Türkiye'de faaliyet gösterecek yabancı gerçek ve tüzel kişilerle ilgili vergi mevzuatına ilişkin açıklamalar

Özelge: Türkiye'de faaliyet gösterecek yabancı gerçek ve
tüzel kişilerle ilgili vergi mevzuatına ilişkin açıklamalar
Sayı:
B.07.0.GEL.0.40/4006-843/60582
Tarih:
16/12/2004
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
SAYI:B.07.0.GEL.0.40/4006-843 16.12.2004*60582
...................................................
İLGİ : ................. tarih ve .......................... sayılı yazınız.
İlgide kayıtlı yazınızın incelenmesinden, Türkiye'de şube açmadan, inşaat, proje ve benzeri
konularda faaliyet gösterecek yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlığımızın görev ve yetkileri
çerçevesinde alacağı izin ve yapacağı işlemlerin bildirilmesi istenmektedir.
Ülkemizde faaliyet gösterecek yabancı gerçek ve tüzel kişilere ait izin konusu Bakanlığımız görev
alanına girmemekte olup, vergi mevzuatına ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde, Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerin sadece
Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmış, aynı
Kanunun 7 inci maddesinde ise dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından kazanç ve iradın
Türkiye'de elde edilmesinin şartlan sıralanmıştır. Anılan maddenin (1) numaralı bendinde, kazanç
sahibinin Türkiye'de işyerinin olması veya daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde
veya bu temsilciler vasıtasıyla sağlanması durumunda elde edilen kazancın ticari kazanç olarak
vergilendirileceği, (4) numaralı bendinde de serbest meslek faaliyetinin Türkiye'de icra edilmesi
veya Türkiye'de değerlendirilmesi durumunda elde edilen kazancın serbest meslek kazancı olarak
vergilendirileceği belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 8 inci maddesinde "Aynı maddede yazılı daimi temsilci bir hizmet veya vekalet akdi
ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen veya gayrimuayyen bir müddetle veya
müteaddit ticari muameleler ifasına yetkili bulunan kimsedir." hükmüne yer verilmiştir.
Vergi Usul Kanunu'nun 156 inci maddesinde "Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette iş yeri;
mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve
spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taş
ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin
icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerdir." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerin
Türkiye'de işyeri açmamakla birlikte, inşaat taahhüt işlerini işyeri olarak tanımlanan inşaat
şantiyesi vasıtasıyla icra etmeleri durumunda elde edilen kazancın ticari kazanç olarak
vergilendirilerek yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, vergi tevkifatı
yapmak zorunda olan kişi, kurum ve kuruluşlar belirtilmiş olup, aynı maddenin (2) numaralı
bendinde de yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden
gelir vergisi tevkifatı yapılması öngörülmüştür. Anılan maddedeki yetkiye dayanılarak çıkarılan
10.12.2003 tarihli ve 2003/6577 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, serbest meslek işleri dolayısıyla
yapılan ödemelerden yapılacak tevkifat oranı %22 olarak belirlenmiştir.
Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerce verilen proje hizmeti ise serbest meslek hizmeti
niteliğinde bulunduğundan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan
kişi, kurum ve kuruluşlara verilen proje hizmeti karşılığında hizmeti alan kişilerce yapılacak ödeme
üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesi uyarınca %22 oranında gelir vergisi tevkifatı
yapılması gerekmektedir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 11 inci maddesinde, Kanunun birinci maddesinde yazılı kurumlardan,
kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye içinde bulunmayanların, dar mükellefiyet esasına
göre yalnız Türkiye'de elde ettikleri kurum kazançları üzerinden vergilendirileceği hükme
bağlanmış, dar mükellefiyet mevzuuna giren kurum kazançları ise Kanunun 12 nci maddesinde
tadadi bir şekilde sıralanmıştır. Anılan maddenin (1) numaralı bendinde, Türkiye'de Vergi Usul
Kanunu hükümlerine uygun işyeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı kurumlar tarafından
bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasıyla yapılan işlerde elde edilen ticari kazançlar; (3) numaralı
bendinde ise Türkiye'de elde edilen serbest meslek kazançları kurum kazancına dahil edilmiştir.
Yabancı firmaların, Türkiye'de şube açmaksızın, inşaat taahhüt işlerini, inşaat şantiyesi vasıtasıyla
icra etmeleri halinde, inşaat şantiyesi Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca işyeri olduğundan,
firmaların Türkiye'de fiilen yürüttükleri inşaat işlerinden elde edecekleri kazançların, kurum
kazancı olarak vergiye tabi olması dolayısıyla, firmaların dar mükellefiyet esasında kurumlar vergisi
mükellefiyetlerinin tesis edilmesi gerekir.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 24'üncü maddesinde, dar mükellefiyete tabi kurumların Türkiye'de
elde ettikleri serbest meslek kazançları üzerinden, %25 oranında kurumlar vergisi tevkifatı
yapılması öngörülmüş; ancak maddede Bakanlar Kuruluna tevkifat oranını belli sınırlar dahilinde
tespit etme yetkisi verilmiştir. Anılan maddedeki yetkiye dayanılarak çıkarılan 10.12.2003 tarihli ve
2003/6575 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, serbest meslek kazançları üzerinden yapılacak tevkifat
oranı %22 olarak yeniden belirlenmiştir.
Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye içinde bulunmayan dar mükellef yabancı
kurumların, Türkiye'de vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere proje hizmeti vermeleri halinde,
verilen proje hizmeti serbest meslek hizmeti niteliğinde bulunduğundan, hizmeti alan kişilerce
yabancı firmaya yapılacak ödeme üzerinden, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 24 üncü maddesi
uyarınca %22 oranında kurumlar vergisi tevkif edilmesi gerekir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.