Sendikaya ait sosyal tesiste verilen hizmet karşılığı bedel alınması durumunda iktisadi işletme oluşacağı ve oluşan iktisadi işletmenin defter ve belg

Özelge: Sendikaya ait tesislerde sadece maliyeti
karşılayacak bir bedel karşılığında olsa dahi verilecek
konaklama hizmetine ilişkin KDV uygulaması hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.06.18.02-32172-7878-676
Tarih:
27/10/2010
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü)
Sayı : B.07.1.GİB.4.06.18.02-32172-7878-676 27/10/2010
Konu : Sendikaya ait sosyal tesiste verilen hizmet karşılığı bedel
alınması durumunda iktisadi işletme oluşacağı ve oluşan
iktisadi işletmenin defter ve belge yükümlülüğü hk.
İlgi dilekçenizde, ... Vergi Dairesi Müdürlüğünün ... vergi numaralı mükellefi olduğunuzu;
sendikanıza ait "eğitim ve dinlenme tesisi" olarak hizmet veren binanızda seminer ve benzeri eğitim
toplantıları yapıldığı ve üyelerinize konaklama hizmeti verildiği; tesis çalışanlarının sendikanızın
kadrolu elemanları olup, tesis üzerindeki her türlü tasarruf yetkisinin sendikanız genel yönetim
kuruluna ait olduğu, 2010 yılından itibaren tesisin idame giderlerini karşılamak üzere sendikanız
üyelerinden konaklama karşılığı bir miktar bedel alınması düşünüldüğü belirtilerek, bu
uygulamanın iktisadi işletme oluşturup oluşturmayacağı, kurumlar vergisi ve katma değer vergisi
karşısındaki durumu ile ayrı bir muhasebesinin olup olmayacağı ve defter tutma yükümlülüğü
hakkında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
1- KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre dernek ve vakıflar kurumlar vergisi
mükellefleri arasında sayılmazken, aynı maddenin (ç) bendi ile dernek ve vakıflara ait iktisadi
işletmeler kurumlar vergisi mükellefiyeti kapsamına alınmışlardır. Aynı Kanunun 2 nci maddesinin
beşinci fıkrasında, dernek ve vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye
şirketleri ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin dernek ve vakıfların
iktisadi işletmeleri olduğu, aynı maddenin altıncı bendinde de dernek ve vakıflara ait iktisadi
işletmelerin kazanç amacı gütmemelerinin, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında
bulunmasının, tüzel kişiliklerinin olmamasının, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış
sermayelerinin veya işyerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal ve hizmet
bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kar edilmemesi veya kârın kuruluş
amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi işletme niteliğini değiştirmeyeceği hükme
bağlanmıştır.
1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerle ilgili
(2.4.) bölümünde; iktisadi işletmenin belirlenmesinde iktisadi işletmenin en belirgin özelliğinin
bağlılık, devamlılık ve faaliyetin ticari, sınai veya zirai bir mahiyet arz etmesi olduğu diğer bir
anlatımla iktisadi işletmenin unsurlarının ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan,bir
organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı veya
hizmet ifaları gibi faaliyetler olduğu, Kanunun bu gibi halleri tek tek saymak yerine, dernek veya
vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen tüm iktisadi faaliyetleri kapsamına aldığı,
satılan mal veya hizmete ait bedelin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kâr
edilmemesinin, kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin iktisadi işletme olma vasfını
değiştirmeyeceği açıklanmıştır.
Vergi uygulamaları bakımından dernek olarak kabul edilen sendikaların tüzel kişilikleri itibarıyla
kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır. Ancak, iktisadi işletme oluşturacak şekilde ticari,
sınai ve zirai faaliyette bulunulması halinde bu faaliyetleri nedeniyle kurumlar vergisi mükellefiyeti
tesis ettirilecektir.
Buna göre, Sendikanıza ait eğitim ve dinlenme tesisinde verilen konaklama hizmetinin karşılığında
masrafları karşılayacak kadar da olsa bir bedel alınması halinde sendikanıza ait iktisadi işletme
oluşacağından kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekecektir.
2- KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesinin 1. fıkrasında; ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest
meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi
olacağı, 3 fıkrasının (g) bendinde de, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine,
belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her
türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen
müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî,
sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetlerinin katma değer vergisine tabi olduğu hüküm
altına alınmıştır.
Aynı maddenin 4. fıkrasında ise, ticari, sınaî, ziraî faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı,
kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre; Gelir VergisiKanununda açıklık
bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit
edileceği, 5. fıkrasında ise, bu faaliyetlerin kanunların veya resmî makamların gösterdiği gerek
üzerine yapılması, bunları yapanların hukukî statü ve kişiliklerinin, işlemlerin mahiyetini
değiştirmeyeceği ve vergilendirmeye mani teşkil etmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Yukarıda yer alan hükümler çerçevesinde, Sendikanıza ait tesislerde sadece maliyeti karşılayacak
bir bedel karşılığında olsa dahi verilecek konaklama hizmeti katma değer vergisine tabi
tutulacaktır.
3- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
Vergi Usul Kanununun 153'üncü maddesinde, kurumlar vergisi mükelleflerinin işe başlamayı vergi
dairesine bildirmeye mecbur oldukları; 172'nci maddesinde, dernek ve vakıflara ait iktisadi
işletmelerin defter tutmaya mecbur oldukları; 176'ncı maddesinde defter tutma bakımından iki
sınıfa ayrılmış tüccarlardan I'inci sınıf tüccarların bilanço esasına göre, II' nci sınıftüccarların ise
işletme hesabı esasına göre defter tutacakları; 177'nci maddesinde, her türlü ticaret şirketleri ile
kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerin I'inci sınıfa dahil oldukları hüküm altına alındıktan
sonra, 182'nci maddede, bilanço esasında tutulacak defterler sayılmış, 220'nci maddede ise tasdike
tabi defterlere ilişkin hükümler yer almıştır.
Bu itibarla, Sendika Genel Merkezinizin kendi tesislerinde vereceği konaklama hizmeti karşılığında
sadece masrafları karşılayacak kadar da olsa bir bedel alınması halinde, sendikaya bağlı bir iktisadi
işletme oluşacağından ve oluşacak iktisadi işletmenin kurumlar ve katma değer vergisi yönünden
mükellefiyeti olacağından, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre birinci sınıf tüccarlar tarafından
tutulması gereken defterlerin iktisadi işletme için ayrı olarak aynı Kanunda belirtilen süreler içinde
tasdik ettirilerek kullanılması, muhasebe kaydının Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine
uygun olması ve Sendika Genel Merkezinizin muhasebe kayıtları ile iktisadi işletmenin muhasebe
kayıtlarının birbiriyle karışmasını önleyecek şekilde ayrı ayrı izlenmesi, ayrıca aynı Kanunun belge
düzeni ile ilgili hükümlerine riayet edilmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Vergi Dairesi Başkanı a.
Grup Müdürü V.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.