Yapı kooperati ne ait arsanın satışında kurumlar vergisi ile KDV mükelle yeti ve belge düzeni hakkında.
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü)
Sayı :B.07.1.GİB.4.06.18.02-32229-8111-285 21/02/2012
Konu :Yapı kooperati ne ait arsanın satışında
kurumlar vergisi ile KDV mükelle yeti ve
belge düzeni hakkında.
İlgi dilekçenizde, Kooperati nizin ... Malmüdürlüğünün ... vergi numaralı mükelle olduğu, 5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanunundaki gerekli şartları taşıdığı için kurumlar vergisinden muaf olduğu, Kooperati niz adına kayıtlı
...m2 arsadan ...m2'lik kısmına kooperatif üyeleri için işyeri inşa edildiği, geri kalan ...m2 arsanın ...m2'sinin .../2010
tarihinde satıldığı, ...m2'sinin ise satılmasının düşünüldüğü belirtilerek, gayrimenkul satışları nedeniyle Kooperati nizin
kurumlar vergisi mua yetinin kaybedilip kaybedilmeyeceği, satılan arsalar için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve
katma değer vergisinin hangi orandan hesaplanacağı hususlarında Başkanlığımızdan görüş talebinde bulunulmuştur.
I- KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
03/06/1949 tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile ek ve değişiklikleri 01/01/2006 tarihinden geçerli
olmak üzere 21/06/2006 tarihinde yürürlükten kaldırılmış olup, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ise 21/06/2006 tarih
ve 26205 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun Geçici 1 inci maddesinin 10 uncu fıkrasında bu Kanunun yürürlüğünden
önceki dönemler itibariyle 5422 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağı hüküm altına alındığından,
01/01/2006 tarihinden önceki dönemler için 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri uygulanacaktır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16 ncı maddesinde, esas mukavelelerinde sermaye üzerinden kazanç
dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara
dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş görülmesine dair hükümler bulunması şartı ile kooperati erin (esas
mukavelelerinde yukarıdaki şartlar mevcut olmakla beraber ilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperati er ile faaliyete
geçen üst kuruluşlara girmeyen kooperati er mua yetten faydalanamaz) kurumlar vergisinden muaf olduğu hükmüne
yer verilmiştir.
Öte yandan, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğünden alınan .../2005 tarih ve ... sayılı
yazıda, ... Yapı Kooperati erinin üye olabileceği bir üst birliğin .../2005 tarihi itibariyle Ankara'da faaliyete geçtiği
belirtilmiştir. Dolayısıyla ... Yapı Kooperati eri için bu tarihten itibaren üst birliğe üye olma şartı aranılacaktır.
Buna göre, Kooperati nizin .../1999 tarihinden itibaren ...Yapı Kooperati eri Birliğine üyeliği bulunmakla birlikte
toplu işyeri yapı kooperati erinin üye olabileceği bir üst birliğe üye olmaması nedeniyle üyelik şartının arandığı .../2005
31/12/2005 tarihleri arasında kurumlar vergisi mükelle yetinin tesisi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde tüketim
ve taşımacılık kooperati eri dışında kalan kooperati er belirli şartlarla kurumlar vergisinden muaf tutulmuş olup, bu
şartlara ana sözleşmelerinde yer vermeyen ya da yer vermekle beraber bu şartlara iliyatta uymayan kooperati erin
mua yet hükümlerinden yararlanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "4.13.1. Mua yet şartları" başlıklı bölümünde;
"Kooperati erin kurumlar vergisi mua yetinden yararlanabilmeleri için ana sözleşmelerinde;
- Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmamasına,
- Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesine,
- Yedek akçelerinin ortaklara dağıtılmamasına,
- Sadece ortaklarla iş görülmesine
dair hükümlerin bulunması ve bu kayıt ve şartlara da ilen uyulması gerekmektedir.
Bu şartlara ana sözleşmelerinde yer vermeyen ya da yer vermekle beraber bu şartlara iliyatta uymayan
kooperati er, mua yet hükümlerinden yararlanamayacaktır." açıklaması yer almıştır.
Aynı Tebliğin "4.13.2. Yapı kooperati erinin mua yetinde özel şartlar" başlıklı bölümünde de; "Yapı
kooperati erinde mua yetten yararlanabilmek için yukarıda belirtilen şartlara ilaveten;
- Kuruluşlarından, yapı inşaatlarının sona erdiği tarihe kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu
inşaat işini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine ve Kurumlar Vergisi Kanununun 13
üncü maddesine göre bunlarla ilişkili kişilere veya işçi işveren ilişkisi bulunan kişilere yer verilmemesi,
- Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına olması
gerekmektedir." açıklamalarına yer verilmiştir.
Ayrıca, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4/k maddesi hükmü gereğince kooperati erin kurumlar vergisi
mua yetinden yararlanabilmeleri için 01/01/2006 tarihinden itibaren üst birliğe üye olma şartı aranılmamaktadır.
Bu çerçevede, Kooperati nizin 01/01/2006 tarihi itibariyle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4/k
maddesinde belirtilen şartları sağlaması ve bu şartları taşıması halinde 01/01/2006 tarihinden itibaren kurumlar vergisi
mua yetinden yararlanması mümkündür.
Ancak, Kooperati nizin akti nde kayıtlı arsaları satması nedeniyle, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü
maddesinin (k) bendindeki mua yet şartlarından "sadece ortaklarla iş görülmesi" şartı ihlal edildiğinden, satışın yapıldığı
tarihten itibaren kurumlar vergisi mükelle yetinin tesisi gerekmektedir.
II- KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun 1/1 inci maddesinde; Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek
faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisinin konusunu oluşturduğu hüküm altına
alınmıştır.
Aynı Kanunun 17/4-r maddesinde ise kurumların akti nde veya belediyeler ile il özel idarelerinin mülkiyetinde, en
az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara
borçlu olanların ve ke llerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar
dahil) bankalara devir ve teslimlerinin KDV den istisna edildiği, istisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan
kurumların, bu amaçla akti erinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışında
olduğu, istisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim
yoluyla giderilemeyen KDV nin, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde
gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Buna göre, Kooperati niz adına kayıtlı arsanın, ... m²'sinde üyelerinize işyeri inşa edilmesi, ... m²'sinin üyeleriniz
dışındakilere satışı, kalan ... m²'nin satışı suretiyle kooperati niz tarafından bu kıymetlerin ticareti yapıldığından, söz
konusu satış işleminin KDV Kanununun 17/4-r maddesine göre KDV'den istisna tutulması mümkün bulunmamakta olup
bu işlem nedeniyle genel oranda (%18) KDV hesaplanması gerekmektedir.
III- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde "Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu kanuna göre
tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmüne yer
verilmiştir.
Aynı Kanunun 229 uncu maddesinde fatura; "... satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır." şeklinde
tanımlanmış, 231 inci maddesinin (5) numaralı bendinde; Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren
azamî yedi güniçinde düzenlenir. ..." denilmiş, "Fatura kullanma mecburiyeti" başlıklı 232 nci maddesinde ise "Birinci ve
ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa;
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.
Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenlerden ve defter
tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin (1.1.2012 tarihinden
itibaren)770 TL'yi geçmesi veya bedeli (1.1.2012 tarihinden itibaren) 770 TL'den az olsa dahi istemleri halinde emtiayı
satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir." hükmü yer almıştır.
Yukarıdaki madde hükmünde fatura kullanma mecburiyetinde bulunanlar tadadi olarak sayılmış olup,
Kooperati nizin akti nde kayıtlı gayrimenkullerin satışından dolayı kurumlar ve katma değer vergisi mükelle yeti tesis
edileceğinden ve kurumlar veya katma değer vergisi mükelle yeti bulunan Kooperati erin sattıkları emtia ya da
yaptıkları iş nedeniyle Vergi Usul Kanununa göre fatura kullanma mecburiyetleri bulunduğundan, söz konusu
gayrimenkule ilişkin satış işleminin tapuya tescil tarihinden itibaren, ancak tapuya tescil tarihinden önce ilen teslim
gerçekleşmiş ise mal tesliminin gerçekleştiği tarihten itibaren azami yedi gün içerisinde fatura düzenlenmesi gerekeceği
tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu illeriniz dolayısıyla vergi tarh
edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.