Dar mükellef kurumun Türkiye'deki personeline yapacağı ödemenin gelir ve damga vergisinden istisna olması hk.
Özelge: Dar mükellef kurumun Türkiye'deki personeline
yapacağı ödemenin gelir ve damga vergisinden istisna
olması hk.
Sayı:
16700543-120-26
Tarih:
04/07/2014
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
GAZİANTEP VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
VERGİ VE ANLAŞMALAR UYGULAMA MÜDÜRLÜĞÜ
Sayı : 16700543-120-26 04/07/2014
Konu : Gelir Vergisi ve Damga Vergisi İstisnası
İlgide kayıtlı talep formunuzda, merkezi Amerika Birleşik Devletlerinde bulunan ve kar
amacı gütmeyen bir kurum olan ... isimli kuruluşunuzun Gaziantep Temsilciliği olarak İçişleri
Bakanlığının OLUR'u ve Dernekler Daire Başkanlığının izni ile Gaziantep İlinde Temsilcilik olarak
faaliyete geçtiği, temsilciliğinizin amacının Suriye'deki mültecilere yardım olup herhangi bir kar
amacı gütmediği, hedeflenen yardımları yapabilmek için merkezinizden Türkiye'deki banka
hesabınıza gelen yardım paraları ile Türkiye'den yardım amaçlı olarak muhtelif yardım
malzemelerini ihale yolu ile satın almak istediğinizi, bu faaliyetleri yürütebilmek için temsilciliğiniz
bünyesinde personel istihdam ettiğinizi, istihdam edilen bu personellere Gaziantep'de bir bankada
maaş hesabı açtırıldığı, şirket merkezinizden temsilcilik banka hesabınıza USD olarak gelen
paraların TL'ye çevrilerek personele ait maaş hesaplarına transfer edildiği ve personel ücretlerinin
bu şekilde ödendiği, ücret ödemesinin dar mükellef işverenin yurt dışında elde ettiği kazancı
üzerinden döviz olarak ödenmesi durumunda, ödediğiniz ücretlerin gelir vergisi ve damga
vergisinden istisna olup olmadığı hususunda bilgi verilmesi istenilmektedir.
GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, "Ücret işverene tabi ve belirli bir
işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile
temsil edilebilen menfaatlerdir." hükmü yer almış olup, aynı Kanunun 94 üncü maddesinde ise
tevkifat kapsamına giren ödemeler bentler halinde sayılarak (1) numaralı bendinde; hizmet
erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan
faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme
bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 23 üncü maddesinin (14) numaralı bendinde, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de
bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye
dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretlerin gelir vergisinden istisna
edileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükme göre, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi
kurumların bünyesinde çalışan hizmet erbabına ödenen ücretlere istisna uygulanabilmesi için;
1-Türkiye'de hizmet arz eden gerçek kişinin bağlı olduğu işverenin dar mükellef kurum
olması, bu kurumun da Türkiye'de hiçbir şekilde kazanç elde edecek şekilde faaliyette
bulunmaması,
2-Dar mükellef kurumda çalışan kişinin hizmet erbabı ve yapılan ödemenin de ücret
niteliğinde olması, 3-Dar mükellef kurumun Türkiye'deki personeline yapılacak ödemenin bu kurumun yurtdışı
kazançlarından karşılanması,
4-Ücretin döviz olarak ödenmesi,
5-Ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye'deki hesaplarına gider olarak
kaydedilmemesi,
şartlarının bir arada bulunması gerekmektedir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, merkezi Amerika Birleşik Devletlerinde bulunan ... isimli
kuruluşunuzun Türkiye'de kurulan Gaziantep Temsilciliğinin mükellefiyet durumunun yapılacak
yoklama ile tespit edilmesi gerekmekte olup, yapılan yoklama sonucunda Türkiye'de kanuni ve iş
merkezinizin bulunmaması halinde dar mükellef kurum olacağınızdan temsilciliğinizde çalışacak
personele şirketiniz tarafından döviz olarak ödenecek ücretler, Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (14) numaralı bendinde sayılan tüm şartları tasıması şartıyla gelir
vergisinden istisna olup, söz konusu ücret ödemeleri üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü
maddesi uyarınca tevkifat yapılmayacaktır.
Ancak, söz konusu temsilciliğinizin kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunması halinde ise
temsilciliğiniz tam mükellef kurum olacağından Türkiye'deki personelinize ödeyeceğiniz ücretlerin,
Gelir Vergisi Kanununun 61, 94, 103 ve 104 üncü maddeleri hükümleri gereğince gelir vergisine
tabi tutulması gerekmektedir.
DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin birinci maddesinde, bu Kanuna ekli
(1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kâğıtlar teriminin,
yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir
hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak
suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği, yabancı
memleketlerle Türkiye`deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların, Türkiye'de
resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir
suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulacağı; 9 uncu maddesinde, bu
Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu; 12 nci
maddesinde, damga vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paraların Maliye Bakanlığınca tayin ve
ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre damga vergisinin alınacağı; Kanuna
ekli (1) sayılı tablonun "IV.Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b fıkrasında, maaş,
ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli,
harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak
ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış
veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli
veya tediyeyi temin eden kâğıtların nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 01/01/2013 tarihinden geçerli olmak üzere
damga vergisi oranları, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrasındaki kağıtlar için binde 9,48
olarak belirlenmiştir.
Diğer taraftan, 21.12.1998 tarih ve 23560 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 35 Seri No.lu
Damga Vergisi Genel Tebliği'nin 4 üncü maddesinde; "Vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinen
düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C Merkez
Bankası'nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı
üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır... " denilmektedir.
Buna göre, yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda
düzenlenen kağıtlar damga vergisine tabi bulunmamakla birlikte bu kağıtlar, Türkiye'de resmi
dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle
hükümlerinden faydalanıldığı takdirde söz konusu işlemlerin yapıldığı tarih itibarıyla damga
vergisine konu teşkil edecektir. Yabancı memleketlerde düzenlenen kağıtlar açısından Türkiye'de hükmünden faydalanma
konusu ise esas olarak, kağıtlarda yer alan hak ve yükümlülüklere dayanılarak hukuki, ticari, mali
olaylar ve sonuçlar yaratmak olarak anlaşılmalıdır. Hüküm bir gücün, etkinin ifadesi olduğundan,
bir kağıdın hükmünden yararlanma o kağıdın gücünden, etkisinden kaynaklanmaktadır. Bu
durumda, yabancı memleketlerde düzenlenen bir kağıda ilişkin bazı haklardan veya hususlardan
Türkiye'de yararlanılması veyahut kağıda dayanılarak Türkiye'de bazı işlemler yapılması o kağıdın
hükmünden yararlanıldığı anlamına gelmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi kapsamında Gaziantep ilinde bulunan Türkiye
Temsilciliğinizin tam mükellef kurum olması halinde Türkiye'deki personelinize nakden veya
hesaben yapacağınız ücret ödemelerine ilişkin kağıtların,
- Türkiye'de düzenlenmesi durumunda, düzenlendiği tarihteki,
- Yurtdışında düzenlenmesi durumunda, bu kağıtlara ilişkin ödemelerin Türkiye'de yapıldığı,
dolayısıyla hükmünden yararlanıldığı tarihteki,
T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk
Lirası karşılığı üzerinden, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) Sayılı Tablonun IV-1/b fıkrası
gereğince damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Öte yandan, söz konusu temsilciliğinizin dar mükellef kurum olması halinde temsilciliğinizde
çalışacak personele şirketiniz tarafından ödenecek ücretler,Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (14) numaralı bendinde sayılan tüm şartları tasıması şartıyla damga
vergisine de tabi tutulmaması gerekmektedir.
Bilgilerinize rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.