Serbest meslek erbabının aynı zamanda inşaat işi ile uğraşması halinde vergisel açıdan yükümlülükleri hk.
Özelge: Serbest meslek erbabının aynı zamanda inşaat işi
ile uğraşması halinde vergisel açıdan yükümlülükleri hk.
Sayı:
27575268-105[193- -9012]-1369
Tarih:
28/12/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü)
Sayı : 27575268-105[193- -9012]-1369 28/12/2012
Konu : Serbest meslek erbabının aynı zamanda inşaat işi ile
uğraşması halinde vergisel açıdan yükümlülükleri hk.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, ... Vergi Dairesi Müdürlüğünün ... T.C. kimlik numaralı
mükellefi olarak mimarlık faaliyetinde bulunduğunuz, serbest meslek faaliyetine ilave olarak arsa
sahibi ile aranızda noterde yapılan sözleşmeye istinaden, villa niteliğinde binanın anahtar teslimi
yapımının müteahhitliğini üstlendiğiniz ve bu iş için ayrıca defter tasdiki yaptırıldığı ve fatura
bastırıldığı belirtilerek, söz konusu inşaat işinin birden fazla yıla sarkması nedeniyle yıllara sari
inşaat işi olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, inşaatta kullanılan malzemelerin ve
işçiliklerin ilgili dönemde gider olarak mı yoksa hesap özetinde stok olarak mı gösterileceği, yapılan
işlerle ilgili giderlerin faturanın düzenlendiği tarihte mi kayıtlara alınacağı ve işletme defterine
nasıl kaydedileceği hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
A) GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinde, her türlü ticari ve sınai faaliyetten
doğan kazancın ticari kazanç olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde; gayrimenkullerin alım, satım ve inşa
işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden elde ettikleri kazancın ticari kazanç olduğu
hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde safi kazancın tespit edilmesi için indirilecek giderler
bentler halinde sayılmış olup, aynı maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde ticari kazancın
elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan giderlerin safi kazancın tespitinde indirim konusu
yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 42 nci maddesinde, "Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj
işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir
ve tamamı o yılın geliri sayılarak mezkur yıl beyannamesinde gösterilir." hükmüne yer verilmiştir.
Bir işin Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için;
a) Faaliyet konusunun inşaat ve onarma işi olması
b) İnşaat ve onarma işinin birden fazla yıla sirayet etmesi
c) İnşaat ve onarma işinin resmi veya özel taahhütlere bağlı olarak yapılması
gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen Kanun hükmü çerçevesinde, Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesikapsamında inşaat ve onarım işleri, resmi ve özel taahhütler gereğince başkasının hesabına yapılan
işlerden ibarettir. Söz konusu işin taahhüde bağlı olarak yapılması ise, inşaat ve onarım işinin
başkasının nam ve hesabına yapılması ve karşılığında hakedişe bağlı bir istihkak ödemesinin ortaya
çıkması ile mümkündür.
Buna göre, serbest meslek erbabı olarak mimarlık faaliyetinde bulunmanız ve inşaat
sözleşmesi ile başkasının arsası üzerine villa niteliğindeki binanın inşaatının yapılması işini
üstlenmeniz nedeniyle, serbest meslek faaliyetinden ayrı olarak yaptığınız söz konusu faaliyetin
ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekmekte olup, inşaat sözleşmesine istinaden yapılan iş
birden fazla yıla sirayet etse bile söz konusu işin Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi
kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan, Kanunda yer alan düzenlemelerden anlaşılacağı üzere, ticari kazançta elde
etme yönünden tahakkuk esası geçerlidir. Ticari kazancın hesap dönemleri itibarıyla tespit edilerek
dönemler itibarıyla gerçekleşmiş gelir ve giderlerin safi ticari kazancın tespitinde dikkate alınması
gerekir. Dönemsellik ilkesi gereğince işletmenin sürekli kabul edilen ömrü belli dönemlere bölünür
ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır. Gelir ve giderler
tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilerek hasılat, gelir ve karlar; aynı döneme ait maliyet, gider
ve zararlarla karşılaştırılır.
Bu itibarla, başkasının arazisi üzerine yapılan inşaat nedeniyle katlanılan malzeme ve işçilik
harcamalarının doğrudan gider yazılmaksızın, söz konusu inşaat işinin maliyetine dahil edilmesi
gerekmetedir. İnşaatın tamamen bitirildiği yıl villanın maliyet bedeli bulunarak maliyet bedeli ile
sözleşme bedeli olarak arsa sahibinden alınan tutar arasındaki farkın (inşaat devam ederken alınan
avanslar da dahil) ilgili yıl ticari kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
B) VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 172 nci maddesinde, serbest meslek erbabına defter tutma
mecburiyeti getirilmiş, 210 uncu maddesinde de serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç
defteri tutacağı hüküm altına alınmış, 236 ncı maddesinde ise " Serbest meslek erbabı, mesleki
faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir
nüshasını müşteriye vermek, müşteride bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir." hükmü
bulunmaktadır.
Öte yandan, anılan Kanunun 227 nci maddesi gereğince, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü
şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburi olduğundan, ticaret
erbabınca 229 uncu maddesine göre satılan emtia veya yapılan iş karşılığında, müşterinin
borçlandığı meblağı göstermek üzere müşteriye ticari bir vesika olarak fatura düzenlenmesi, 177
nci maddede 6 bent halinde sayılan şartlardan birini taşıması halinde bilanço esasına göre, aksi
takdirde işletme hesabı esasına göre defter tutulması gerekmektedir.
Buna göre, serbest meslek erbabı olarak mimarlık faaliyetinde bulunmanız ve inşaat
sözleşmesi ile başkasının arsası üzerine villa niteliğindeki binanın inşaatının yapılması işini
üstlenmeniz nedeniyle, serbest meslek faaliyetinden ayrı olarak yaptığınız söz konusu faaliyetin
ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerektiğinden 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 nci
maddede 6 bent halinde sayılan şartlardan birini taşımanız halinde bilanço esasına göre, aksi
takdirde işletme hesabı esasına göre defter tasdik ettirilerek satılan emtia veya yapılan iş
karşılığında fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca, serbest meslek erbabı olarak mimarlık faaliyetinin diğer işlerden bağımsız olarak
yapılması halinde bu faaliyetten elde edilen gelir serbest meslek faaliyeti olarak vergilendirilmesi ve
bu faaliyetinizden elde edilen gelir için serbest meslek kazanç defteri tasdik ettirilerek serbest
meslek makbuzu kullanılması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.