Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın temliki durumunda serbest meslek makbuzunun kimin adına düzenleneceği hk.
Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın temliki
durumunda serbest meslek makbuzunun kimin adına
düzenleneceği hk.
Sayı:
11395140-105[236-2014/VUK-1-18834]-86114
Tarih:
12/10/2015
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
Sayı :11395140-105[236-2014/VUK-1-18834]-86114 12/10/2015
Konu :Serbest meslek kazancı olarak doğan
alacağın temliki durumunda serbest
meslek makbuzunun kimin adına
düzenleneceği.
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ve eklerinin incelenmesinden, avukatlık hizmeti
verdiğiniz … Ltd. Şti.'nin mali durumunun bozuk olması nedeniyle hakim ortağı … tarafından senet
verildiği, senetlerin tahsil edilememesi nedeniyle icra takibine başlandığı ve icra dosyasındaki
alacağın … Ltd. Şti. tarafından temlik alınarak ödendiği, karşılığında … Ltd. Şti. adına serbest
meslek makbuzu düzenlediğiniz, ancak adı geçen şirketin makbuzun içeriğine ve tutarına itiraz
ederek noter vasıtasıyla tarafınıza iade ettiği belirtilerek, söz konusu tahsilata ilişkin serbest meslek
makbuzu düzenlenip düzenlenmeyeceği, düzenlenecek ise kimin adına düzenleneceği, ödemeyi
yapan şirketin tevkifat yapıp yapmayacağı ve serbest meslek makbuzu düzenlenmemesi halinde
tahsil etmiş olduğunuz tutarın ne şekilde belgelendirileceği hususlarında görüş talep edildiği
anlaşılmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65 inci maddesinde; "Her türlü serbest meslek
faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya
ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk
altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.",
67 nci maddesinde; "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek
faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil
edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın
şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir. ...
Serbest meslek erbabı için,
1. Ittıla hasıl etmeleri kaydıyla, namlarına kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya,
notere veya postaya para yatırılması;
2. Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı
olup olmadığına bakılmaz. İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz.) veya müşterisine olan
borcu ile takası;
tahsil hükmündedir." hükümleri yer almaktadır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında; "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî
kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve
vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan
etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme
hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak
ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine
mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." hükmü bulunmakta olup söz konusu fıkranın 2/b
bendinde; yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler
üzerinden (2009/14592 sayılı B.K.K. ile 03.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere) % 20 oranında
gelir vergisi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.
Mezkûr Kanunun 96 ncı maddesinde de "Vergi tevkifatı, 94'üncü madde kapsamına giren
nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi
tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her
türlü kayıt ve işlemleri ifade eder." hükmü mevcuttur.
Öte yandan, 6098 sayılı Borçlar Kanununda alacağın temliki ile ilgili hükümlere yer verilmiş
olup söz konusu Kanunun 183 üncü maddesinde; kanun, sözleşme veya işin niteliği engel olmadıkça
alacaklının, borçlunun rızasını aramaksızın alacağını üçüncü bir kişiye devredebileceği; 184 üncü
maddesinde ise alacağın devrinin geçerliliğinin yazılı şekilde yapılmış olmasına bağlı olduğu hüküm
altına alınmıştır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre, alacağın temlikinin belli şartlara bağlı
olarak gerçekleştirilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, alacağın temliki sözleşmesi ile hizmet
alan asıl borçlunun vergi kanunları karşısındaki sorumluluğu sona ermemektedir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında; "Bu
Kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve
muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtlarınanılan Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsiki
zorunlu bulunmaktadır.
Aynı Kanunun 236 ncı maddesinde; "Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her
türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye
vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir." hükmü yer almaktadır.
Mezkur Kanunun "Makbuz Muhteviyatı" başlıklı 237 nci maddesinde ise, "Serbest meslek
makbuzlarına:
1. Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası;
2. Müşterinin soyadı, adı veya unvanı ve adresi;
3. Alınan paranın miktarı;
4. Paranın alındığı tarih;
Yazılır ve bu makbuzlar serbest meslek erbabı tarafından imzalanır.
Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir." hükmüne yer
verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalara göre;
- Verdiğiniz serbest meslek hizmeti için serbest meslek makbuzunu … Ltd. Şti. adına
düzenlemeniz ve serbest meslek makbuzunda gösterilen gelir vergisi tevkifatının da ... Ltd. Şti.
tarafından yapılması gerekmektedir.
- Vergi Usul Kanununda serbest meslek makbuzunda yer alması gereken bilgiler sayılmış
olup, başka bilgilerin bulunmayacağına ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Dolayısıyla, serbest
meslek makbuzunda bulunması zorunlu olan bilgilerin okunmasına engel teşkil etmeyecek ve
serbest meslek makbuzunun esas niteliğini bozmayacak şekilde müşterinin adı, soyadı veya
unvanının yanı sıra ödemeyi yapan kurum bilgilerinin ayrıca yazılmasında bir sakınca
bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.