Mükellefiyet tesis ettirmeden yakınlarına bedelsiz olarak müşavirlik hizmeti veren SMMM'nin vergi kanunları karşısındaki durumu hk.

Özelge: Mükellefiyet tesis ettirmeden yakınlarına bedelsiz
olarak müşavirlik hizmeti veren SMMM'nin vergi kanunları
karşısındaki durumu hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1793
Tarih:
01/06/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
Sayı : B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1793 01/06/2012
Konu : Mükellefiyet tesis ettirmeden yakınlarına bedelsiz olarak
müşavirlik hizmeti veren SMMM'nin vergi kanunları
karşısındaki durumu.
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler
Odası'nın ... numaralı üyesi olduğunuzu ve anılan Oda'dan ... numaralı büro açma ruhsatı aldığınızı
ancak faaliyete başlamamanız nedeniyle vergi mükellefiyetinizi tesis ettirmediğinizi ve yakın
çevreniz ile arkadaşlarınız tarafından mükellefiyetlerine ilişkin işlemlerin tarafınızdan yapılmasının
istenildiğini ve bu işlemlerin çoğunu bedelsiz olarak yapacağınızı belirterek, bedel almamanız
nedeniyle serbest meslek makbuzu düzenleyip düzenlemeyeceğiniz ve katma değer vergisi, gelir
vergisi ile gelir vergisi tevkifatı açısından nasıl bir durum oluşacağı hususlarındaki Başkanlığımız
görüşleri talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 65 inci maddesinde, her türlü serbest meslek
faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu hüküm altına alındıktan sonra,
serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa
dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi
nam ve hesabına yapılması şeklinde tanımlanmıştır.
Anılan Kanun'un 66 ncı maddesinde de serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa
edenler serbest meslek erbabı olarak tanımlanmış, maddenin 4 üncü bendinde ise dava vekilleri,
müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler
ve konser veren müzik sanatçılarının serbest meslek erbabı olacağı hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan, söz konusu Kanun'un 67 nci maddesinin birinci fıkrasında, serbest meslek
kazancının bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve
ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyet
dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğu hükme bağlanmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, nakden veya hesaben
yaptıkları ödemelerden, istihkak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben tevkifat yapmak zorunda
olanlar belirtilerek hangi ödemelerden tevkifat yapılacağı bentler halinde sayılmış olup anılan
fıkranın (2-b) numaralı bent hükmü uyarınca, serbest meslek faaliyetlerini icra edenlere yapılan
ödemeler üzerinden % 20 oranında vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1/1 inci maddesi hükmüne göre, Türkiye'de
ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler
KDV'ye tabi olup ticari, sınai, zirai faaliyet ile serbest meslek faaliyetlerinin devamlılığı, kapsamı ve
niteliği Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre Gelir Vergisi Kanunu'nda açıklık bulunmadığı
hallerde Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edilecektir.
Öte yandan, aynı Kanun'un 19/1 inci maddesinde diğer kanunlardaki vergi muaflık ve istisna
hükümlerinin katma değer vergisi bakımından geçersiz olduğu, katma değer vergisine ilişkin istisna
ve muafiyetlerin ancak bu Kanuna hüküm eklemek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle
düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanun'un 27 nci maddesinin birinci fıkrasında, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen
işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın
mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olacağı; üçüncü fıkrasında emsal bedeli ve emsal
ücretin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunacağı; beşinci fıkrasında ise serbest meslek
faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmet bedelinin bu
tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı hüküm altına alınmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 155 inci maddesinde serbest meslek erbabı için
muayenehane, yazıhane, atölye gibi özel işyerleri açılmasının, çalışılan yere tabela, levha gibi
mesleki faaliyette bulunulduğunu ifade eden alametlerin asılmasının, her ne şekilde olursa olsun
devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren ilanlar yapılmasının, serbest olarak
mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşekküllere kaydolunmanın işe başlamayı gösterdiği,
mesleki teşekküllere kaydolunanlardan görevleri veya durumları icabı bilfiil mesleki faaliyette
bulunmayacak olanların bildirmelerinde bu ciheti de açıklayacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanun'un 210 uncu maddesinde, serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç
defteri tutacağı; 220 nci maddesinde, söz konusu defterlerin tasdike tabi olduğu; 236 ncı
maddesinde ise serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki
nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu
makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;
- Tarafınızca verilecek hizmetin sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye
veya ihtisasa dayalı olması, ticari mahiyet taşımaması ve bir işverene tabi olmaksızın kendi nam ve
hesabınıza yapılması halinde, söz konusu hizmetiniz karşılığında bedel alıp almadığınıza
bakılmaksızın Gelir Vergisi Kanunu'nun serbest meslek kazancının tespitine ilişkin hükümlerine
göre vergilendirilmek üzere mükellefiyet tesis ettirmeniz gerekmektedir.
- Serbest meslek faaliyetinize ilişkin tahsilatlarınız için serbest meslek makbuzu
düzenlemeniz ve serbest meslek kazanç defteri tutmanız gerekmekte olup bahse konu müşavirlik
hizmetiniz katma değer vergisine tabi olacaktır.
- Serbest meslek kazancının tespitinde tahsil esası geçerli olduğundan, vereceğiniz
müşavirlik hizmeti dolayısıyla nakden veya aynen tahsil ettiğiniz bir tutar söz konusu olmadığı
takdirde tarafınızca elde edilmiş bir serbest meslek kazancından söz edilemeyecektir. Ancak, söz
konusu faaliyet çerçevesinde verilen hizmet karşılığı nakden veya aynen tahsil ettiğiniz bir tutar
bulunması halinde elde ettiğiniz serbest meslek kazancınızı tahsil ettiğiniz dönemin kazancı olarak
beyan etmeniz gerekmektedir.
- Vereceğiniz müşavirlik hizmeti karşılığında tarafınıza nakden veya hesaben bir ödemede
bulunulmaması halinde Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesi hükmü gereğince tevkifat
yapılması sözkonusu olmayacaktır.
- Müşavirlik hizmetini bedelsiz olarak ifa etmeniz halinde ise, hizmetin emsal bedeli
üzerinden katma değer vergisi beyan etmeniz gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.