Yurtdışında geçici görevlendirilen noterler ile birlik personeline ödenen gündeliklerin vergilendirilmesi hk.
Özelge: Yurtdışında geçici görevlendirilen noterler ile birlik
personeline ödenen gündeliklerin vergilendirilmesi hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.06.16.01-120[24-12/1]-930
Tarih:
13/09/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : B.07.1.GİB.4.06.16.01-120[24-12/1]-930 13/09/2012
Konu : Yurtdışında geçici görevlendirilen noterler ile birlik
personeline ödenen gündeliklerin vergilendirilmesi
İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eki dilekçenizle, yurtdışında düzenlenen mesleki
toplantılar nedeniyle yönetim kurulunca birliğinizi temsilen görevlendirilen noterlere, ayrıca sair
nedenlerle görevlendirilen birlik personeline genel kurul kararı gereğince gidiş dönüş yol ücretleri
ve otel giderleri olarak fatura bedeli kadar ödeme yapıldığı, ayrıca gündelik olarak her gün için 100
EURO ödendiği ve varsa toplantıya katılım bedeli ödendiği belirtilerek bu ödemelerin Gelir Vergisi
Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği ile belgelendirilen
yurt dışı harcamalarında belge karşılığı harcama tutarlarının hangi tarihteki döviz kuruna göre
ödeneceği hususlarında özelge talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 24 üncü maddesinin 2 numaralı bendinde, " Harcırah
Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve üyeleri ile
denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa tabi olsun olmasın her
türlü sözleşmeli personel dahil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak
giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına
verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa,
aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur);" hükmüne yer verilmiştir.
Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından yapılan gündelik
ödemelerinin vergiye tabi tutulmasına ilişkin açıklamaların yer aldığı 138 Seri No.lu Gelir Vergisi
Genel Tebliğinde; "...Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından hizmet
erbabına ödenen fiili yemek ve yatmak giderleri 01/01/1983 tarihinden itibaren Devlet Memurlarına
ödenen gündeliklerle mukayesede dikkate alınmayacaktır. Ancak, yemek ve yatmak giderlerinin
tevsik edilmemesi halinde, bu giderlere karşılık olarak verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki
Devlet memurlarına verilen miktarı veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşan
kısmının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekir.
Diğer taraftan, anılan personele fiili yemek ve yatmak giderleri dışında gündelik de
ödendiği takdirde bu gündeliklerin tamamının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekecektir."
açıklaması yer almıştır.
Harcırah Kanununun "Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı" başlıklı 34 üncü
maddesinde, "Bu Kanun gereğince verilecek yurt dışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye,
memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve
Maliye Bakanlığı'nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunur..." hükmü yer almıştır.
Anılan yetkiye istinaden 2011 mali yılında uygulanacak yurtdışı gündelikleri Bakanlar
Kurulunun 2011/1439 sayılı Yurtdışı Gündeliklerine Dair Karar ile belirlenmiştir. 03.05.2011 tarih
ve 27923 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan söz konusu kararın 2 nci maddesinde, "(1) Harcırahiçin avans verilecek ise, avansın Türk Lirası cinsinden tutarı, yabancı para cinsinden avans
miktarının tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen efektif satış
kuruyla çarpılması suretiyle bulunur. Avans ilgiliye Türk Lirası cinsinden ödenir. Avansın mahsup
işlemlerinde ise ilgiliye ödenme tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen efektif
satış kuru esas alınır.
(2) Harcırah için avans verilmemiş ise, yurtdışı gündeliklerinin Türk Lirası cinsinden tutarı,
yabancı para cinsinden gündelik miktarının beyanname düzenleme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankasınca ilan edilen döviz satış kuruyla çarpılması suretiyle bulunur.
(3) Yabancı para cinsinden, müstahak olunan harcırah miktarının avans miktarından fazla
olması halinde fazla olan kısım için, beyanname düzenleme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankasınca ilan edilen döviz satış kuru esas alınır." hükümleri yer almıştır.
Yine Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir
işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile
temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans,
aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir
ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş
bulunması onun mahiyetini değiştirmez..." hükmü yer almıştır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinde; maddenin birinci fıkrasında sayılan kişi, kurum ve
kuruluşların, yine aynı maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil)
nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat
yapmaya mecbur oldukları hükme bağlanmış olup, 1 numaralı bendinde; hizmet erbabına ödenen
ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemeler (istisnadan faydalananlar hariç) 103
ve 104 üncü maddelere göre; 2 numaralı bendinde ise, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu
işleri icra edenlere yapılan ödemeler (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan
ödemeler hariç); tevkifat kapsamında sayılmıştır.
Bu çerçevede, yurtdışında geçici görevlendirilen birliğiniz personeline ve birliğin yönetim
kurulu başkanı veya üyesi ya da denetçisi olan noterlere;
- Fatura karşılığında ödenen gerçek yol (gidiş-dönüş) bedelinin tamamının gelir vergisinden
istisna tutulması,
- Gider karşılığı olarak yapılan fiili yemek ve konaklama ödemelerinin (devlet memuruna
ödenen harcırah gündeliği ile mukayese edilmeksizin), Vergi Usul Kanunu uyarınca
belgelendirilmesi halinde, tamamının vergiden müstesna tutulması,
- Konaklama bedelinin Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmesi, yemek bedelinin
belgelendirilememesi durumunda, konaklama bedelinin tamamının vergiden istisna edilmesi, yemek
bedelinin ise bu giderlere karşılık olarak verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki Devlet
memurlarına verilen miktarı aşan kısmının ücret olarak vergiye tabi tutulması,
- Yemek ve konaklama giderlerinin Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmemesi
halinde, yapılan ödemenin aynı aylık seviyesindeki Devlet memuruna verilen gündelik tutarını (veya
Devletçe verilen en yüksek gündelik tutarını) aşmaması kaydıyla vergiden müstesna tutulması, aşan
kısmın ise ücret olarak vergilendirilmesi,
gerekir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun " İspat Edici Kağıtlar " başlıklı 227 nci
maddesinde; " Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla
olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmüne yer verildikten
sonra, tevsik edici belgelerin neler olduğu 229-242 inci maddelerde tek tek sayılmak suretiylehüküm altına alınmıştır.
Yurt dışındaki kişi veya firmalardan alınan belgelerle ilgili olarak yayımlanan 253 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğininin B - Yurt Dışında Faaliyette Bulunan Mükelleflere Yaptırılan
İş Ve Hizmetler Karşılığında Alınan Belgelerle İlgili İşlemler bölümünde gerekli açıklamalar
yapılmıştır.
Anılan Genel Tebliğde yer alan düzenlemelere göre, görevli olarak gönderilen kişilerin
konaklama ve yemek için yurtdışında mukim kişi veya kuruluşlardan aldıkları hizmetleri o ülke
kanunlarına göre muteber bir belge ile tevsik etmeleri gerekmektedir.
Ayrıca, döviz olarak ödenen harcırah tutarlarının beyannamenin (Yurtdışı Geçici Görev
Yolluğu Bildirimi) düzenleme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen döviz
satış kuru esas alınarak ödeneceği tabiidir.
Öte yandan, sözü edilen yurt dışı toplantılara Birliğinizin üyesi sıfatıyla ve Birliğinizi
temsilen katılan noterlere Birliğiniz tarafından toplantı katılım bedeli olarak yapılan ödemelerin
ücret kapsamında değerlendirilmesi ve ücret ödemelerinin tamamının Gelir Vergisi Kanununun 61,
94, 103 ve 104 üncü maddeleri gereğince vergiye tabi tutulması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.