resmi daireler lehine yapılan kamulaştırma işlemlerine ilişkin düzenlenen kağıtlar kamulaştırma bedellerinin ilgilisine ödenmesi sırasında düzenlenen
Özelge: resmi daireler lehine yapılan kamulaştırma
işlemlerine ilişkin düzenlenen kağıtlar kamulaştırma
bedellerinin ilgilisine ödenmesi sırasında düzenlenen
kağıtlar dahil Damga Vergisi Kanununa göre damga
vergisinden istisna edilmesi gerektiği hakkında
Sayı:
B.07.0.GİB.0.02.62 /6226-9- 51
Tarih:
24/10/2008
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Sayı : B.07.0.GİB.0.02.62 /6226-9- 51
Konu : Kamulaştırmasız el atma
........ VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
(....... Grup Müdürlüğü)
İlgi : ......... tarihli ve ..........sayılı yazınız...
İlgide kayıtlı yazınız ekinde yer alan 21/08/2008 tarihli ve 1481 sayılı .......Büyükşehir Belediyesine
hitaben düzenlenen muktezanızın incelenmesinden, adı geçen belediye tarafından park, bahçe, yol
vb. kamu yararına yapılan hizmetler amacıyla yapılan kamulaştırma ve kamulaştırmasız el atma
işlemleri ile ilgili düzenlenen evraklarda ve bu işlemlere ilişkin uyuşmazlıklar sonucu mahkeme
kararı ile yapılan ödemelerde damga vergisinin alınıp alınmayacağı hususunun sorulması üzerine,
"...kamulaştırılan ve kamulaştırmasız el atmalarla ilgili düzenlenen evraklar damga vergisinden
istisna olup, bu işlemlerle ilişkili doğan uyuşmazlıklar sonucu mahkeme kararı ile yapılan hükme
dayalı ödemelerin ise binde 7,5 oranında damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir." şeklinde
görüş verildiği anlaşılmış, konuya ilişkin aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna
ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 3 üncü
maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, resmi
dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin
ödeyeceği; 5766 sayılı Kanunla değişik 8 inci maddesinde, bu Kanunda yazılı resmi
daireden maksadın, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyelerve köyler olduğu, bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi
işletmelerin resmi daire sayılmayacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun "IV- Makbuzlar ve diğer kağıtlar"
başlıklı bölümünün 1/a fıkrasında, "Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına
ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen
ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve
hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine
tediyesini temin eden kağıtlar"ın binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı; Kanununa
ekli (2) sayılı tablonun "I- Resmi işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/9 numaralı fıkrasında,
"Resmi daireler lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen kağıtlar"ın damga vergisinden istisna
olacağı hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, resmi daireler lehine yapılan kamulaştırma işlemlerine ilişkin
düzenlenen kağıtlar (08/08/2000 tarihli ve 37201 sayılı tamim yazımız uyarınca
kamulaştırma bedellerinin ilgilisine ödenmesi sırasında düzenlenen kağıtlar dahil)
Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun I/A-9 bölümü hükmü gereğince damga
vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, "Kamulaştırmasız el atma" bir kamu tüzel kişisinin özel mülkiyette bulunan bir
taşınmazı kamulaştırma işlemi yapmaksızın fiilen işgal etmesi olup hem Anayasaya hem de kanuna
aykırılığı dolayısıyla hukuka aykırı bir fiildir. Kamulaştırmasız el atma işlemi, hukuki mahiyeti
itibariyle kamulaştırmadan tamamen farklı olup, haksız bir fiildir. Bu itibarla, kamulaştırmasız el
atma işlemi diğer bir ifadeyle, haksız el atma işlemi nedeniyle ilgilisine ödenmesine hükmedilen
meblağın, Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde değil, Borçlar Kanununun haksız fiile ilişkin
hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, hukuki mahiyeti itibariyle kamulaştırma olarak kabul
edilmesine imkan bulunmayan kamulaştırmasız el atma işlemine ilişkin düzenlenen kağıtların
damga vergisine tabi tutulması, bu kapsamda resmi daireler tarafından ilgili şahıslara ödeme
yapılması halinde, bu ödemelere ilişkin düzenlenen kağıtlardan da Damga Vergisi Kanununa ekli (1)
sayılı tablonun IV/1-a bölümüne göre binde 7,5 nispetinde damga vergisi alınması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini ve söz konusu özelgenizin yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde yeniden
düzenlenmesini rica ederim.
Başkan a.