Sirküler - 2022 - 78 Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Hk.

 Tarih

:

03.08.2022

Sayı

:

2022 – 78

Konu

:

Ödeme Emrine İlişkin Haksız Çıkma Zammı ile Elektronik Tebligat İçin Kesilen Özel Usulsüzlük Cezasına İlişkin Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Hk.  

 

 

 

 

 

 

03 Ağustos 2022 tarih ve 31912 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları ile ödeme emrine ilişkin haksız çıkma zammında mülkiyet hakkı ile elektronik tebligat için kesilen özel usulsüzlük cezasının suç ve cezada kanunilik ilkesine aykırılık nedeniyle başvurucular lehine karar vermiştir.

  1. Ödeme Emrine İlişkin Haksız Çıkma Zammına İlişkin Bireysel Başvuru Kararı

2019/4408 başvuru numaralı kararda özetle; dış ticaret işiyle uğraşan şirkete yapılan vergi incelemesi neticesinde vergi yargısına başvurulmuş olmakla birlikte 6111 sayılı Kanun vergi yapılandırmasından yararlanıldığı ancak haksız çıkma zammının yapılandırma kapsamında olmadığı, vergi yargısı sürecinde ödeme emirlerine de dava açılmakla birlikte bu davaların reddedilmesi nedeniyle haksız çıkma zammının kesildiği ve bu zammın ödenmekle birlikte mülkiyet hakkının ihlali sebebiyle bireysel başvuruda bulunduklarına yer verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi aşağıdaki gerekçeyle mülkiyet hakkının ihlal edilmesi sebebiyle yeniden yargılanmanın yapılmasına karar vermiştir:

Kamu alacaklarının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrine karşı açılan davanın reddedilmesi hâlinde otomatik olarak kamu alacağının %10'u oranında haksız çıkma zammı uygulanması, kamu alacağının tahsilini hızlandırma amacına erişme yönünden elverişli olmadığı gibi başvurulabilecek son çare de değildir. Ayrıca 6183 sayılı Kanun'un 58. maddesinin Anayasa Mahkemesinin 21/4/2022 tarihli ve E.2021/119, K.2022/48 sayılı kararıyla iptal edilen beşinci fıkrasının idarenin ve mahkemelerin somut olayın subjektif koşullarını gözeterek hakkaniyete aykırı sonuçları giderebilecek kararlar vermesine imkân sağlamamasının kamu alacağının tahsilinin hızlandırılmasındaki kamusal yarar ile bireyin mülkiyet hakkından yararlanmasındaki şahsi menfaat arasındaki dengeyi birey aleyhine bozucu nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır. İptal edilen kuralın başvurucunun mülkiyet hakkının korunmasına ilişkin usul güvencelerinden yararlanması üzerinde Anayasa'nın 35. maddesi çerçevesinde tolere edilemeyecek derecede caydırıcı bir etkiye yol açtığı değerlendirilmiştir. Bu durumda mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçülü olmadığı anlaşılmıştır.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararı

  1. Elektronik Tebligat İçin Kesilen Özel Usulsüzlük Cezasına İlişkin Bireysel Başvuru Kararı

2017/33714 başvuru numaralı kararda özetle; vergi mükellefinin elektronik tebligat sistemine dahil olma zorunluluğuna uymadığı gerekçesiyle kesilen özel usulsüzlük cezasının iptali istemiyle vergi yargısında reddedilmesi üzerine bireysel başvuruda bulunduğuna yer verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi aşağıdaki gerekçeyle suç ve cezada kanunilik ilkesine aykırılık sebebiyle yeniden yargılanmanın yapılmasına karar verilmiştir:

Kesilen cezanın bir kanun maddesi yerine 456 No.lu Tebliğ'in hükümlerine -tebliğle belirlenen sürelerde bildirimde bulunularak elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmak zorunluluğuna- uymaması gerekçesiyle kesilmesinin idari yaptırımın uygulandığı vergi kabahati sayılan kusur ve bu kusurun cezası Kanun'da gösterilmeden -hatta bu konuda idareye yetki dahi verilmeden- kabahatin idari düzenleme ile (456 No.lu Tebliğ) ortaya konulduğu, bir başka ifade ile kabahat oluşturan kusur ya da eylemin ve buna verilecek cezanın -idari yaptırımın- hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde Kanun'da gösterilmediği açıktır. Kaldı ki ilgili Genel Tebliğin bu bölümünün Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu kararı ile iptal edildiği ve ceza kesileceğine ilişkin Kanun düzenlemesi yapıldığına yer verilmiştir.

Herhangi bir kanuni dayanak olmaksızın düzenleyici işlem ile vergi kabahati ve ceza ihdas edilmesi Anayasa'nın 38. maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen suçta ve cezada kanunilik ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Anayasa’nın 38. maddesinde güvence altına alınan suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararı

Saygılarımızla…

Not: Bu sirküler bilgilendirme amaçlıdır. Sirkülerde yer alan konu ile ilgili olarak profesyonel bir danışmana başvurunuz.