Sirküler - 2021 - 79 - Taşınmaz ve İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerleme Uygulamasının Usul ve Esaslarına İlişkin 530 Seri No.lu VUK Genel Tebliği

Tarih

:

16.07.2021

Sayı

:

2021 / 79

Konu

:

Taşınmaz ve İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerleme Uygulamasının Usul ve Esaslarına İlişkin 530 Seri No.lu VUK Genel Tebliği

 

16.07.2021 tarihli ve 31543 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 530 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğiyle bilanço esasına göre defter tutan tam mükellef gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktiflerinde yer alan taşınmazlarının değerlerinin Yİ-ÜFE değerindeki artış oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden hesaplanması uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Söz konusu uygulamanın sağladığı avantajları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Bilançoların aktif tutarları yükseleceği için özellikle kredi işlemlerinde teminat işlemlerinde önemli bir katkı sağlayacaktır.

- Yeniden değerlenen tutarlar üzerinden amortisman hesaplanması mümkündür.

- Satış işlemlerinde değerlenen değerler dikkate alınacağı için çok yüksek tutarlarda kâr oluşmasının önüne geçilecektir. Dolayısıyla şartların oluşması halinde daha az kurumlar vergisi ödenecektir.

- Değer artış tutarları sermaye artışında kullanılabilecektir.

Konunun geniş özetine aşağıda yer verilmiştir:

1. Uygulamadan Yararlanabilecek Mükellefler

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dâhil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri bilançolarına kayıtlı iktisadi kıymetlerini yeniden değerleyebileceklerdir.

Yeniden değerleme yapması zorunlu olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Bu kapsamda, dileyen mükellefler bilançolarında kayıtlı iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutmayarak mevcut durumlarını muhafaza edebileceklerdir.

Aşağıda yer alan mükellefler, söz konusu uygulamadan yararlanamayacaklardır:

a) Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler.

b) İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dâhil) esasına göre defter tutan mükellefler.

c) Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler.

ç) Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler.

d) Sigorta ve reasürans şirketleri.

e) Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları.

f) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler.

g) 213 sayılı VUK 215. maddesi uyarınca kendilerine, kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler.

2. Uygulama Kapsamındaki İktisadi Kıymetler

İlgili Kanun düzenlemesinin yürürlüğe girdiği 09.06.2021 tarihi itibarıyla aktife kayıtlı bulunan iktisadi kıymetler bakımından yeniden değerleme uygulamasından yararlanılması söz konusudur.

Bununla birlikte sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, bahse konu fıkra kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulamaz. Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, 213 sayılı Kanun uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğu bulunmadığından, müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için bu uygulamadan yararlanılabilmesi mümkündür.

Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme uygulamasından yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak bu durumda, faydalı ömrü sona ermiş amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortismanlara ilişkin olarak amortisman ayrılmayacaktır.

3. Uygulamada Dikkate Alınacak Değerler

Yeniden değerleme, iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanların, 09.06.2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri üzerinden yapılır. Maliyet bedeline intikal ettirilmesi gereken giderler ile kredi faizleri ve kur farkları da yeniden değerleme kapsamındadır.

İktisadi kıymetlerden amortismana tabi olanlar için amortismanın herhangi bir yılda eksik ayrılması veya hiç ayrılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak değer, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.

4. Uygulamanın Süresi ile Hesaplanacak Verginin Beyanı ve Taksitlendirilmesi

Yeniden değerleme kapsamındaki mükellefler uygulamadan en son 31.12.2021 tarihine kadar yararlanabileceklerdir.

31.12.2021 tarihine kadar yeniden değerleme işleminin yapılması ve değer artışına ilişkin verginin de yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenmesi zorunludur.

Beyanda bulunduktan sonra, ilave iktisadi kıymetler için ek beyanname verilmesi mümkündür.

5. Yeniden Değerleme Oranı

Yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı olarak VUK mükerrer 298. maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan;

 i) En son bilançoda yer alan taşınmazlar, Atikler ve bunların amortismanları için, Mayıs/2021 dönemine ait Yİ-ÜFE değerinin, Ocak/2021 dönemine ait Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran,

ii) En son bilanço tarihinden sonra iktisap edilen taşınmazlar, Atikler ve bunların amortismanları için, Mayıs/2021 dönemine ait Yİ-ÜFE değerinin, taşınmazın iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır.

7144 sayılı Kanun kapsamında daha önce yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlar için yapılacak değerlemede ise, Mayıs/2021 dönemine ait Yİ-ÜFE değerinin, 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır.

6. Yeniden Değerleme Hesaplaması

Kapsama giren iktisadi kıymetler ve varsa bunlara ait amortismanların, 09.06.2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yapılan yeniden değerleme sonucunda, bilançonun aktifi, pasifinden daha yüksek bir değere ulaşmaktadır. Yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan değer artışını hesaplamada Kanun net değer artışı usulünü benimsemiştir. Net değer artışının hesaplanabilmesi için yeniden değerlemeye esas alınan ve 09.06.2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerin yeniden değerlemeden önceki ve yeniden değerlemeye tabi tutulduktan sonraki tutarları dikkate alınarak hesaplanan net bilanço aktif değerlerinin tespiti yapılacaktır.

Amortismanların yeniden değerlenmiş tutarlarının belirlenmesinde, amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılacaktır. Bu durumda değer artışı, iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpımından sonra bulunacak net bilanço aktif değerinden indirilmesi suretiyle hesaplanacaktır.

Yeniden değerleme neticesinde hesaplanan değer artışı, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına alınacaktır. Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, mükellefler tarafından istenildiğinde sermayeye ilave edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, söz konusu fonun sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

Faydalı ömür süresi tamamlanmamış amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilecektir.

7. Değer Artışının Vergilendirilmesi ve Verginin Gider Yazılamaması

Yeniden değerleme neticesinde hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenir. Beyan edilen tutarın tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde ödenebilmesi mümkün olduğu gibi, ikinci ve üçüncü taksitlerin toplamının ikinci taksit ödeme süresi içerisinde ödenebilmesi de mümkündür.

Bu verginin; gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmesi ya da gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak da dikkate alınması mümkün değildir.

Değer artışı üzerinden %2 oranında hesaplanan verginin zamanında beyan edilmemesi veya tahakkuk eden verginin taksitlerinin sürelerinde ödenmemesi halinde yeniden değerleme uygulanmasından faydalanılması mümkün değildir.

8. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan İktisadi Kıymetlerin Elden Çıkarılması

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satılması veya herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, satış kazancına dâhil edilmez. Bu durumda fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam eder.

530 Seri No.lu VUK Genel Tebliği

Saygılarımızla…