafından zincirleme akit yapılmak suretiyle, malın bu arada
el değiştirmeden doğrudan sonuncu kişiye devredilmesi de teslim olarak
nitelendirilmiş ve bu durumda her bir safhanın ayrı ayrı vergilendirileceği hükme
bağlanmıştır.
Bu hükme göre, ürün sahiplerinin kendi ürünlerini lisanslı depolara koyması
işlemi KDV'ye tabi değildir.
Ayrıca, depoya konulan ve ürün senedi çıkarılan bir ürünün, bu ürüne ait ürün
senedi ihtisas/ticaret borsalarında herhangi bir işlem görmeden (satılmadan)
ürünü depoya koyanlar tarafından çekilmesi halinde de tasarruf hakkı el
değiştirmediğinden KDV'nin konusuna giren bir işlem bulunmamaktadır. Ancak,
ürünü depoya koyan kişinin bu ürüne ait ürün senedini ihtisas/ticaret borsaları
aracılığıyla teslim ettikten sonra aynı ürün senedi ile ürünü çekmek istemesi halinde
bu işlem Kanunun (1/3-d) maddesine göre KDV'ye tabi tutulur.
Öte yandan, lisanslı depoculukta kullanılan ve depoya konulan ürünü temsil
eden ürün senetlerinin her el değiştirme aşaması ayrı bir teslim olup, bu teslimler
ticari, sınai, zirai faaliyet ya da mesleki faaliyet kapsamında ifa edilmek şartıyla
KDV'nin konusuna girmekle birlikte söz konusu teslimler 3065 sayılı Kanunun (13/5)
ve (17/4-t) maddeleri ile KDV'den istisna edilmiştir. Dolayısıyla, ürün senedini elinde
bulunduran KDV mükellefleri (yalnızca sorumlu sıfatıyla KDV mükellefiyeti bulunanlar
hariç) ürün senedi teslimlerinde alıcı adına fatura ve benzeri vesikaları düzenlerler
ancak söz konusu belgelerde KDV göstermezler.
Ürün senedinin KDV mükellefiyeti bulunmayanlar tarafından KDV mükelleflerine
tesliminde ise KDV mükelleflerince gider pusulası düzenlenir.
Alım-satıma taraf olanların KDV mükellefiyetinin bulunmaması halinde fatura
ve benzeri vesikaların düzenlenmesine gerek yoktur. Bu işlemlerin tarafların kendi
aralarında düzenleyeceği teslim tutanağı, taahhütname veya bir yazı ile tevsiki
mümkündür.
KDV mükellefiyeti bulunmayanların, ürün senetlerini ticari nitelik arz edecek
şekilde teslimi durumunda, işlemlerin yalnızca ürün senedi teslimlerinden oluşması
halinde KDV’den istisna tutulan bu işlemleri nedeniyle bunlar adına KDV mükellefiyeti
tesis ettirilmesine gerek yoktur.",
- "Ürün Senetlerinin, İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimi" başlıklı 4.18.2.
bölümünde; "3065 sayılı Kanunun (13/ğ) maddesi ile 5300 sayılı Kanuna göre
düzenlenen ürün senetlerinin, ihtisas/ticaret borsaları aracılığıyla ilk teslimi KDV'den
istisna edilmiştir. Söz konusu istisna tam istisna mahiyetinde olup, bu istisna
uygulamasından kaynaklanan ve indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV tutarları,
mükelleflere Tebliğin (II/B-9.) bölümündeki açıklamalara göre iade edilir.",
"Ürün Senetlerinin İlk Tesliminden Sonraki Teslimleri" başlıklı 4.18.3. bölümünde;
"3065 sayılı Kanunun (17/4-t) maddesinde ürün senetlerinin ilk teslimi ile ürünü
depodan çekecek olanlara teslimi arasındaki teslimler, kısmi istisna kapsamına
alınmıştır.
Buna göre, ürün senedinin ilk tesliminden sonra KDV mükellefleri tarafından
tesliminde de (ürünü depodan çekecek olanlara teslimi hariç) KDV hesaplanmaz.
Öte yandan, aynı maddeye göre, bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler
bakımından Kanunun (30/a) maddesi hükmü uygulanmaz. Buna göre, KDV
mükellefiyeti olanlar kısmi istisna kapsamına giren bu teslimleri dolayısıyla
yüklendikleri vergileri indirim konusu yapabilirler, ancak iade olarak talep
edemezler.",
- "Ürün Senetlerinin Ürünü Depodan Çekecek Olanlara Teslimi ve Sorumluluk
Uygulaması" başlıklı 4.18.4. bölümünde ise; "3065 sayılı Kanunun (1/3-d) maddesi
uyarınca 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında
düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara
teslimi, bu teslimin ticari, sınai, zirai faaliyet ya da serbest meslek faaliyeti
kapsamında yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın KDV'ye tabi bulunmakta olup,
Kanunun (10/k) maddesine göre bu işlemde vergiyi doğuran olay, ürün senetlerinin
temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anında meydana gelmektedir. Kanunun
(23/d) maddesi uyarınca söz konusu işlemde KDV matrahını, ürün senedinin en son
işlem gördüğü borsa değeri oluşturmaktadır.
Bu hükümlere göre, ürün senetlerini ürünü depodan çekecek olanlara teslim
edenler, KDV mükellefi olmasalar dahi bu teslim KDVye tabidir. Bu işlemde vergiyi
doğuran olay ise ürün senedinin temsil ettiği ürünün depodan çekilmesi anında
meydana gelir.
Diğer taraftan, Kanunun (9/3)üncü maddesinde, 5300 sayılı Kanuna göre
düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara
teslimine ait KDV'nin ödenmesinden lisanslı depo işleticilerinin sorumlu olduğu
belirtilmiştir."
açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; müstahsil
makbuzu düzenlemek suretiyle veya fatura karşılığı almış olduğunuz tarım
ürünlerinizin lisanslı depoya koyma işleminiz KDV'ye tabi değildir. Ayrıca, şirketinizce
lisanslı depoya konulan ve ürün senedi çıkarılan bir ürünün, bu ürüne ait ürün senedi
ihtisas/ticaret borsalarında herhangi bir işlem görmeden (satılmadan) şirketiniz
tarafından çekilmesi halinde de tasarruf hakkı el değiştirmediğinden KDV'nin
bu ürüne ait ürün senedini ihtisas/ticaret borsaları aracılığıyla teslim ettikten sonra
aynı ürün senedi ile ürünü çekmek istemesi halinde bu işlem Kanunun (1/3-d)
maddesine göre KDV'ye tabi tutulur.
Ürün senedini elinde bulunduran şirketinizin ürün senedi teslimlerinde alıcI
adına fatura ve benzeri vesikaları düzenlemesi, ancak söz konusu belgelerde KDV
göstermemesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
imza