Mimari projenin izinsiz kullanımı nedeniyle mahkeme kararına göre ödenen telif hakkı tazminatının vergilendirilmesi
Özelge: Mimari projenin izinsiz kullanımı nedeniyle
mahkeme kararına göre ödenen telif hakkı tazminatının
vergilendirilmesi
Sayı:
38418978-120[18-14/17]-92
Tarih:
30/01/2015
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : 38418978-120[18-14/17]-92 30/01/2015
Konu : Mimari projenin izinsiz kullanımı nedeniyle mahkeme
kararına göre ödenen telif hakkı tazminatının
vergilendirilmesi
İlgide kayıtlı özelge talep formunda; şahsınıza ait mimari projenin T.C. Sağlık Bakanlığı
tarafından izinsiz olarak kullanılmasından dolayı açmış olduğunuz dava neticesinde 21.04.2014
tarihinde 419.430,80-TL ödeme yapıldığı belirtilmiş olup, mahkeme kararı gereğince 5846 sayılı
Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 2 nci maddesinin 3 üncü bendine uygun bulunan projeniz için
elde ettiğiniz bu gelirlerin Gelir Vergisi Kanunu yönünden niteliği, beyanı, tevkifat durumu, anılan
Kanunun 18 inci maddesindeki serbest meslek kazançları istisnası kapsamında değerlendirilip
değerlendirilmeyeceği ile vekalet ücreti ödemesi üzerinden tevkifat yapılıp yapılmayacağı
hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
Öte yandan, özelge talep formu ekinde yer alan 22.01.2013 tarihli Ankara 3. Fikri ve Sınai
Haklar Hukuk Mahkemesi Gerekçeli Kararı, 19.12.2013 tarihli Yargıtay 11.Hukuk Dairesinin kararı
ve bilirkişi raporlarının tetkikinden; Kararlarda ... inşaatı projesinin Fikir ve Sanat Eserleri
Kanununun 2 nci maddesi kapsamında ilim ve edebiyat eseri olarak kabul edildiği, söz konusu
projenin tarafınızca çizildiği, ... Ltd.Şti. ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında akdedilen
sözleşme çerçevesinde mimari çizimlerin ortağı ve yöneticisi olduğunuz ... Ltd.Şti. adına
gerçekleştirildiği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca ihale, şartname ve inşaatı yaptırılan ...'e
ait projenin Sağlık Bakanlığınca izinsiz olarak ... inşaatında uygulandığı, eser sahibi olmanız
sebebiyle Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümleri uyarınca Sağlık Bakanlığına tarafınızca dava
açıldığı, dava sonucu karara göre Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 68 inci maddesine göre
246.504,00 TL ile 7.000,00 TL manevi tazminatın avans faizleri ile birlikte tarafınıza ödenmesine
karar verildiği, 21.04.2014 tarihinde vekalet ücreti dahil toplam 419.430,80-TL'nin tahsil edildiği
anlaşılmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
2 nci maddesinde, "Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır : 1. Ticarî kazançlar, 2. Ziraî
kazançlar, 3. Ücretler, 4. Serbest meslek kazançları, 5. Gayrimenkul sermaye iratları, 6. Menkul
sermaye iratları, 7. Diğer kazanç ve iratlar." hükmü,
18 inci maddesinde, "Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar
programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel
araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo
ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo,
televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile
ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya
kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan
bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızî olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına
engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif
suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur." hükmü,
65 inci maddesinde, "Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest
meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya
ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk
altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır..." hükmü,
75 inci maddesinin birinci fıkrasında, "Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında
nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye dolayısıyla elde ettiği
kar payı, faiz, kira ve benzeri iratların menkul sermaye iradıdır." hükmü, aynı maddenin ikinci
fıkrasının (6) numaralı alt bendinde ise "Her nevi alacak faizleri (Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli
alacaklarla carî hesap alacaklarından doğan faizler ve kamu tüzelkişilerince borçlanılan ve senede
bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler dahil.)" hükmü,
82 nci maddesinde "Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır :
...
4.Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat,
...
Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz
başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve
eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 10 milyar liralık
(285 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2014 yılı için 21.000 TL.) kısmı gelir vergisinden
müstesnadır." hükmü,
86 ncı maddesinde "Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler
için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
...
d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (285 Seri No'lu Gelir
Vergisi Genel Tebliği ile 2014 yılı için 1.400 TL.) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu
olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları." hükmü,
yer almıştır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, yaptıkları ödemelerden tevkifat
yapmak zorunda olanlar sayılmış olup, fıkranın (2) numaralı bendinin (a) alt bendinde, 18 inci
madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden % 17, (b) alt
bendinde, diğerlerinden %20 oranında tevkifat yapılacağı belirtilmiştir.
Diğer taraftan, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 164 ile 166 ncı maddelerinde, avukatlık
ücreti tanımlanmakta ve kaynakları itibariyle, sözleşmeye bağlı olarak iş sahibinden sağlanan
vekalet ücreti ile dava sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenilen vekalet ücreti
olmak üzere iki ayrı vekalet ücretinden söz edilmektedir.
Aynı Kanunun 164 ncü maddesinin son fıkrasında; "... Dava sonunda, kararla tarifeyedayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekalet ücreti avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu
nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez." hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun "Mali haklara tecavüz" başlıklı
68 inci maddesinde "Eseri, icrayı, fonogramı veya yapımları hak sahiplerinden bu Kanuna uygun
yazılı izni almadan, işleyen, çoğaltan, çoğaltılmış nüshaları yayan, temsil eden veya hertürlü işaret,
ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletenlerden,izni alınmamış hak sahipleri
sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit
edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir." hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu hükme göre; anılan madde uyarınca yapılan ödeme, eser sahibinin zarara
uğraması koşuluna bağlı olmayan bir ödeme şeklinde tanımlanmaktadır. Eser sahipliğinden doğan
mali hakların ihlal edilmesi halinde, eser sahibinin bu haklarını kendisine ekonomik ya da parasal
yarar getirebilecek şekilde kullanılmasının mümkün olduğu durumlarda yapılan ödeme, Gelir
Vergisi Kanununun 2 nci ve 65 inci maddeleri hükmüne göre, serbest meslek kazancı niteliğinde
değerlendirilmektedir.
Diğer taraftan, "Mimari proje çizimi" işinin Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk
Mahkemesi Gerekçeli Kararında 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre eser
niteliği taşıdığı belirtilmekle birlikte, Kültür ve Turizm Bakanlığından çalışmanızın eser niteliğinde
olduğunun tevsik edici bir belge ile ispat edilmediği anlaşılmıştır.
Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde istisnadan yararlanma hakkı
tanınanlar arasında yer alan "Müellif" ifadesinden, aynı maddede istisna kapsamında
değerlendirilen eserlerden şiir, hikaye, roman ve makale sahipleri ile bunların kanuni mirasçılarının
anlaşılması gerekmektedir. Dolayısıyla mimari proje çizimi işini yapan kişinin "müellif" kapsamında
değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;
- Mimari proje çizimi işini bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam
ve hesabınıza yapmanız halinde bu faaliyetten elde edilen kazancın nevinin "serbest meslek
kazancı" olarak değerlendirilmesi,
- Serbest meslek faaliyetini devamlılık arz etmeyecek şekilde ve mutad meslek haline
getirmeden yapmanız durumunda bu faaliyetten elde edilecek gelirin nevinin "arızi serbest meslek
kazancı" olarak değerlendirilmesi,
- Serbest meslek kazancının arızi kazanç olarak değerlendirilmesi halinde, vergiden
müstesna tutarı aşan kısmı için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi, tevkif edilen gelir
vergisinin de sadece beyan edilen kısma isabet eden tutar kadar mahsup edilmesi,
- Gelirin serbest meslek kazancı veya arızi serbest meslek kazancı olması durumlarında da
yapılan ödemelerden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı
bendi hükmü gereğince gelir vergisi tevkifatı yapılması,
- "Mimari proje çizimi" işinin Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi Gerekçeli
Kararında 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre eser niteliği taşıdığı
belirtilmekle birlikte söz konusu çalışmanız Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde yer alan
eser gruplarından hiç birinin kapsamında değerlendirilemeyeceğinden, projenin izinsiz kullanımı da
dahil elde edilen gelire her hangi bir istisna uygulanmaması,
- İlgili kurum tarafından ödenen tutardan mahkemece hükmolunan vekalet ücretine isabet
eden kısım için avukatınız tarafından borçlu adına serbest meslek makbuzu düzenlenmesi ve söz
konusu ödemeler üzerinden ödemeyi yapan kurum tarafından tevkifat yapılması, tarafınızca
avukatınıza ödenen vekalet ücreti için avukatınız tarafından tarafınıza serbest meslek makbuzu
düzenlenmesi, tevkifat sorumluluğunuz bulunmaması halinde bu ödeme üzerinden tevkifat
yapılmaması, - Alacak asıllarına isabet eden faizlerin ise Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesine göre
alacak faizi olarak değerlendirilmesi ve Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci
fıkrasının (1) numaralı bendinin (d) alt bendi hükmü dikkate alınarak vergilendirilmesi,
- Mimari proje çizimi işini, hizmet sözleşmesine istinaden ... Ltd.Şti.'ye bağlı olarak
yapmanız halinde elde edeceğiniz gelirin nevi "ücret" olarak nitelendirileceğinden, söz konusu
ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 61, 63, 94, 103 ve 104 üncü maddelerine göre gelir
vergisi tevkifatı yapılması, söz konusu şirketin kazancının ise kurum kazancı olarak
değerlendirilmesi,
gerekmektedir.
Diğer taraftan, mahkeme kararıyla hükmolunan manevi tazminatın Gelir Vergisi Kanununun
2 nci maddesinde sayılan gelir unsurları arasında yer almaması nedeniyle, gelir vergisinin konusuna
girmeyeceği ve bu tutarın yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmeyeceği tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.