Toprak altı maden işletmelerinde çalışanlara yıllık ücretli izinli olduğu, hafta tatili ve genel tatil günlerinde ödenen ücretlerde gelir vergisi ve d

Toprak altı maden işletmelerinde çalışanlara yıllık ücretli
izinli olduğu, hafta tatili ve genel tatil günlerinde ödenen
ücretlerde gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi hk.
Sayı: 
66813766-155[1-2014-83]-78
Tarih: 
16/02/2016
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü)
 
 
Sayı   : 66813766-155[1-2014-83]-78                                                                          16/02/2016
Konu : Toprak altı maden işletmelerinde
çalışanlara yıllık ücretli izinli olduğu,
hafta tatili ve genel tatil günlerinde
ödenen ücretlerde gelir vergisi ve
damga vergisi kesintisi hk.
 
 
 
İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eklerinin incelenmesinden, şirketinizin yer altı madeniişlettiği, yer altında çalışan işçilere ücret dışında ikramiye ve prim adı altında ödemeler yapıldığı,
resmi tatil günleri dışında kalan izin günlerine ilişkin ödenen ücretlerin vergiye tabi olduğu
belirtilerek, yer altında geçen zamanın hesabında hafta tatilleri ve resmi tatillerin nasıl hesaba
katılacağı, vergiye tabi olmayan ücrete isabet eden sigorta priminin, vergiye tabi olan ücrete ilişkin
vergi matrahından indirilip indirilmeyeceği, işçi ücretlerinden kesilen damga vergisinin brüt ücret
üzerinden mi yoksa net ücret üzerinden mi hesaplanacağı, işçi ücretlerinin ödenmesinde, makbuz
veya bordro düzenlenmesi, ayrıca maaş ödemesi için bankaya yazı yazılması halinde, her ikisinden
de ayrı ayrı damga vergisi hesaplanıp hesaplanmayacağı, işçi ücretlerinin ödenmesi için sadece
bankaya elektronik ortamda mail atılarak talimat verilmesi halinde ve işçiye herhangi bir makbuz
verilmemesi  durumunda  işçi  ücretlerinden  damga  vergisi  hesaplanıp  hesaplanmayacağı
hususlarında Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmaktadır.
 
GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Ücretlerde" başlıklı 23 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (3) numaralı bendinde, toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali
ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışanların münhasıran yer altında çalıştıkları zamanlara ait
ücretlerinin gelir vergisinden istisna edildiği hükme bağlanmıştır.
 
Konu ile ilgili olarak 25.02.1982 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 135 Seri No.lu Gelir
Vergisi Genel Tebliğinin "İstisna ve Muaflıklar" başlıklı bölümünün "D-Ücretlerde İstisnalar"
başlıklı ayrımında,
 
"1. Toprak Altı Maden İşletmelerinde Çalışanların Ücretlerine Uygulanacak İstisna :
 
Bilindiği gibi, bu konuya ilişkin açıklamaların yapıldığı 128 Seri Sayılı Gelir Vergisi Genel
Tebliğinde toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer
işlerde çalışan işçi, mühendis, jeolog, topoğraf gibi hizmet erbabının münhasıran yer altında
çalıştıkları zamanlara ait ücretleri ile bu tür hizmet erbabına yıllık dönemler itibariyle yapılan
ikramiye ve benzeri nitelikteki ödemelerin yer altında çalışılan süreye isabet eden kısımlarının
Gelir Vergisi Kanunu'nun 23/3 üncü maddesi gereğince vergiden istisna edileceği açıklanmıştır.
 
Buna göre, toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla
ilgili diğer bütün işlerde çalışan hizmet erbabına hafta tatili ve genel tatil günleri için ödenen
ücretlerin de yer altında geçen zamana isabet eden kısımları vergiden müstesna tutulacak; resmi
tatil günleri dışında kalan izin günlerine ilişkin olarak ödenen ücretler ise, istisna kapsamına dahil
edilmeyerek vergiye tabi tutulacaktır. Bu tür hizmet erbabının istisna kapsamına dahil bulunmayanve vergiye tabi tutulacak ücretlerinin vergilendirilmesinde ücretin ödeme dönemine göre genel,
özel ve varsa sakatlık indirimleri uygulanacaktır.
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 98 inci maddesine göre, 94 üncü maddesi gereğince
vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri
karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına
kadar ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye
mecburdurlar. Bu nedenle, toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve
bununla ilgili diğer işlerde çalışanların ücretlerinin peşin ödenmekte olması halinde ücretin
ödenmesi anında söz konusu istisna uygulanmayacak, ancak ay sonunda bu kişilerin yer altında
çalıştıkları süreler tespit edilerek, bu sürelere ilişkin ücretler vergiden istisna edilecek ve muhtasar
beyannamede istisna uygulandıktan sonra tespit edilen vergi beyan edilecektir." denilmiş,
istisnanın (hafta tatili ücreti dahil) hesaplanmasına ilişkin örneğe yer verilmiştir.
 
Öte yandan, 4857 sayılı İş Kanununun "Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri" başlıklı 53
üncü maddesinde, yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
 
Bu itibarla, hizmet erbaplarının hafta tatili ve genel tatil günlerinde de çalışmaları halinde
bu günlerde ödenen ücretlerin münhasıran yer altında çalışılan zamanlara isabet eden kısımlarının
gelir vergisinden istisna tutulması gerekmekte olup, fiilen çalışması mümkün bulunmayan yıllık izin
günleri ile yer üstünde çalışılan süreler için ödenen ücretlere söz konusu istisnanın uygulanması
mümkün bulunmamaktadır.
 
Ayrıca, şirketinizin toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher üretiminde
çalışan personele hafta tatili ve genel tatil günleri için ödenen ücretlerin de yer altında geçen
zamana isabet eden kısımları gelir vergisinden istisna olduğundan vergiye tabi olan ücretin sigorta
primi ile vergiye tabi olmayan ücretin sigorta primi ayrımı yapılmaksızın söz konusu personele
ödenen ücretlerin tamamı üzerinden kesilen sigorta priminin gelir vergisi matrahının tespitinde
vergiye tabi ücretten indirilmesi mümkün bulunmaktadır.
 
DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
 
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda
yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kâğıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak
veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya
belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetikortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade ettiği; 3 üncü maddesinde, damga
vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 9 uncu maddesinde ise, bu Kanuna ekli (2)
sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisinden müstesna olduğu hüküm altına alınmıştır.
 
Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b
fıkrasında, "Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken
bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans
olarak ödenenler dâhil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına
açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu
takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kâğıtlar"ın nispi damga vergisine tabi olduğu hükmüne yer
verilmiştir.
 
Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "III-lşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar" başlıklı
bölümünün 3 üncü fıkrasında, toprakaltı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve
bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışan işçilerin yeraltındaki çalıştıkları günlere ait ücretleri ve
primlerinin ödenmesinde düzenlenen kağıtların; "IV.Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı
bölümünün 34 numaralı fıkrasında da, ticari, zirai veya mesleki faaliyetlere ilişkin olmamak şartıyla
gerçek kişiler arasında düzenlenen akitlerle ilgili kağıtlar ile Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü
maddesinde belirtilen ücretlere ilişkin kağıtların damga vergisinden istisna olacağı hükme
bağlanmıştır.
 
Buna göre, şirketinizin toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve
bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışan işçilerin yeraltındaki çalıştıkları günlere ait ücretleri ve
primlerinin ödemesine ilişkin düzenlenen kağıtların, 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun III/3
ve IV/34 üncü fıkraları uyarınca damga vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır.
 
Diğer taraftan, yer üstünde çalışılan günlere ait ücretlerin makbuz düzenlenmek suretiyle
nakden ödenmesi durumunda ödemeye ilişkin düzenlenen kağıdın, ücret ödemesinin nakden
ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve
havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtların (elektronik
ortamda düzenlenen kağıtlar dahil), ihtiva ettiği tutar üzerinden 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı
tablonun IV/1-b fıkrası uyarınca damga vergisine tabi tutulması gerektiği tabiidir.
 
Bilgi edinilmesini rica ederim.