Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ait Taşınmazın Parselasyon İmarı Yapıldıktan Sonra Üyelerine Bedelsiz Dağıtılmasında Vergi Uygulamaları
Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ait Taşınmazın
Parselasyon İmarı Yapıldıktan Sonra Üyelerine Bedelsiz
Dağıtılmasında Vergi Uygulamaları
Sayı: 31435689-125[E.60564]-160266
Tarih: 09/09/2024
T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Konya Defterdarlığı
Sayı : E-31435689-125[E.60564]
Konu : Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ait
Taşınmazın Parselasyon İmarı Yapıldıktan
Sonra Üyelerine Bedelsiz Dağıtılmasında
Vergi Uygulamaları
İlgi : .
09.09.2024
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; … Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi kimlik numarasında
kayıtlı mükellefi olduğunuz, kooperatifinize ait üç adet tarla vasfındaki taşınmazın tevhit işlemine
tabi tutularak tek tapu haline getirildiği, aktifinizde iki yıldan fazla süredir kayıtlı olan ve tevhit
işlemine tabi tutulan söz konusu taşınmazın parselasyon imarı yapıldıktan sonra kooperatif
üyelerine bedelsiz dağıtılacağı belirtilerek, üyelerinize bedelsiz verilecek taşınmazlar nedeniyle
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-r
maddesi hükümlerinden faydalanıp faydalanamayacağınız hususunda Başkanlığımızdan görüş talep
ettiğiniz anlaşılmıştır.
KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN:
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında kooperatifler kurumlar
vergisi mükellefleri arasında sayılmış olup, aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k)
bendinde, kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olabilmesi için gerekli olan şartlara ilişkin
hükümlere yer verilmiştir.
Anılan Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının 7456 sayılı Kanunla değiştirilen (e) bendinde,
"Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip
oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında
istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan
kazançların %75'lik kısmı.
Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı
satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak
satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır.
Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk
ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.
...
Menkul kıymet ticaretiyle uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin
satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır." hükmü yer almaktadır.
15/7/2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7456 sayılı
Kanunun 19 uncu maddesi ile 15/7/2023 tarihinden itibaren taşınmaz satışları söz konusu istisna
kapsamından çıkarılmış ve aynı Kanunun 22 nci maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen
Geçici 16 ncı maddesinde, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurumların aktifinde yer
alan taşınmazlar için 5 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin bu maddeyi ihdas eden Kanunla
değiştirilmeden önceki hükümleri uygulanır. Şu kadar ki, bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci
fıkrasının (e) bendinde yer alan %50 oranı, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak
taşınmaz satış kazançları için %25 olarak uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "4.13. Kooperatifler" başlıklı
bölümünde ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.
Diğer taraftan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin birinci fıkrasında menkul
sermaye iradının tanımı yapılmış olup, ikinci fıkrasının (2) numaralı bendinde ise; iştirak
hisselerinden doğan kazançların (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıklarının ortakları ve
komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir.
Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan kârların ortaklara, kooperatifle
yaptıkları muameleler nispetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz.) menkul sermaye iradı olduğu
belirtilmiştir.
Anılan Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında tevkifat yapmakla sorumlu olanlar sayılmış
olup, aynı fıkranın (6) numaralı bendinin (b/i) alt bendinde, tam mükellef kurumlar tarafından, tam
mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf
olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar
paylarından tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır. 4936 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile değişik
2009/14592 sayılı BKK uyarınca tevkifat oranı 22/12/2021 tarihinden itibaren %10 olarak
belirlenmiştir.
Ayrıca, Başkanlığımızın kayıtları üzerinden yapılan sorgulama sonucunda Kooperatifinizin Meram
Vergi Dairesi Müdürlüğünde 1/3/1980 tarihinden itibaren kurumlar vergisi yönünden
mükellefiyetinin bulunduğu, özelge talep formu ekinde yer alan kooperatif ana sözleşmesinin
tetkikinden; ana sözleşmenin "Amaç" başlıklı 6 ncı maddesinde; Kooperatifin amacının, ortakların
her türlü bitkisel, hayvancılık, ormancılık konularındaki ihtihsalini geliştirmek ve ihtiyaçları ile ilgili
temin, tedarik, işletme, pazarlama, değerlendirme faaliyetlerinde bulunmak, ortakların ekonomik ve
sosyal yönden gelişmelerine yardımcı olmak, iş sahası temin etmek, ortakların ekonomik gücünü
arttırmak için tabii kaynaklardan faydalanmak, el ve ev sanatları ile tarımsal sanayinin gelişmesini
sağlayıcı tedbirler almak olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, 20/04/1993, 03/11/1998 ve 15/01/2014 tarihlerinde satın alınıp,
kooperatifinize tarla olarak kaydedilen ancak, 3083 sayılı Kanuna göre yapılan toplulaştırma
uygulaması sonucu 22/7/2019 tarihinde … m² yüz ölçümlü tarla olarak tek tapu olarak verilen
taşınmaz için Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer
alan istisnanın uygulanmasında iki yıllık sürenin başlangıcı olarak, taşınmazın kooperatifiniz
aktifine kaydedildiği tarihlerin (20/4/1993, 03/11/1998 ve 15/1/2014) dikkate alınması
gerekmektedir.
Öte yandan; kooperatifinize ait tarla niteliğindeki taşınmazların (toplulaştırma yapılarak tek tapuda
birleştirilen üç adet tarla), parselasyon imarı yapıldıktan sonra kooperatifiniz üyelerine
devredilmesi taşınmaz ticareti sayılacağından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan istisnadan yararlanmanız mümkün
bulunmamaktadır.
Bununla birlikte devredilen söz konusu değerlerin emsal bedelinin kurum kazancının tespitinde
dikkate alınması gerekmekte olup, söz konusu bedel üzerinden de Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü
maddesinin (6/b-i) numaralı bendine göre %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması ve
muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;- 1/1 maddesinde, Türkiye'de ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu,- 17/4-r maddesinde, kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisselerinin satışı
suretiyle gerçekleşen devir ve teslimlerin KDV'den istisna olduğu,- Geçici 43 maddesinde, bu maddenin yürürlük tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan
taşınmazlar için bu maddeyi ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 17 nci maddesinin (4) numaralı
fıkrasının (r) bendinde yapılan değişiklik öncesi hükümlerin uygulanacağının belirtildiği
hüküm altına alınmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin "Taşınmaz Satışlarında İstisna Uygulaması" başlıklı (II/F- 4.16.1)
bölümünün;- "4.16.1.1. 15/7/2023 Tarihinden Önce Kurumların Aktifinde Yer Alan Taşınmazların Satışında
İstisna Uygulaması" başlıklı bölümünde, "3065 sayılı Kanuna 15/7/2023 tarihli ve 32249 sayılı
Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7456 sayılı Kanunla eklenen geçici 43 üncü
maddede,
"Bu maddenin yürürlük tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için bu maddeyi
ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (r) bendinde yapılan
değişiklik öncesi hükümler uygulanır."
hükmü yer almaktadır.
Bu kapsamda, 15/7/2023 tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazların 15/7/2023
tarihinden itibaren kurumlar tarafından satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimlerde KDV
istisnası uygulamasına devam edilecektir.
Satışa konu edilecek taşınmazlar (arsa, arazi, bina) ile iştirak hisselerinin satışında istisna
uygulanabilmesi için kurumların aktiflerinde asgari 2 tam yıl (730 gün) kayıtlı bulunmuş olması
gerekmektedir.
...
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan (taşınmazların mutat olarak alım satımının
yapılması veya kiraya verilmesi) kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmazların
tesliminde istisna hükmü uygulanmaz.
İstisna, satış yoluyla gerçekleştirilen devir ve teslimlerde uygulanır. Bağış, hibe şeklinde yapılan
devir ve teslimler istisna kapsamı dışındadır.
...",- "4.16.1.2. 15/7/2023 Tarihinden İtibaren Kurumların Aktifine Kaydedilen Taşınmazların Satışı"
başlıklı bölümünde, "15/7/2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe
giren 7456 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile 3065 sayılı Kanunun (17/4-r) maddesinde yapılan
değişiklikle kurumların aktifinde kayıtlı bulunan taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve
teslimlerde KDV istisnası uygulaması 15/7/2023 tarihi itibarıyla kaldırılmış olup, bu tarihten
itibaren kurumların aktifine kaydedilen taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler
genel hükümler çerçevesinde KDV'ye tabi olacaktır."
açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre, Kooperatifinize ait üç adet tarlanın tek tapu olarak toplulaştırılarak parselasyon imarı
yapıldıktan sonra üyelerinize devri halinde taşınmaz ticareti ile uğraşılmış olacağından ve bedelsiz
devirler istisna kapsamına girmediğinden bu işlemin KDV'den istisna tutulması mümkün değildir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.