Zirai ürünlerin tesliminden önce çiftçilere yapılan avans ödemelerinin tevkifata tabi tutulacaktır.
Özelge: Zirai ürünlerin tesliminden önce çiftçilere yapılan
avans ödemelerinin tevkifata tabi tutulacaktır.
Sayı:
B.07.0.GEL.0.41/4106-341/18112
Tarih:
10/05/1999
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
TARİH : 10.05.1999
SAYI : B.07.0.GEL.0.41/4106-341/18112
KONU : Zirai ürünlerin tesliminden önce çiftçilere yapılan
avans ödemelerinin tevkifata tabi tutulup tutulmayacağı hk.
İZMİR VALİLİĞİ'NE
(Defterdarlık : Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü)
İliniz ..... ilçesinde Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir olarak faaliyette bulunan .....'nın 17.02.1999 tarihli
dilekçesinin incelenmesi sonucu zirai ürünlerin tesliminden önce çiftçilere yapılan avans ödemelerinin
tevkifata tabi tutulup tutulamayacağı, tevkifata tabi tutulması halinde daha sonra mal tesliminin olmaması
veya eksik olması nedeniyle önceden tevkif edilen verginin iade edilip edilemeyeceği hususlarında tereddüte
düşüldüğü anlaşılmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinde vergi tevkifatı yapmakla yükümlü olanlar sayılmış,
ayrıca bunların aynı maddede belirtilen ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben
yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapacakları hüküm altına
alınmıştır. Aynı maddenin 4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen 11 inci bendinde de çiftçilerden
satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden istihkak sahiplerinin gelir vergilerine
mahsuben tevkifat yapılacağı belirtilmiştir.
Anılan Kanunun 96 ıncı maddesinde hesaben ödeme tabirinin vergi tevkifatına tabi tutulacak zirai ürün
bedelini ödeyenleri çiftçiye karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade edeceği
belirtilmiştir.
Konu ile ilgili olarak Bakanlığımızca yayınlanan 128, 153, 164 ve 185 Seri No.'lu Gelir Vergisi Genel
Tebliğlerinde zirai ürün alımları dolayısıyla avans ödemelerinin yapılması halinde bu ödemeler üzerinden
tevfikat yapılacağı açıklığa kavuşturulmuştur.
Bu çerçevede 185 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 6 ıncı bölümünde; alivre satış; satıcının, bir malın
belli bir vade içinde teslimini taahhüt etmesi şeklinde açıklanarak, henüz yetişmemiş mahsullerin alivre
satılabileceği belirtilmiş, borsaya tescil ettirilerek yapılan alivre muamelelerde gelir vergisi tevkifatı
yönünden borsalara müteselsil sorumluluk getirilmiştir. Aynı bölümün (b) ve (d) bentlerinde ise; alivre
işlemlerin borsaya tescili anında herhangi bir bedel ödemesinin söz konusu olmaması halinde tevkifatın
aranılmayacağı, avans ödemesinin olması halinde ise avans ödemesine münhasır olmak üzere vergi
tevkifatının aranılacağı, ürün teslimlerinde de daha önce herhangi bir ödeme yapılmamışsa ödemenin
tamamı üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı, ancak avans ödemesinin söz konusu olduğu hallerde ise
bu ödemeden kesilen verginin, ürün satışının tescilinde yapılan tevkifat tutarından mahsup edileceği
belirtilmiştir.
Öte yandan, zirai ürün alım satımında bulunan kişilerce, çiftçilerden zirai ürünlerin tesliminden önce avans
olarak yapılan nakit ödemelerin alıcının ve zirai ürünü satan gerçek usulde zirai kazanç sahibi çiftçilerin
kayıtlarına girmiş olması muhasebe tekniği açısından zorunludur. Bu bakımdan ileride yapılacak zirai ürün ve
hizmet teslimi dolayısıyla yapılan avans ödemelerinden tevkifat yapılması zorunludur.
Bu açıklamalar çerçevesinde, zirai ürün alan mükellefler tarafından çiftçilere ödenen avansın karşılığında
daha az ürün teslim edilmesi veya hiç ürün teslim edilmemesi halinde fark avansın çiftçilerden geri alınması
sırasında avansa isabet eden vergilerin daha önce ödenmiş bulunması ve Gelir Vergisi Kanunu'nun 121 inci
maddesi uyarınca da mahsup edilmemiş olması şartı ile iade edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak Vergi
Usul Kanunu'nun 122 inci maddesinde mükelleflerin vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini Vergi
Dairesinden isteyebilecekleri hükme bağlanmış olduğundan, söz konusu düzeltme ve iade taleplerinin adına
yapılması gerekir.
Adı geçene de bilgi verilmesi hususunda gereğini rica ederim.
Bakan a.
Daire Başkanı