Bedelsiz kiralama işleminin gelir, katma değer ve damga vergileri açısından değerlendirilmesi hk.

Özelge: Bedelsiz kiralama işleminin gelir, katma değer ve
damga vergileri açısından değerlendirilmesi hk.
Sayı: 
B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-214
Tarih: 
22/02/2012
 
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)
 
Sayı : B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-214                                                         22/02/2012
Konu : Bedelsiz kiralama işleminin gelir,
katma değer ve damga vergileri
açısından değerlendirilmesi
 
 
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ve ek dilekçenizde; Derneğinizin Halk Eğitim Müdürlükleri ile
protokol yaparak ihtiyaç sahibi öğrencilere ücretsiz SBS hazırlık kursları verdiği, bu kurslar için
kiralanmış olan yerlerin vergi mükellefi olmayan kişilerce Derneğinizin kullanımına bedelsiz tahsis
edildiği belirtilerek, söz konusu bedelsiz kiralama işlemi ile ilgili stopaj gelir vergisi, katma değer
vergisi ve damga vergisi yönüyle bir verginin doğup doğmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü
talep edilmektedir.
GELİR VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde, mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları,
zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen
iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu; 73 üncü maddesinde ise
kiraya verilen mal ve hakların kira bedellerinin emsal kira bedelinden düşük olamayacağı, bedelsiz
olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedelinin, bu mal ve hakların
kirası sayılacağı, bina ve arazilerin emsal kira bedelinin yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce
takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse, Vergi
Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 5'i olacağı; 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının
(1/d) bendi ile bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (278 seri no.lu Gelir
Vergisi Genel Tebliği ile 2011 yılı için 1.170 TL) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu
olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler
için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin
beyannameye dahil edilmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu
müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek vevakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan
etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme
hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak
ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine
mahsuben tevkifat yapmaları gerektiği hükmü yer almış olup aynı fıkranın (5/a) bendinde ise, 70
inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden tevkifat yapılacağı
hüküm altına alınmıştır.
Yine aynı Kanunun 96 ncı maddesinde, vergi tevkifatının 94 üncü madde kapsamına giren nakden
veya hesaben yapılan ödemelere uygulanacağı, bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin vergi
tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her
türlü kayıt ve işlemleri ifade edeceği, Kanunun 98 inci maddesinde ise, 94 üncü madde gereğince
vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk
ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmiüçüncü günü
akşamına kadar, ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye
mecbur oldukları hükümlerine yer verilmiştir.
Bu hükümler çerçevesinde, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi gereğince tevkifat
yapılabilmesi için nakden veya hesaben yapılan bir ödemenin bulunması gerekmektedir. Buna
göre, söz konusu gayrimenkullerin Derneğinizin kullanımına tahsis edilmesi karşılığında nakden
veya hesaben bir ödeme yapılmaması halinde Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi gereğince
gelir vergisi tevkifatı yapılması söz konusu olmayacaktır.
Öte yandan, vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerin mülkiyetinde bulunan yerlerin, Derneğinizin
kullanımına bedelsiz bırakılması nedeni ile söz konusu gayrimenkullerin Gelir Vergisi Kanununun
73 üncü madde hükmüne göre emsal kira bedelinin hesaplanması ve kira bedelinin 1.170 TL'yi
(2011 yılı için) aşması halinde ise gayrimenkul sahibi tarafından gayrimenkul sermaye iradı olarak
aynı Kanunun 86 ncı maddesine göre yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinde Gelir
Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri katma değer
vergisine tabi tutulmuş; aynı Kanunun 17 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendi ile de
iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri katma değer vergisinden
istisna edilmiştir.
Katma Değer Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak
30 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bazı kiralama ve reklam hizmetlerinde sorumluluk uygulaması
getirilmiş olup, kiralama işlemleri ile ilgili katma değer vergisinin;
a) Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde katma değer vergisi mükellefiyetinin
bulunmaması,
b) Kiralayanın gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olması, şartlarının birlikte var olması
halinde, kiralayan tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edileceği hususu düzenlenmiştir.
31 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde ise, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci
maddesinde sayılan mal ve haklar arasında yer alan ve bir iktisadi işletmeye dahil olmayan
gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinde katma değer vergisi ve sorumluluk uygulamasının söz
konusu olmayacağı belirtilmiştir.
Bu itibarla, ihtiyaç sahibi öğrencilere ücretsiz SBS hazırlık kursları verilmek üzere kiralanan
yerlerin mükellefiyet kaydı bulunmayan kişilerce Derneğinizin kullanımına bedelsiz olarak tahsis
edilmesi işleminde katma değer vergisi söz konusu olmayacaktır.
DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı
kâğıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kâğıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya
imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli
etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik
ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade ettiği; 3 üncü maddesinde, damga
vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu hükümleri yer almaktadır.
Mezkur Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I-Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/2 fıkrasında,
belli parayı ihtiva eden kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden
nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır. 2009/15725 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile 01/01/2010 tarihinden geçerli olmak üzere Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasındaki
kağıtlara ilşkin damga vergisi oranı 1,65 olarak belirlenmiştir.
Diğer taraftan, 31/12/2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5281 sayılı Kanunun 7
nci maddesiyle yapılan değişiklikle belli parayı ihtiva etmeyen bazı kağıtlar 01/01/2005 tarihinden
geçerli olmak üzere damga vergisine tabi kağıtlar kapsamından çıkartılmıştır. Bu kapsamda
04/02/2005 tarih ve 25717 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 43 seri no.lu Damga Vergisi Kanunu
Genel Tebliğinin (6.1.1) bölümünün ikinci paragrafında; "Yapılan düzenleme ile (1) sayılı tablonun
1/A fıkrasında sayılan kağıtlardan belli parayı ihtiva etmeyen mukavelenameler, taahhütnameler ve
temliknameler, kira mukavelenameleri, kefalet, teminat ve rehin senetleri, fesihnameler damga
vergisine tabi tutulmayacaktır." açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Derneğinizin bedelsiz kullanımına tahsis edilen
taşınmazlarla ilgili olarak, belli parayı ihtiva etmeyen kira sözleşmesinin düzenlenmesi durumunda,
söz konusu kira sözleşmesinin damga vergisine tabi tutulmaması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.