Mahkeme tarafından ödenecek kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının GVK'na göre verilecek beyannamede gider yazılıp yazılmayacağı,ödenecek damga vergisi

Özelge: Mahkeme tarafından ödenecek kıdem tazminatı ve
ihbar tazminatının GVK'na göre verilecek beyannamede
gider yazılıp yazılmayacağı,ödenecek damga vergisinin
muhtasar beyannameye dahil edilip edilmeyeceği hk.
Sayı: 
97895701-155[19-2012/175]-1250
Tarih: 
14/08/2013
 
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü
 
 
Sayı : 97895701-155[19-2012/175]-1250                                                         14/08/2013
Konu : Mahkeme tarafından ödenecek kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının GVK'na göre
verilecek beyannamede gider yazılıp yazılmayacağı, ödenecek damga vergisinin muhtasar
beyannameye dahil edilip edilmeyeceği hk.
 
İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eklerinin incelenmesinden, ... Vergi Dairesi Müdürlüğü
mükelleflerinden ... vergi kimlik numarasında kayıtlı olan eşiniz ...'ın vefatı üzerine işyerinin
kapanması nedeniyle ... Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/9 sayılı tereke dosyasıyla çalışanlara
ödenecek kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının 2012 takvim yılı serbest meslek kazancının
tespitinde gider olarak indirilip indirilemeyeceği ile kıdem ve ihbar tazminatlarına ilişkin olarak
ödenecek gelir vergisi ve damga vergisinin muhtasar beyannameye dahil edilip edilmeyeceği
hususlarında görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu Yönünden:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Serbest Meslek Kazancının Tarifi" başlıklı 65 inci maddesinde;
"Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa
dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi
nam ve hesabına yapılmasıdır..." hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun "Mesleki Giderler" başlıklı 68 inci maddesinde serbest meslek kazancının tespitinde
indirilecek giderler sayılmak suretiyle belirtilmiştir.
Kanunun 61 inci maddesinde; "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara
hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat,
huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir
ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmişbulunması onun mahiyetini değiştirmez... " hükmüne,
94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, yaptıkları ödemeler üzerinden tevkifat yapmaya
mecbur olanlar sayılmış olup anılan fıkranın birinci bendinde, "Hizmet erbabına ödenen ücretler ile
61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104
üncü maddelere göre" gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi ile 1475 ve 854 sayılı
Kanunlara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanuna göre
ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarlarının (hizmet ifa
etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz) gelir vergisinden müstesna olacağı hüküm altına
alınmıştır.
Diğer taraftan, 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde,
" Kıdem Tazminatı: Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:
1. İşveren tarafından bu Kanunun 24 üncü maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler
dışında,
2. İşçi tarafından bu Kanunun 25 inci maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,
4.  Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük
aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
5.  506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde
öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81 inci maddesine göre
yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını
tamamlayarak kendi istekleriyle işten ayrılmaları nedeniyle, Feshedilmesi veya kadının evlendiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son
bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen
tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan
süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Ancak, toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleri ile belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı,
Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı
Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez."
hükmü bulunmaktadır.
Öte yandan, 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanununun 120 nci maddesi ile 1475 sayılı Kanunun
kıdem tazminatını düzenleyen 14 üncü maddesi hariç diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmış,
Kanunun Geçici 1 inci maddesinde, "Diğer mevzuatta 1475 sayılı İş Kanununa yapılan atıflar bu
Kanuna yapılmış sayılır.
Bu Kanunun 120 nci maddesi ile yürürlükte bırakılan 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinin
birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci bendi ile onbirinci fıkrasında, anılan Kanunun 16, 17 ve 26 ncı
maddelerine yapılan atıflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yapılmış sayılır." hükmüne
yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, eşinizin vefatı dolayısıyla kapatılan işyerindeki çalışanların iş
akdinin feshedilmesi nedeniyle, 1475 ve 854 sayılı Kanunlara göre ödenecek kıdem tazminatlarının
tamamının Gelir Vergisi Kanununun 25 inci maddesinin 7 nci bendi uyarınca gelir vergisinden
istisna edilmesi, ödenen ihbar tazminatının ise Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi gereğince
ücret olarak değerlendirilmesi ve aynı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca gelir vergisi tevkifatına
tabi tutulması gerekmektedir.Diğer taraftan, ödenen kıdem tazminatı ile ihbar tazminatının Gelir Vergisi Kanununun 68 inci
maddesinin birinci fıkrasının 10 uncu bendi çerçevesinde serbest meslek kazancının tespitinde
gider olarak indirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Damga Vergisi Kanunu Yönünden:
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı
kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 ncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları
imza edenler olduğu; 19 uncu maddesinde, genel ve özel bütçeli dairelerle il özel idareleri ve
belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ile bunların iştirakleri ve müesseseleri ve benzeri
teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan
makbuzlarla bu mahiyetteki kağıtlara ait vergilerin, bu ödemelerin yapılması, avans suretiyle
ödemelerde avansın itası sırasında ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti
yapılması şekliyle tahsil edileceği; lüzum görülen hallerde damga vergisini istihkaktan kesinti
yapılması şeklinde ödetme konusunda Bakanlığımıza yetki tanındığı; 23 üncü maddesinde, genel
bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak durumunda bulunan daire ve
müesseseler tarafından bir ay içinde kesilen damga vergisinin, ertesi ayın yirminci (371 sıra no.lu
VUK Tebliği uyarınca 23 üncü) günü akşamına kadar ödemenin yapıldığı yer vergi dairesine bir
beyanname ile bildirileceği ve 26 ncı günü akşamına kadar yatırılacağı hükme bağlanmıştır.
Mezkur Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b
fıkrasında, "Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken
bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans
olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına
açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde
nakli veya tediyeyi temin eden kağıtlar" ın nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
2009/15725 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 01/01/2010 tarihinden geçerli olmak üzere Kanuna
ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrasındaki kağıtlara ilişkin damga vergisi oranı binde 6,6 olarak
belirlenmiştir.
Diğer taraftan, 10 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Kanunu Tebliğinde; "Buna göre, yaptıkları
ödemelerden kestikleri gelir vergisini sorumlu sıfatıyla aylık muhtasar beyanname ile vergi
dairesine bildirerek ödemek mecburiyetinde olan gerçek veya tüzel kişilerin, bu ödemeler sebebiyle
düzenlenen kâğıtlara ait damga vergilerini de bu muhtasar beyanname ile aynı vergi dairesine
ödemeleri Bakanlığımızca uygun görülmüştür." denilmektedir.
Buna göre, eşiniz ...'ın vefatı üzerine işyerinin kapanması nedeniyle ... Sulh Hukuk Mahkemesinin
2012/9 sayılı tereke dosyasıyla çalışanlara yapılacak kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı
ödemelerine ilişkin düzenlenen kağıtların binde 6,6 nispetinde damga vergisine tabi tutulması ve
söz konusu verginin ertesi ayın 23 üncü akşamına kadar vergi dairesine verilecek muhtasar
beyanname ile bildirilmesi ve 26 ncı günü akşamına kadar ödenmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.